تحقیق نقش آموزه های دینی در تربیت

Word 221 KB 32529 59
مشخص نشده مشخص نشده الهیات - معارف اسلامی - اندیشه اسلامی
قیمت قدیم:۱۴,۸۵۰ تومان
قیمت با تخفیف: ۱۰,۰۰۰ تومان
دانلود فایل
  • بخشی از محتوا
  • وضعیت فهرست و منابع
  • چکیده

    این مقاله، پس از تعریف اصل و بیان ضرورت آن در مباحث تعلیم و تربیت، به ویژگى‏هاى حاکم بر اصول تربیتى مى‏پردازد، و سپس اصولى از قبیل: خدامحورى، تعبدمدارى، متربى‏محورى، زندگى محورى، فردمحورى، عمل‏گرایى، اخلاق‏مدارى، سعى‏محورى، اعتدال‏گرایى، محبت‏محورى، نظارت‏مدارى، خوف و رجا، مرگ‏اندیشى، آخرت‏اندیشى و آرمان‏گرایى را مورد بررسى قرار مى‏دهد و در پایان به دس دین اسلام اهمیت فوق‌العاده‌ برای تربیت فرزندان قائل شده است پیشوایان دینی ما در قالب روایات متعددی به ضرورت و اهمیت تربیت فرزندان اشاره نموده‌اند و تأکید فراوان بر آن دارند.

    این مقاله به نقش آموزه‌های دینی در تربیت فرزندان در سه مرحله می‌پردازد، در مرحله اول به مقدمه و مفهوم دین و تربیت، قبل از تولد مثل دقت د ر انتخاب همسر و شرایط آن، مباشرت و دوران بارداری بررسی شده است.

    مرحله دوم: بعد از تولد و دوران طفولیت مانند نقش شیر مادر در تربیت فرزند، دین اسلام و شیر مادر، خواندن اذان و اقامه در گوش کودک، کام برداشتن، نام‌گذاری، عقیقه و ختنه را مورد بررسی قرار دادیم. 

    مرحله سوم: توجه به نیازهای اساسی و عاطفی کودکان و نوجوانان همانند ابزار محبت، امنیت خاطر، تحسین کارهای آنان، بها دادن به آنها و ورزش، آموزش قرآن، نماز، روزه، احکام واحادیث وحکمت و در آخر نیز به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری عناوین و محتوای مطالب فوق پرداخته‌ایم.ت‏آوردهاى تربیتى این اصول مى‏پردازد.

    واژه‏هاى کلیدى: اصول تربیتى، تعلیم و تربیت اسلامى، اخلاق، فطرت، انسان‏شناسى.

     

     

     

     

     

     

     

     

    مقدمه

    وجود اصول و قواعد کلّى در مناسبات انسانى و مرجعیت آن براى تفسیر رفتارها آن‏چنان آشکار است که غالباً نیازى به بیان تشریحى آن وجود ندارد. بدیهى است که هیچ کنش و واکنش انسانى نمى‏تواند در خلأ و بدون ضابطه‏اى مشخص آغاز، و بى‏هدف پایان پذیرد. رفتارهاى یکسان زیادى مى‏توان یافت که خاستگاه واحدى ندارند؛ به منظور متفاوتى انجام مى‏شوند و احتمالاً نتایج مختلفى نیز به بار مى‏آورند.

