انار درختی است که در اقلیمهای خشک گرمسیری و معتدل رشد می نماید و باردهی خوبی دارد. انار از زمانهای قدیم در ایران کشت شده و بومی کشور ما می باشد . به علاوه در سایر کشور های از جمله اسپانیا،
ایتالیا،یونان،مراکش،افغانستان،هندوستان،چین،ترکمنستان،ازبکستان وترکیه کشت وکار می گردد.
طبق بررسیهای به عمل آمده در اکثر دشتها ونقاط کوهپایه ای کشور انار به صورت اهلی و وحشی وجود دارد و بطور طبیعی سازگاری مناسبی نسبت به شرایط آب و هوائی مختلف و انواع خاکها نشان می دهد.
در حال حاضر باغات انار مرغوب و تجارتی در مناطقی از کشور که دارای آب و هوای خشک و نیمه گرمسیری هستند ملاحظه میگردد به نحوی که انار را می توان به عنوان محصول استراتژی و عمده باغداران حاشیه نشین کویر تلقی کرد.
یکی از محدودیتهای عمده انار حساسیت ارقام تجارتی و مرغوب آن به سرمای زمستانه و سرمای اوایل بهار می باشد و بطور کلی درخت انار بویژه سر شاخه ها در درجه حرارت 12- صدمه می بینند.یکی از بارزترین خصوصیات انار مقاومت نسبی ان به کم آبی و تغییرات درجه حرارت در طول دوره رشد می باشد و استقرار این گیاه در مناطق کویری به صورت اقتصادی موید این خصوصیات می باشد. در حال حاضر نظام بهره برداری از باغات انار عمدتاً بصورت سنتی و از نظر کشت بعضاً مخلوط با سایر درختان میوه نظیر انجیر ،انگور،توت سیاه ریشه و غیره می باشد. تنوع ارقام اتار در کشور زیاد بوده و در هر یک از استانهای انار خیز مهم کشور 1 الی 5 رقم مرغوب تجارتی خاصی وجود دارد و استان یزد در بر دارنده بیشترین تنوع ارقام مرغوب و تجارتی می باشد.
بررسی وضعیت تولید و فروش محصول انار در 50 سال اخیر نشان می دهد که تولید باغات انار عمدتاً جنبه مصرف محلی و خود مصرفی باغداران داشته و در این حالت ارقام متفاوت انار از نظر زود رسی ،دیر رسی، تازه خوری ،انباری،طعم و مزه در یک قطعه بطور مخلوط کشت شده است.
این مطا لب را مهندس محمد حسین خوشامدی معاون مدیر کل کشاورزی استان یزد در این سمینار گفت و افزود: در دهسال اخیر به علت افزایش هزینه تولید در شیوه سنتی و گسترش بازارهای داخلی و خارجی مناسب جهت عرضه محصول پدیده های اقتصادی-تولیدی جدیدی را بوجود آورده که به موارد مهم ان اشاره میگردد:
-در نظام سنتی میزان عملکرد پائین بوده بطوریکه در پنجاه سال اخیر افزایش عملکرد چشمگیر نبوده است (سطح زیر کشت افزایش داشته است واز27000هکتار به 60000 هکتار در حال حاضر رسیده است) –برخی از باغات انار که از نظر کمی و کیفی محصول مرغوبی نداشته تحت مراقبتهای زراعی و بهداشتی قرار نگرفته و بتدریج فرسایش یافته و از حیز انتفاع خارج شده است از نظر اقتصادی عایدات باغات انار آن هم بصورت فروش سر درختی قابل رقابت با بعضی از محصولات باغی دیگر نظیر پسته،مرکبات وخرما نبوده و برخی از انارستانها به محصولات نامبرده شده تبدیل گردیده است هزینه های تولید از قبیل شخم باغات، چیدن محصول،انبار داری روند افزایشی داشته و یکی از دلایل عدم رونق انار کاری به ویژه در قطعات کوچک گردیده است میوه انار بطور طبیعی دچار ضایعات ترکیدگی ،آفتاب سوختگی ،سرما زدگی می گردد و به علاوه افات و بیماریها خصوصاً کرم گلو گاه انار خسارت فراوانی وارد مینماید و از این ضایعات به علت عدم وجود صنایع تبدیلی استفاده نمی گردد انار کاری در بسیاری از استانها در مقایسه با سایر محصو لات زراعی و باغی که جنبه استراتژیکی دارند از اهمیت چندانی برخوردار نبوده و فقط در برخی از استانها ویا بخشی از یک استان،انار محصول غالب و مهم و اقتصادی بحساب می آید نظام تولید، فروش و بازاریابی محصول انار همچنان به حالت سنتی و کم توجهی باقیمانده و تنها در چند سال اخیر با برگزاری سمینارها و گرد همائی ها ی بررسی مسائل انار ضرورت توجه بیشتر و تغییر و اصلاح نظامهای مذبور تاکید ویاد اوری شده که تا کنون عملاً بازتاب گسترده ای نداشته است .
