انواعی از کود های شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی به وسیله گیاهان جذب شده و در قسمت‌های خوراکی گیاه ذخیره میشود
آیا تا به حال میوه‌ای خورده‌اید که مزه‌اش به نظرتان تلخ و غیرطبیعی بوده باشد؟ آیا شده است که سیبی را گاز بزنید و پس از خوردن، طعم موادشیمیایی را روی زبان‌تان حس کنید؟ اگر این‌طور است پس مطالب زیر را بخوانید:
موادشیمیایی مورد استفاده در کشاورزی، درست همان چیزهایی هستند که اگر به طرز صحیح مصرف نشوند، هم برای محیط زیست و هم برای سلامت انسان مضرند. این موادشیمیایی یا به عنوان کود مصرف می‌شوند یا سموم متعدد دفع آفات نباتی هستند.
● انواع کود ها
انواع کودها از دیرباز در کشاورزی استفاده می‌شده‌اند. این کودها به وسیله گیاه جذب شده و در قسمت‌های خوراکی گیاه که به مصرف انسان یا حیوان می‌رسد، ذخیره می‌شوند و اگر مقدار آنها در محصول، بیش از حد مجاز باشد، تهدیدی جدی برای سلامت انسان محسوب می‌شوند. به عنوان مثال کود اوره که به علت ارزان بودن به مقدار بسیار زیادی مصرف میشود بعد از استفاده در محصولاتی مانند پیاز و سیب‌زمینی، به نیترات تبدیل شده و در آنها تجمع مییابد. نیترات یک ماده سرطان‌زا بوده و باعث سرطان‌های دستگاه گوارش میشود. نیترات علاوه بر سرطان، موجب بروز اختلالات ناهنجار در سیستم عصبی، غدد درون‌ریز و سیستم ایمنی بدن میشود.
کود دیگری که به میزان زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، کود فسفاته است که آن هم پس از مصرف به وسیله گیاهانی مانند سیب‌زمینی، سم کادمیوم را تولید می‌کند. کادمیوم هم یک ماده سرطان‌زا است و اگر میزان دریافت آن به وسیله انسان به بیش از ۲۰ میلی‌گرم برسد، باعث اختلال در کارکرد کلیه‌ها و همچنین کوتاهی قد در کودکان میشود.
▪ سموم دفع آفات و حشرات
علاوه بر کودهای شیمیایی، در کشاورزی بیش از سه هزار ترکیب شیمیایی خطرناک برای کنترل آفات و حشرات مورد استفاده قرار می‌گیرد که این مواد پس از ورود به بدن انسان، آثار سوء زیادی بر جای می‌گذارند. سموم دفع آفات نباتات باعث مسمومیت‌های کوتاه مدت یا درازمدت در انسان می‌شوند. مسمومیت‌های کوتاه مدت دارای آثار قابل مشاهده هستند اما متاسفانه مسمومیت‌های درازمدت حاصل از سموم دفع آفات نباتات، مشکلات و بیماری‌های خطرناکی ایجاد می‌کنند که ممکن است حتی در نسل بعد ظاهر شوند. به عنوان مثال سم پاشی انگور و خیار گلخانه‌ای به وسیله کشاورزان، به دفعات زیاد انجام می‌گیرد که البته بررسی‌های علمی نشان میدهد ۸۰ تا ۹۰ درصد سموم شیمیایی مورد استفاده غیرضروری هستند. نفوذ این مواد سمی در موادغذایی باعث افزایش سرطان‌ها، بیماری‌های مزمن، اختلالات کبدی و ناراحتی‌های تنفسی در انسان میشود. علاوه بر آن، این مواد سبب آلودگی آب و هوا و خاک می‌شوند و برای محیط زیست نیز، مضر هستند.
▪ دوره پرهیز از مصرف
نکته حایز اهمیت در استفاده از سموم این است که هنگامی که سموم در کشاورزی استفاده می‌شوند، باید یک دوره زمانی پرهیز از مصرف را سپری کنند تا محصول برای انسان قابل مصرف باشد. برای مثال درباره سموم استفاده شده برای خیار، از روز سم پاشی تا زمان برداشت محصول، باید ۲۱ روز سپری شود اما متاسفانه بنابر دلایل اقتصادی و گران‌تر بودن قیمت خیارهای با اندازه کوچک در بازار، اغلب، این زمان پرهیز از مصرف رعایت نشده و محصول زودتر روانه بازار مصرف میشود. به همین علت براساس تحقیقات صورت گرفته روی خیارهای موجود در مناطق متعدد بازار میوه و تره‌بار تهران، بیشتر محصولات عرضه شده حاوی سموم به میزان بیش از حد مجاز بودهاند. آزاد بودن مصرف سموم به وسیله کشاورزان، افزایش مصرف سم را به دنبال داشته است.
