تربیت بدنی و ورزش جز لاینفک تعلیم و تربیت و وسیله ای برای رسیدن به سلامت جسمی و روحی است. نباید چنین تصور شود که تربیت بدنی امری بی ارزش و تفننی است و صرفاً وسیله ای است که موجب سرگرمی و مشغول شدن کودکان و نوجوانان می شود بر عکس باید آن را جز مهمی از فعالیت های زندگی به شمار آورد .مفاهیمی مانند تندرستی، بهداشت، رشد فردی و اجتماعی و سلامت روحی ارتباط نزدیکی با تربیت بدنی و ورزش دارد. نگاهی به تاریخ نشان می دهد که ملل متمدن جهان همواره به نقش و اهمیت ورزش توجه داشته اند و از آن در پرورش جوانان خود و آماده کردن آن ها برای مشکلات فردی و اجتماعی استفاده می کردند.
محتوای ورزش و تربیت بدنی در جامعه اسلامی
بخشی از فعالیت های ورزشی جامعه باید در زمینه رشد و پرورش تن به منظور دفاع از اسلام و جمهوری اسلامی صورت گیرد از این رو تیر اندازی، سواری، دو، شنا و سایر ورزش های رزمی بخشی از محتوای ورزش را تشکیل میدهد که اسلام هم آن را مورد توجه و تأکید قرار داده است.
بدن انسان برای بقای حیات و رشد و ترمیم بافت های خود از موادی استفاد می کند که معمولاً از طریق دهان و دستگاه گوارش به آن می رسد.
عمل تغذیه چندین کار اساسی انجام می دهد:
1_ نیاز های بافت ها را برای رشد برآورده می کند.
2_ مواد لازم برای ترمیم و جایگزین کردن بافت های فرسوده را تأمین می کند.
3_ نیروی لازم برای فعالیت های جسمی و فکری را فراهم می کند.
4_ نیروی لازم بری فعلیت های جسمی و فکری را فراهم می کند.
5_ تعادل فیزیولوژیکی دستگاه های مختلف بدن را تأمین می کند.
غذای مصرف شده به وسیله ی بافت های بدن تجزیه می شود، تجزیه مواد غذایی در بدن تولید حرارت می کند و گرمای آن حفظ می شود. نیروی لازم برای فعالیت های بدن نیز از تجزیه این مواد تأمین می گردد در حدود دو سوم از وزن بدن را آب تشکیل می دهد. روزانه به طور تقریبی دو نیم لیتر آب از طریق پوست عرق از بدن دفع می شود.
تغذیه خوب و تأثیر آن در ورزش
هر چه مدت و شدت فعالیت بدنی ما بیشتر باشد ما به انرژی بیشتری باشد ما به انرژی بیشتری احتیاج داریم واین احتیاج باید در کالری غذای روزانه در نظر گرفته شود. اگر در ورزش های استقامتی مثل دوهای استقامت، ماراتن، فوتبال .کسانی که در این گونه ورزش ها فعالیت می کنند روزانه تا بیش از شش
هزار کالری احتیاج دارند.
بهداشت و ورزش
بسیاری از دانشمندان و پزشکان بر این عقیده اند که نقش بهداشت در جامعه به مراتب از مداوا و درمان بهتر است و لذا باید قبل آن مورد توجه قرار گیرد هر چه در یک جامعه به امر بهداشت بیشتر توجه شود عادت های بهداشتی و نظافت خود و خانواده و محیطی که در آن زندگی می کنند توجه کنند و پیوسته نسبت به بهبود و پیشبرد این امر مهم کوشا باشند. عادت های بهداشتی انسان را به رعایت موازین تندرستی وادار می کند این ویژگی ها بر اثر شناخت تمرین و ممارست در نهاد آدمی شکل می گیرد .
رابطه ورزش با مغز انسان
وقتی شما ورزش می کنید طبق یک قانون فیزیولوژیک خون به قسمت های مختلف بدن نظیر روده، کلیه، بازوها و دست و پاها که بیشتر در حرکت هستند فرستاده می شود در این حالت مغز مقدار خون مصرفی خود را در دقیقه به نصف می رساند، البته مغز هر موجودی در طبیعت بستگی به نحوه فعالیت و زندگی آن موجود دارد. در این رابطه تحقیقات نشان می دهد که افراد ورزش کار و یا فعال دارای انتقال عصبی
سریع تر از افراد معمولی می باشند. نحوه رشد مغز بسته به کاری است که فرد انجام می دهد دارد.
طبق تحقیقات به عمل آمده مثلا رشد مغزی در یک موسیقی دان و یک نانوا و یک میکانیک با هم متفاوت است و در هر کدام ممکن است قسمت خاصی از مغز رشد نماید. اصولاً رشد و تکامل مغز نیاز به عوامل متعددی از قبیل انرژی عامل رشد، جریان خون و تغذیه کافی دارد . تمام این عوامل توسط ورزش به راحتی در دسترس مغز و سلول های مغزی قرار خواهد گرفت.