    امر تربیت که یکى از زمینه‏هاى مهم در مناسبات انسانى است نیز از این قاعده مستثنا نیست. نحله‏ها و مکاتب تربیتى هیچ‏گاه خود را فارغ از چارچوب‏هاى بنیادین و اصول نظرى معرفى نمى‏کنند. حتى مکتب‏هایى چون رفتارگرایى، که بر رفتار تأکید مى‏کنند و اهداف کلى و آرمانى را چندان قابل مطالعه و تحقیق نمى‏دانند، نیز هرگز ادعایى در شکستن حصر قواعد و اصول کلى حاکم بر رفتار را ندارند؛ چرا که پذیرش همین قواعد و اصول کلى سبب امتیاز و تشخیص مکاتب تربیتى و جدایى آنها از یکدیگر مى‏شود. آنچه همه، بر سر آن اتفاق نظر دارند داشتن هدف و روشهاى متناسب با آن است. انتخاب هدفهاى تربیتى ریشه در نوع انسان‏شناسى مختلف دارد و هدفها، تعیین‏کننده نوع روشهاى تربیتى‏اند. بنابراین، مى‏توان هماهنگى اصول را با مبانى انسان‏شناسى از طریق هدف و غایت‏شناسى کاملاً توجیه کرد. به بیانى واضحتر منشأ انشقاق اصول، اهدافى است که همواره از زوایاى درک موقعیت انسان در جهان بر اساس رویکردهاى گوناگون به او و جهان دریافت شده است. با توجه به آنچه بیان شد، حداقل مفاهیمى که در دستور کار هر مکتب تربیتى قرار مى‏گیرد عبارت است از: مبنا، هدف، اصل و روش. شناخت مفاهیم مزبور و درک نحوه ارتباط آنها نسبت به یکدیگر و کارکرد متمایز هر یک در زمینه‏ى تربیت، ما را به ساخت چارچوب یا نظام تربیتىِ مشخص رهنمون مى‏سازد؛ چارچوبى که فرایند تربیت در آن آغاز، و به سرانجامى متناسب با شاخص‏هاى آن، نایل مى‏شود.

    شخصیت فرزندان از همان دوره کودکی و خردسالی تکوین می‌‌یابد و ابزارها و شیوه‌های گوناگونی در جهت تربیت فرزند از نظر شخصیت پدر و مادر و اطرافیان شیر مادر، لقمه و... در علوم تربیتی و به خصوص در روایات و متون دینی وجود دارد و از آنجایی که موضوع دین رفتارهای اختیاری و ارادی افراد بشر می‌‌باشد بنابراین راهکارهای تربیتی رفتاری و کنترل رفتار افراد نیز جزء حوزه مباحث دینی به حساب می‌‌آید و به عبارتی موضوع دین هدایت و مهار رفتار و اعمال انسانها در چارچوب دین می‌باشد و از این رو قلمرود دین هدایت، تربیت و تنظیم رفتار کودکان را نیز در بر می‌‌گیرد زیرا که تمام احکام دینی مبتنی بر مصالح و مفاسد است و هر یک از دستورات دین و تکالیف شرعی همانند واجبات و محرمات دارای آثار تربیتی است، که ما در این نوشتار سعی کردیم مطالب را پیرامون نقش دین در تربیت فرزندان ارائه بدهیم.

    تربیت‌ مفهومی‌ است‌ بی‌ پایان‌ و بی‌کرانه‌ که‌ تمامی‌ شئونات‌ حیات‌ انسانی‌ را در بر می‌گیردو همین‌ بی‌ کرانگی‌ و بی‌ نهایتی‌ در مفهوم‌ تربیت‌، موجب‌ اشکال‌ و مانعی‌ بزرگ‌ در تدوین‌ نظام‌تربیتی‌ است‌. زیرا نه‌ در محصوره‌ زمان‌ محدود میشود و نه‌ در محصوره‌ مکان‌. نه‌ در محدوده‌ خانه‌می‌گنجد و نه‌ در محدوده‌ مدرسه‌. فراتر از محیط‌، وسیع‌تر از عالم‌ و عمیقتر از اعمال‌ و بواطن‌سرشت‌ انسانی‌ است‌.

    هر کجا که‌ انسان‌ می‌تواند در درون‌ خود یا در عالم‌ بیرون‌، در ملکوت‌ یا در ناسوت‌ سراغ‌بگیرد و سربکشد، در آنجا انسان‌ از حضور تربیت‌ در رفتار خود ناگزیر است‌ و تجلی‌ تربیت‌ دررفتار اوست‌ که‌ زمینه‌ دستیابی‌ انسان‌ را به‌ تمامی‌ ابعاد هستی‌ و اعماق‌ آن‌ فراهم‌ می‌نماید.

    تربیت‌ ریشه‌ در هزاران‌ نسل‌ قبل‌ از تولد هر انسان‌ دارد و سایه‌ تاثیر آن‌ بر هزاران‌ نسل‌ بعد ازمرگ‌ انسان‌ نیز ادامه‌ خواهد داشت‌.