در سمینار مسائل انار ابتدا مهندس طباطبائی مدیر کل کشاورزی استان یزد پس از تجزیه و تحلیل موقعیت کشاورزی یزد که بدلیل کم آبی نه فاقد جنگلهای انبوه است ، نه مراتع غنی دارد و کشاورزی استان هم محدود می باشد ، گفت: حدود 28%وسعت استان فاقد هر گونه بهره وری اقتصادی است(ارضی پست کویری،شوره زارها و ارتاضی عاری از پوشش گیاهی)ودر 72%بقیه به طور محدود و پراکنده منابع آب و خاک و پوشش گیاهی برای فالیت های کشاورزی و دامداری وجود دارد.با این حال خوشبختانه کشاورزان یزدی در طول تاریخ کهن این سرزمین در جهت کنترل عوامل فوق به تجربیاتی دست یافته اند.
وضعیت کشت انار در استان یزد:
مهندس طباطبائی در این مورد گفت: سطح باغات انار در استان یزد بیش از 7000هکتار و با تولید بیش از 80هزار تن در سال برآورد میگردد و تقریباً در تمام مناطق به جز مناطق با ارتفاع بیش از 1600متر انار وجود دارد.باغداران استان از هزاران سال پیش اقدام به شناسایی اکوتیپهایی مناسب و توسعه کشت آنها از طریقسلکسیون توده ای نموده انددرحال حاظر حدود 11 رقم انار مرغوب تجاری و حدود 40رقم با خواص کیفی و کمی متفاوت و غالباًبه صورت کشت مخلوط دز منطقه وجود دارد حفظ ذخائرژنتیکی ارقام انار موجود در کشور نیز همزمان با ایجاد بانک ژن گیاهی کشور،مورد توجه مسئولین استان و بانک قرار گرفته و اقداماتی در جهت شناسائی و جمع آوری و کاشت و نگهداری کلیه ارقام اهلی و وحشی انار موجود کشور کلکسیون مرکز تحقیقات کشاورزی یزد به عمل آمده که تا کنون بیش از 760رقم انار شناسایی وبه استان منتقل شده است.با اقدامات انجام شده می توانیم یزد را به عنوان مرکز انار کشور بنامیم،لذا احداث ایستگاه پژوهشی انار در استان یزد مورد برخواست می باشد.
صادرات انار از یزد به سایر مناطق کشور متداول بوده و در سالهای اخیر صادرات خارج از کشورنیز آغاز و سالانه حدود 2000تن انار مرغوب به کشورهای خارخ صادرمی گردد که در صورت تدوین برنامه اصولی و بازاریابی و ایجاد تسهیلات لازم سریعاًقابل افزایش بوده و از این راه می تواند نفش عمده در صادرات کالاهای کشاورزی داشته باشد.انار با توجه به مقاومت به خشکی هوا و کم آبی و تحمل تغییرات درجه حرارت یکی از محصولات مناسب و اقتصادی استان بوده و جایگاه خاصی در استان دارد.در حال حاظر عملیات به زارعی در باغات انار با تبحر و تخصص باغداران به خوبی اعمال می گردد.کاهش ضایعات این محصول در باغات و اتبارها،دستیابی به راههایی اصولی بهبودنژاد و ارقام وگسترش صنایع وابسته و همچنین توجه به امور بازاریابی و صادرات از رئوس نیازهای اساسی در استراتژی توسعه کشت این محصول به حساب می آید،که اعمال توجه خاص مسئولان و محققان در تهیه و اجرای برنامه های تحقیقاتی،آموزشی اجرایی به طور جامع و هماهنگ طلب می نماید.