▪ نظارت فراموش شده
بنابراین باید بر مصرف این گونه سم‌ها، نظارت جدی و دقیقی انجام شود. همچنین راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تشخیص سموم و کنترل دقیق محصولات کشاورزی از یک سو و آگاه سازی کشاورزان و توصیه به آنها برای رعایت زمان پرهیز از مصرف سم و جلوگیری ازمصرف سموم غیرمجاز باید در دستور کار دست‌اندرکاران مربوطه قرار گیرد.
▪ مواد غذایی ارگانیک
خوشبختانه امروزه با پیشرفتهای علمی، تولید محصولات به سمت و سویی می‌رود که استفاده از کودها و سموم در پرورش گیاهان به صفر برسد. شاید نام موادغذایی ارگانیک، این روزها به گوش شما هم رسیده باشد. منظور از میوه‌های ارگانیک میوه‌هایی هستند که در تولید آنها از کودها و یا سموم شیمیایی استفاده نشده باشد. با استفاده از روش‌های جدید، حاصل‌خیزسازی خاک و مبارزه با آفات گیاهان بدون دخالت موادشیمیایی انجام می‌گیرد که حاصل این کار، تولید محصولی خوشمزه با کیفیت بالا و عاری از هر گونه مواد سمی است. در این روش‌ها به عنوان مثال به جای استفاده از سموم، حشره‌ای را پرورش می‌دهند که آفات و حشرات موذی مزرعه را از بین می‌برد، بدون اینکه روی محصول تاثیر نامطلوبی بگذارد و روی محصول ذکر میشود که ماده غذایی ارگانیک بوده و در پرورش آن از سموم شیمیایی یا کودها استفاده نشده است. روش‌های حاصل‌خیزسازی خاک ارگانیک نیز وجود دارند که بدون دخالت کودها انجام گرفته و بسیار نتیجه بخش هستند.
▪ هوشیاری مردم
دیری نخواهد گذشت که افزایش آگاهی مردم از آثار سموم و کودهای شیمیایی باعث علاقه آنها به مصرف موادغذایی ارگانیک خواهد شد. درست است که در حال حاضر هزینه آنها کمی گران‌تر است ولی در مقابل هزینه‌های ناشی از بیماری‌های خطرناک، مسلما بسیار کمتر خواهد بود. امیدواریم که کشاورزی ما هم به این مهم نایل آمده و حتی صادرکننده موادغذایی ارگانیک به جهان باشیم.
سم مرگبار در چیپس و سیب زمینی سرخ کرده
شما چیپس زیاد می خورید؟ مصرف روزانه سیب زمینی سرخ شده شما بالا است؟
پس دقت کنید! زیرا سیب زمینی سرخ شده و چیپس سالانه قربانی های زیادی می گیرند!
دانشمندان موفق به کشف ماده بسیار سمی به نام"آکریلامید" شده اند که به خصوص در سیب زمینی سرخ کرده و چیپس به وفور یافت می شود.
سازمان خواربار جهانی (FAO) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام کردند غذاهایی مانند چیپس های سیب زمینی، قهوه و محصولات غلهای مانند نان و بیسکویت که در حرارت بسیار بالا تولید می شوند، ممکناست حاوی ترکیبی سرطان زا به نام آکریلامید باشند. 35 کارشناس از 12 کشور که این گزارش را تهیه کردهاند اعلام کردند غذاهایی که میزان کربوهیدرات آنها بالا و پروتئین آنها کم است در صورت تهیه در دمای بالاتر از 120 درجه، در آنها آکریلامید تولید میشود.
آکریلامید یک ماده اسیدی سرطان زا است که هنگام سرخ کردن مواد کربوهیدراتی (که دارای ترکیبات کربن ، اکسیژن و هیدروژن هستند) ایجاد می شود، اما مقدار آن در چیپس سیب زمینی بیشتر است.
هنگام سرخ کردن یک کیلوگرم چیپس سیب زمینی تا 3544 میکروگرم آکریلامید ایجاد می شود. اما هنگام آب پز کردن مواد غذایی ، این اسید سرطان زا تولید نمی شود.
طبق پژوهش های دانشمندان مختلف،آکریلامید در مقایسه با مواد سمی دیگر شناخته شده درگوشت گاو یا انواع بیماری های پوستی می تواند برای انسان ها تا صد برابر خطرناک تر باشد. آکریلامید زمانی خود را نمایان می کند که محصولات غذایی بر اثر حرارت و خشکی تغییر حالت دهند.