     

    چگونگی‌ تربیت‌ در اعتقادات‌، در سیاست‌، در اقتصاد، در جنگ‌، در صلح‌، در هنر، درادبیات‌، در علوم‌ و در روابط‌ انسانها، در جامعه‌ و در رشد و تعالی‌ انسانها، در تکنولوژی‌، درمدیریت‌ تأثیر مستقیم‌ دارد و نیز عدم‌ تربیت‌ اسلامی‌ در سقوط‌ انسانها و جوامع‌ انسانی‌ نقش‌تعیین‌ کننده‌ دارد. تربیت‌ بر خصوصی‌ترین‌ حالات‌ و درونی‌ترین‌ خاطرات‌ انسانی‌ ناظر است‌ ومتقابلا تمامی‌ عناوین‌ فوق‌ در تشکل‌ و شاکله‌ تربیت‌ سهم‌ دارند.
    پیچیدگی‌ تربیت‌ آن‌ چنان‌ است‌ که‌ نه‌ تنها به‌ صدها و هزاران‌ عوامل‌ و بیشتر از آن‌ بستگی‌دارد، بلکه‌ در یک‌ تعمق‌ بیشتر ملاحظه‌ می‌شود که‌ آنچه‌ که‌ در هستی‌ نقش‌ دارد، در تربیت‌ نیزنقش‌ دارد و حتی‌ آنچه‌ که‌ در هستی‌ وجود دارد در تربیت‌ نقش‌ دارد تا آنجا که‌ ممکن‌ است‌ تنهایک‌ نگاه‌ به‌ آسمان‌ نقش‌ تعیین‌ کننده‌ای‌ در تربیت‌ و سرنوشت‌ یک‌ انسان‌ داشته‌ باشد.

    این‌ بی‌ کرانگی‌ و این‌ گسترش‌ و این‌ بی‌ نهایتی‌ در مفهوم‌ تربیت‌ موجب‌ گشته‌ است‌ که‌بسیاری‌ از کارشناسان‌ و دانشمندان‌ تعلیم‌ و تربیت‌ در جهان‌ از جمع‌ بندی‌ مفهوم‌ تربیت‌، نقش‌تربیت‌، عوامل‌ تربیت‌، آثار تربیت‌، تجلیات‌ تربیت‌ عاجز بمانند و به‌ تعاریف‌ سطحی‌ و با تسامح‌بسیار بسنده‌ کنند.

    اینکه‌ تربیت‌ از کجا شروع‌ میشود و به‌ کجا ختم‌ میشود چیزی‌ نیست‌ که‌ هر مغز ساده‌اندیشی‌ بدان‌ دسترسی‌ پیدا کند.

    اینکه‌ عوامل‌ تربیت‌ و محدوده‌ عمل‌ تربیت‌ و میزان‌ تاثیرات‌ تربیت‌ چگونه‌ بررسی‌ ومعرفی‌ شود، کاری‌ است‌ بس‌ دشوار.

    لذا هر یک‌ از دانشمندان‌ عالم‌ گوشه‌ای‌ از اقیانوس‌ تربیت‌ را مورد توجه‌ قرار داده‌اند و درآن‌ به‌ غواصی‌ و تحقیق‌ پرداخته‌اند.

    از هزاران‌ عناوین‌ مستمر در رابطه‌ با تربیت‌، تنها یک‌ یا چند عنوان‌ را مورد تحقیق‌ و بررسی‌قرار داده‌اند.

     

    نظام‌ تربیتی‌ شامل‌ تمامی‌ عناوین‌ و مفاهیمی‌ است‌ که‌ در بالا بدآنها اشاره‌ شده‌ است‌.
    تمامی‌ رشته‌های‌ روانشناسی‌ در نظام‌ تربیتی‌ نقش‌ دارد.

    تمامی‌ مباحث‌ ژنتیک‌ و بیولوژیکی‌ و فیزیولوژیکی‌ و بهداشتی‌ در تدوین‌ نظام‌ تربیتی‌ نقش‌دارد.