ورزش و تمرینات بدنی باعث آزاد شدن آدرنالین که یک هورمون محرک مغز نیز می باشد و اصولاً هوشیاری فرد را نیز می رساند و مشخص شده که ورزش میزان بهره هوش افراد مسن و سالمند را نیز افزایش می دهد و طبق یک برنامه ورزشی شش هفته ای که برای سالمندان در نظر گرفته شده بود مشخص شد که بعد از خاتمه برنامه ورزشی توانایی و قدرت شناخت سالمندان حدود هفت و نیم درصد افزایش یافته بود.
ورزش علیه افسردگی
حتی فکر در مورد حرکت و ورزش و فعالیت باعث شادمانی انسان خواهد شد.
بی حرکتی و سکون زمینه ساز افسردگی در افراد مختلف است. از سالیان گذشته ارتباط بین بی حرکتی و سکون با افسردگی افراد کاملا مشخص شده است، اغلب فیزیولوژیست ها و روان پزشکان و روان شناسان در این نکته اتفاق نظر دارند که بهترین راه برای درمان افسردگی فعالیت و ورزش است.
رعایت نکات کلی
رعایت نکات بهداشتی یکی از نیازهای ضروری ورزشکاران محسوب می‌شود، افرادی که ورزش می‌کنند به‌صورت مستمر و منظم حتماً بایستی الزاماً به نکات بهداشتی ذیل توجه و نگاه دقیق و کافی داشته باشند تا بتوانند بدنی سالم، نیرومند، قوی، ورزیده و پرانرژی داشته باشند، و از قابلیت‌ها و استعدادهای ورزشی خود در میادین ورزش قهرمانی کمال بهره‌برداری را ببرند، لذا رعایت نکات بهداشتی همانند پیشگیری قبل از بیماری است؛ و اثرات مثبت و مفیدی برای تندرستی و سلامتی ورزشکاران دارد که به‌شرح ذیل تقدیم می‌شود.
1. ورزشکاران می‌بایست بعد از انجام نرمش‌ها و تمرینات و فعالیت‌های ورزشی بدن خود را با وسایل بهداشتی بشویند و دوش بگیرند که دچار بیماریهای پوستی و غیره نشوند.
۲. لباس ورزش آنها مانند (پیراهن، شورت و جوراب) باید تمیز و بهداشتی باشد.
3. از لباسهای ورزشی (مانند گرمکن، تی‌شرت، جوراب، شورت و غیره) پلاستیکی استفاده نکنند.
4. کفش ورزشی آنها باید مناسب و اندازه بوده و تنگ نباشد.
5. از حوله تمیز برای پاک کردن عرق و خشک کردن بدن استفاده نمایند.
6. به افرادی‌که از نظر سلامتی بدن مشکل دارند توصیه می‌شود قبل از شروع تمرینات به پزشک مراجعه کنند.
7. از خوردن غذا کمتر از 3 ساعت قبل از تمرینات ورزش جداً خودداری شود.
8. از آب آشامیدنی و از نوشیدنی‌های بعد از تمرینات ورزش در هوای گرم بیشتر استفاده شود.
9. برای خریدن کفش ورزشی حتماً بعدازظهر اقدام کنید، زیرا در این زمان پای شما بزرگترین حجم را دارد.
10. از استعمال دخانیات جداً خوداری کنند.
11. اطلاعات بهداشتی و پزشکی خود را از طریق مطالعه‌ی کتاب‌های علمی، ورزشی بالا ببرند.
12. از پوشیدن لباس ورزشی خیس جداً خودداری فرمایید.
13.هنگام ورزش از پوشاک مناسب همان رشته‌ی ورزشی استفاده نمایید. هرگز با لباسهای معمولی و روزانه‌ای خود به ورزش نپردازید.
14. در خرید کفش ورزشی توجه بیشتری نشان دهید و تلاش کنید اندازه‌ی کفش را مناسب انتخاب نمائید تا پا در آن راحت قرار گیرد.
در صورت امکان، جنس لباس و جوراب از نوع نخ باشد تا 15. مانع تبادل گرما بین پوست و محیط نشود، زیرا در اثر فعالیت بدنی گرما تولید شده و بدن برای دفع آن، جریان خون پوست را افزایش داده و تعریق صورت گرفته و در نهایت دمای بدن در حد طبیعی حفظ می‌شود واگر این مسأله مختل شود شخص دچار گرمازدگی خواهد شد
16 . پس از پایان ورزش حتماً یک پوشاک مناسب و اضافه به تن کنید زیرا در غیر این صورت احتمال کاهش دمای بدن وجود خواهد داشت.
17 . هنگام استفاده از ابزار و وسایل ورزشی هوشیار باشید و چگونگی استفاده از آن را بدانید تا از ورزش خود لذت ببرید.
18 . تلاش کنید ورزش و تمرین‌ها را با توجه به فصل انجام دهید
19. پس از ورزش جهت نظافت بدن، دوش آب گرم را فراموش ننمائید و از حوله‌ی مخصوص خود استفاده کنید
20 .به یاد داشته باشید که یک قهرمان بایستی پهلوان و جوانمرد هم باشد