مقدمه:
یکی از مسایل مورد بحث در تربیت کودکان و یکی از عوامل موثر در تعلیم و تربیت محیط سالم و پویایی است که افراد در آن زندگی می کنند. اما امروزه ما شاهد رفتارهای نابهنجاری هستیم که باعث بر هم زدن نظم جامعه می شوند از جمله این رفتارها می توان به پرخاشگری اشاره کرد.
روان شناسان علت اصلی این پدیده(پرخاشگری) شکستها و ناکامی های طولانی مدت
می دانند. و معتقدند در مورد پرخاشگری کودکان« از نو جهت دادن رفتار آنان»
به مراتب بهتر از تلاش برای سرکوبی آن می باشد. تنبیه های شدید و انضباط خشک و انعطاف ناپذیر از جمله علل پرخاشگری است.
اگر پرخاشگری کودک در مدرسه با خصومت پاسخ داده شود، سبب تشدید این رفتار شده و امکان دارد آن را بصورت یک رفتار دائمی درآید.
بیان مسئله:
پرخاشگری زیاد بیانگر آن است که کودک در یادگیری رفتارهای مطلوب در مواجهه با محرکهایی که خشم او را بر می انگیزد، دچار شکست شده است.
ولی بررسی می کنیم پرخاشگری در مقایسه با انزوا طلبی خطر کمتری دارد زیر حداقل نشان دهنده تلاش فعال کودک برای جبران ناکامیهایش می باشد.
معصومه دانش آموزی است که در کلاس دوم دبستان در یکی از روستاهای اطراف شهر خمین و در یک دبستان عادی مشغول به تحصیل است، هنوز چند روزی از آغاز سال تحصیلی نگذشته بود که شکایات دانش آموزان از معصومه شروع شد، کم کم کار به جایی رسید که وی در تمام اوقاتی که در مدرسه بود، بچه ها را کتک می زد و مقنعه آنها را پاره می کرد و داد و فریاد در مدرسه به راه می انداخت و کلا رفتار وی برای معلمان و دانش آموزان غیرقابل تحمل شده بود.
سعی کردم با معصومه رابطه صمیمانه ای برقرار سازم، که این کار در اوایل بسیار مشکل بود، ولی به مرور زمان توانستم نظر وی را جلب کرده و از او خواستم تا برایم بگوید چرا این کارها را انجام می دهد. ولی او هیچ چیز نگفت. ظاهری آرام داشت. و از نظر رشد جسمی متناسب با سن و سالش می باشد. وضعیت هوشی وی طبیعی بوده و بسیار پرتحرک و فعال است.
روشهای گردآوری اطلاعات
1- مشاهده 2- مصاحبه 3- مشاوره 4- شواهد(1)
آزار و اذیت معصومه هر روز بیشتر، بیشتر می شد. بطوری که در کلاس درس هم نظم کلاس را یکباره به هم می زد. بطوری که این رفتار روی دانش آموزان دیگر هم تاثیر گذاشته بود، به همین علت برای تشخیص نوع مشکل دانش آموز کارم را با مصاحبه شروع نمودم. از اولیاء معصومه دعوت کردم که به مدرسه بیایند. مادر معصومه به مدرسه آمد و اظهار داشت که در خانه هم همینطور است و پرخاشگری می کند. بررسی سوابق قبل از تولد، و بعد از تولد نشان می دهد که کودک مشکل خاص جسمانی ندارد. نمرات سال قبل(کلاس اول) در حد متوسط بوده و نمرات سه ماهه امسال وی نیز رضایت بخش نبود.
در نهایت با جلب اطمینان مادرش طی یک نامه رسمی از آموزشگاه معصومه به همراه مادرش به مشاوره ارجاع دادم.نمونه فرم خلاصه مصاحبه
آیا به معلم خود علاقه دارد؟ بله
آیا از روش تدریس معلم خود راضی هست؟ بله
از معلم خود چه انتظاری دار؟ با من مهربان تر باشد.
آیا از محیط مدرسه و اولیا مدرسه رضایت دارد؟ بله
از مدیر مدرسه چه انتظاری دارد؟ ما را به اردو و سینما ببرد و من را مبصر کند.
آیا در محیط مدرسه به فعالیتهای ورزشی می پردازد؟ بله
آیا کتاب های غیردرسی استفاده می کند؟ بله داستان
تکالیف مدرسه را چه موقع انجام می دهد؟ شب ها
آیا در مدرسه دوست داری چه کسی است؟ بله رضوان جنتی
آیا در یادگیری دروس در خانه کسی به شما کمک می کند؟ خیر
آیا در خانه کسی شما را اذیت می کند؟ خیر
بسمه تعالی
شماره:
تاریخ تنظیم:
نمونه فرم ارجاع دانش آموز به هسته مشاوره
اداره آموزش و پرورش شهرستان خمین
تذکر: این فرم توسط مدرسه تکمیل و محرمانه به اداره ارسال می گردد.