    تمامی‌ مباحث‌ اخلاق‌ نظری‌ و عملی‌ در تدوین‌ نظام‌ تربیتی‌ نقش‌ دارد.

    تمامی‌ مباحث‌ اعتقادی‌ و مذهبی‌ و مکتبی‌ در تدوین‌ نظام‌ تربیتی‌ نقش‌ دارد.

    تمامی‌ مباحث‌ حکمت‌ و فلسفه‌ و جهان‌ بینی‌ در تدوین‌ نظام‌ تربیتی‌ نقش‌ دارد.

    تمامی‌ مباحث‌ و مفاهیم‌ عرفانی‌ در تدوین‌ نظام‌ تربیتی‌ نقش‌ دارد.

    تمامی‌ مباحث‌ قرآنی‌ و تفسیری‌ و روایی‌ و مأثورات‌ ائمه‌ معصومین‌ علیه‌ السلام‌ و متون‌اسلامی‌ در تدوین‌ نظام‌ تربیتی‌ نقش‌ دارد.

    شاید همین‌ گستره‌ حیرت‌انگیز موجب‌ گشته‌ است‌ تا در جمع‌ بندی‌ و تدوین‌ نظام‌ تربیتی‌اسلام‌ تاخیری‌ بیشتر از بیست‌ و هفت‌ سال‌ رخ‌ دهد.

     

    محققانی‌ که‌ مایلند در این‌ زمینه‌ قلم‌ بزنند باید تمامی‌ اندیشه‌ و مطالعات‌ و اوقات‌ خود درطول‌ چندین‌ سال‌ متمادی‌ را وقف‌ تحقیق‌ در این‌ باره‌ نمایند و به‌ صورت‌ فعال‌ و پرکار و البته‌همراه‌ با ذوق‌ و ابتکار و علمی‌، وجود خود را وقف‌ بررسی‌ جوانب‌ نظام‌ تربیتی‌ نمایند.
    اما بهرحال‌ تربیت‌ اسلامی‌، نظام‌ لازم‌ دارد و اساساً بدلیل‌ بی‌ کرانگی‌ تربیت‌، باید نظامی‌تدوین‌ شود تا برنامه‌ریزان‌ و مجریان‌ و مربیان‌ تعلیم‌ و تربیت‌ را از بی‌ برنامگی‌ یا یکسونگری‌محافظت‌ نماید.تحقق‌ تربیت‌ با مفهوم‌ مقدس‌ و اسلامی‌ آن‌ به‌ مراتب‌ پیچیده‌تر و مشکل‌تر ازتحقق‌ آموزش‌ در نظام‌ آموزشی‌ میباشد. لذا نیازمند به‌ تشکیلاتی‌ وسیعتر و برنامه‌ ریزیهای‌گسترده‌تر از نظام‌ آموزشی‌ فعلی‌ میباشد.

    بعنوان‌ مثال‌ آموزش‌ ریاضیات‌ و پرورش‌ ذهن‌ و استعداد ریاضی‌ متربی‌ وقتی‌ محقق‌ خواهدشد که‌ از برنامه‌ ریزی‌ منسجم‌ و عمیق‌ برخوردار باشد، بودجه‌، کتاب‌، فضای‌ آموزشی‌ داشته‌باشد، لوازم‌ کمک‌ آموزشی‌، تربیت‌ معلم‌، آموزش‌ ضمن‌ خدمت‌، کتب‌ راهنمای‌ معلم‌ و اساتیدشایسته‌ داشته‌ باشد، نظام‌ ارزشیابی‌ داشته‌ باشد. تحقیقات‌ کافی‌ در زمینه‌ آموزش‌ ریاضیات‌ انجام‌پذیرد و مواد آموزشی‌ و روشهای‌ تدریس‌ هماهنگ‌ با روانشناسی‌ رشد و روانشناسی‌ یادگیری‌ ودر عین‌ حال‌ متناسب‌ برخوردار باشد. در مورد آموزش‌ علوم‌ طبیعی‌ نیز چنین‌ است‌. در باره‌آموزش‌ ادبیات‌ و هنر نیز چنین‌ است‌.