کد شناسائی دانش آموز
1- مشخصات فردی دانش آموز
جنسیت پسر¨ دختر¨ تاریخ تولد / / 13 محل تولد: کلاس:
مقطع: نام آموزشگاه: تلفن آموزشگاه:
وضعیت جسمانی دانش آموز چگونه است؟
آیا سابقه بیماری مسری یا بستری شدن داشته است؟
2- مشخصات خانوادگی:
سن پدر: شغل پدر: تحصیلات پدر:
سن مادر: شغل مادر: تحصیلات مادر:
آیا والدین در قید حیات می باشند؟
آیا والدین با یکدیگر زندگی می کنند؟
دانش آموز چندمین فرزند خانواده است
نوع منزل: شخصی¨ اجاره ای¨ واگذاری¨
محل زندگی: شهر¨ روستا¨
4- وضعیت تحصیلی: در سالهای گذشته چگونه بوده است توضیح دهید؟
نقاط قوت و ضعف دانش آموزان در دروس مختلف را بنویسید؟
5- شرح مختصری از مشکل دانش آموز را بنویسید؟
نام و نام خانوادگی تکمیل کنندگان پرسشنامه: سمت امضاء
تجزیه و تحلیل داده ها
با مشاهده رفتار او در ساعات تفریح و کلاس همگی نشانگر این موضوع بودند که نامبرده خیلی دوست دارد با بچه ها ارتباط برقرار کند. و با آنها دوست شود اما بچه ها به دلیل رفتارهای پرخاشگرانه او و نمرات پائینی که دارد، او را از خود می رانند.
وضعیت درسی معصومه رضایت بخش نیست در حالی که خودش هم دوست دار نمرات بهتری بگیرد ولی کسی در خانه به او کمک نمی کند. و در مدرسه هم حواسش را جمع نمی کند.
و اما چون معصومه تک فرزند خانواده بوده و توجه همه به این نفر بوده است و حدود یکسال است که مادرش دچار یک بیماری روحی و روانی(افسردگی) گردیده و کمتر به او توجه می کند و این امر سبب پرخاشگری معصومه گردیده است. براساس نتایج مشاوره که از اداره آمد حاکی از این بود که معصومه مشکل خاصی ندارد فقط باید در مدرسه و خانه بیشتر با او ارتباط عاطفی برقرار کنند.
با توجه به دلایل مطرح شده علت رفتارهای پرخاشگرانه معصومه این است که جلب توجه نماید.
ویژگیهای راه پیشنهادی
ارتباط عاطفی با کودک: وقتی فردی مورد توجه و محبت اطرافیان قرار می گیرد، بهتر
می تواند برای رسیدن به اهداف خود برنامه ریزی کند و همین امر سبب اعتماد به نفس در فرد شده و پندارهای غلط را دور بریزد و یک رابطه عاطفی گرم بین آنها ایجاد گردد.
که همین رابطه دو جانبه می شود رابطه عاطفی عمیق در بین بزرگ ترها و کودکان، ترس آنان را از تحقیر و تنبیه از بین می برد.
برقراری ارتباط عاطفی از طریق نگاه محبت آمیز نوازش و توجه و دادن هدیه های مادی صورت می گیرد.
یکی از وظایف مهم اولیاء و مربیان در عین توجه به آنها آموزش و قبول مسئولیت به فرزندان است که این امر موجب تشویق آنان شده و احساس خود باوری در آنها تقویت می شود.
چگونگی اجرا و نظارت بر راه حل جدید
با معصومه ارتباط عاطفی و دوستانه ای برقرار کردم و از دانش آموزان کلاس خواستم که با او دوست شوند، در کارهای گروهی به وی مسئولیت دادم و در ساعات ورزش به عنوان سرگروه ورزشی شروع به فعالیت کرد و از لحاظ گروه بندی معصومه را در گروهی که دانش آموزان زرنگ و با انضباطی بودند قرار دادم، و هر زمانی که معصومه آرام و ساکت برخورد می کرد وی را مورد تشویق قرار می دادم، و مادر معصومه با راهنمایی اولیاء مدرسه به یک متخصص مراجعه کرد و تحت درمان قرار گرفت که در نتیجه رفتار نامبرده نیز تغییر کرد بنابراین از وی خواهش کردیم در خانه بیشتر به او توجه کند و بر انجام تکالیف درسی او نظارت داشته باشد.
مدیر موزشگاه هم معصومه را بعنوان مسئول راهرو در ساعات تفریح انتخاب کرد و در فعالیتهای فوق برنامه نیز شرکت نمود و خلاصه ایشان فعال و سرگرم کارهای گروهی بود