  • فهرست:

    ندارد
     

    منبع:

    قرآن کریم

    نهج‏البلاغه، تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، 1373.

    ابن فارسى،احمد. 1410 ق، معجم مقائیس اللغه ، [بى‏جا] الدار الاسلامیه .

    ابن منظور. 1408ق، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربى.

    استیس، والتر. 1377، دین و نگرش نوین، ترجمه احمدرضا جلیلى، تهران، انتشارات حکمت.

    اعتمادى، میرزا آقا. 1376، اصول و فنون آموزش و پرورش، تهران، آواى نور.

    باقرى، خسرو. 1368، نگاهى دوباره به تربیت اسلامى، تهران، سازمان پژوهش و برنامه‏ریزى آموزشى وزارت آموزش و پرورش

    جیمز، ویلیام. 1367، دین و روان، ترجمه مهدى قائینى، قم، دارالفکر.

    درایتى، مصطفى، معجم الفاظ غررالحکم ودررالکلم، 1372، قم، مرکز الابحاث و الدراسات الاسلامیه .

    زاهدى، مرتضى. 1375، فلسفه تربیت و فعالیتهاى تربیتى، تهران، آواى نور.

    شاتو، ژان. 1369، مربیان بزرگ، ترجمه غلامحسین شکوهى، تهران، دانشگاه تهران.

    شریعتمدارى، على. 1367، اصول و فلسفه تعلیم و تربیت، تهران، امیرکبیر.

    شکوهى، غلامحسین. 1367، تعلیم و تربیت و مراحل آن، مشهد، آستان قدس رضوى.

    شکوهى، غلامحسین. 1368، مبانى واصول آموزش و پرورش.

    الصطفوى، حسن. مقدمه حول کتاب المصباح الشریعه ، 1379، تهران، مرکز نشر کتاب.

    قطب، محمد. 1362، روش تربیتى اسلام، ترجمه جعفرى، تهران. انجام کتاب.

    کلینى، محمد بن یعقوب. 1413ق، کافى، بیروت، دارالاضواء.

    گیلسر، نورمن. 1375، فلسفه دین، ترجمه حمیدرضا آیت‏اللهى، تهران، حکمت.

    مایکل پترسون و دیگران. 1376، عقل و اعتقاد دینى، ترجمه احمد نراقى و ابراهیم سلطانى، تهران، طرح نو.

    مجلسى، محمدباقر. 1413ق، بحارالانوار، بیروت، دارلاضواء.

    مدلین، ویلیام. 1353، تاریخ آراء تربیتى غرب، ترجمه فریدون بازرگان دیلمقانى، تهران، دانشگاه تهران.

    مطهرى، مرتضى. 1371، مجموعه آثار، ج2، قم، صدرا.

    هوشیار، محمدباقر. 1327، اصول آموزش و پرورش، تهران، دانشگاه تهران.

    هیوم، رابرت. 1369، ادیان زنده جهان، ترجمه عبدالرحیم گواهى، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى.

     

چکیده انسان، موضوع تربیت است و هر‌گونه طرحی در این زمینه مسبوق به نگاه انسان‌شناختی ویژه‌ای است. در این نگاه، تربیت، دین و انسان همواره ملازم یکدیگرند. با ظهور دیدگاه‌های جدید در حوزه موضوعات نظری و فلسفی، به‌ویژه در زمینه فلسفه تعلیم و تربیت، چالش‌هایی تازه پیش ‌روی تربیت انسان، به‌خصوص در برابر تربیت از منظر دینی قرار داده است که از آن جمله، دیدگاه‌های مدرنیته و پست‌مدرنیته ...

تربیت دینی: یکی از گستره‏ها در «تربیت دینی‏» استفاده از روش (Method) هایی است که نه تنها شایسته، بلکه بایسته است که در تربیت‏دینی مربیان و فراگیران - بویژه نوجوانان، جوانان، دانش‏آموزان و دانشجویان - به کار گرفته شود و استفاده از روش‏های‏تربیتی صحیح، از اصول و مبانی مهمی است که همه دست اندرکاران مسایل‏تربیتی نوجوانان و جوانان باید به آن توجهی وافر کنند، زیرا «دنیای امروز، دنیای ...

چکيده اين مقاله، پس از تعريف اصل و بيان ضرورت آن در مباحث تعليم و تربيت، به ويژگى‏هاى حاکم بر اصول تربيتى مى‏پردازد، و سپس اصولى از قبيل: خدامحورى، تعبدمدارى، متربى‏محورى، زندگى محورى، فردمحورى، عمل‏گرايى، اخلاق‏مدارى، سعى‏محورى، اعتدال‏گرايى، محبت

اهميت خانواده و تاثير فوق العاده آن در تعليم و تربيت " تاثير خانواده در کودک و نقش مهم آن در سازندگي فرهنگي , اجتماعي , اخلاقي و عاطفي بسيار مهم و عظيم است . مساله خانه و نقش او در پرورش کودک و دادن مباني زندگي اجتماعي و فرهنگي را نمي توان ناد

اهمیت خانواده و تاثیر فوق العاده آن در تعلیم و تربیت " تاثیر خانواده در کودک و نقش مهم آن در سازندگی فرهنگی , اجتماعی , اخلاقی و عاطفی بسیار مهم و عظیم است . مساله خانه و نقش او در پرورش کودک و دادن مبانی زندگی اجتماعی و فرهنگی را نمی توان نادیده گرفت . با همه تاثیرهایی که طفل از جامعه و همبازیها و معلمان خود می گیرد , باز بیشتر تحت تاثیر خانواده است . نقشهای مهم خانواده 1- نقش ...

چکیده : حس مذهبی یکی از احساسات فطری بشر است که در طول تاریخ به شکلهای مختلفی بروز یافته است. زمانی بشر با پرستش بتها, این حس را ارضا نموده و زمانی نیز به چندگانه پرستی و یگانه پرستی رو آورده است, و در هر مورد آثار فرهنگی و تمدنی متأثر از آموزه های دینی از خود به یادگارگذاشته است. تأثیری که آموزه‌های دینی برنخبگان وتوده مردم می‌گذارد، می‌تواند تمام انرژیها و فعالیتها را در جهت ...

چکیده پناهگاه در مسائل اصولی، منطق و خرد است. اصولاً پناهگاه بشر در مسائل اصولی و اساسی، عقل و خرد است پیروی از هر مقامی ولو هر اندازه بزرگ باشد اگر توأم با منطق و استدلال نگردد از نظر اسلام بی‌ارزش است. دانشمند بزرگ شیعه مرحوم علامه حلی صریحاً از عموم علمای اسلام نقل می‌نماید که تقلید و پیروی از قول دیگران در مسائل اصولی که راه درک و فهم آن برای همه باز است، حرام است و هر فردی ...

مقدمه بسم الله الرحمن الرحیم و الحمدالله الذی انزل علی عبده الکتاب و لم یعجل له عوجاً « انسان ؛ چیزی جز همان کودک رشد یافته نیست » دوران کودکی به جهت نقش مهمی که در سرنوشت آینده انسان ایفا می کند ، فرصت بی نظیری است که نباید آن را از دست داد . این دوران بهترین زمان برای تربیت و پایه گذاری زندگی سالم و سعادتمندانه کودکان است و در زندگی انسان از اهمیتی ویژه برخوردار می باشد چرا که ...

انسان، موضوع تربيت است و هر‌گونه طرحي در اين زمينه مسبوق به نگاه انسان‌شناختي ويژه‌اي است. در اين نگاه، تربيت، دين و انسان همواره ملازم يکديگرند. با ظهور ديدگاه‌هاي جديد در حوزه موضوعات نظري و فلسفي، به‌ويژه در زمينه فلسفه تعليم و تربيت، چالش‌هايي ت

مقدمه : يکي از گستره‏ها در «تربيت ديني‏» استفاده از روش (Method) هايي است که نه تنها شايسته، بلکه بايسته است که در تربيت‏ديني مربيان و فراگيران - بويژه نوجوانان، جوانان، دانش‏آموزان و دانشجويان - به کار گرفته شود و استفاده از روش‏هاي‏تربيتي صحي

ثبت سفارش
تعداد
عنوان محصول