تحقیق راه های اثبات هلال در فقه مذاهب خمسه با تکیه بر نجوم جدید

Word 536 KB 35223 202
مشخص نشده مشخص نشده الهیات - معارف اسلامی - اندیشه اسلامی
قیمت قدیم:۳۳,۲۰۰ تومان
قیمت با تخفیف: ۱۹,۸۰۰ تومان
دانلود فایل
  • بخشی از محتوا
  • وضعیت فهرست و منابع
  • «چکیده»

    بحث ثبوت هلال ماه از مباحثی است که همه انسانها به نوعی به آن نیاز دارند. شریعت مقدس اسلام نیز برخی از اعمال و عبادات را معلّق به ثبوت هلال ، نموده است.

    مهمترین عامل تعیین کننده در رؤیت هلال و آغاز ماههای قمری، افق است ، هر نقطه ای روی کره زمین افق مخصوص به خودش را دارد.بر این اساس معیار متخصصین دینی و فقهای عظام در رؤیت هلال بر اساس افق مشخص می شود.

    بیشتر فقها ، رؤیت هلال ماه را در هر شهری ، تنها برای مردمان همان شهر و ساکنان روستاها و شهرهای نزدیک به آن معتبر     می دانند.

    دیدن هلال و ثابت شدن ماه در سرزمینی برای دیگر سرزمینها کافی است و می توان با دیدن هلال و ثابت شدن ماه در هر سرزمینی از کره زمین روزه گرفت، یا روزه گشاد.

    شماری از باورمندان این دیدگاه می گویند: ماه اگر در سرزمینی ثابت شد، سرزمینهای را در بر   می گیرد که در شب، سرزمینی که در افق آن هلال دیده شده ، یکسان باشند،هر چند این یکسانی در پاره ای از شب باشد.

    برخی از مجتهدین ،‌حکم حاکم را نیز برای پذیرش دیده شدن هلال  کافی می دانند. هر چند که حاکم شخصاً ‌ندیده باشد و از راههای دیگر برایش یقین به رؤیت هلال حاصل شده باشد. .البته از نظر منجمین و به تبع آن برخی نرم افزارها پیشرفته نجومی هم که از لحاظ صحت و دقت تجربه شده باشد و اصطلاحاً اطمینان به رؤیت یا عدم رؤیت هلال ایجاد کند از نظر برخی  مراجع برای اثبات رؤیت یا عدم رؤیت هلال کافی است.

    واژگان کلیدی :

    «هلال ،‌رؤیت ، محاق ،‌تعمیم ، گواهان ، بیّنه ، حاکم ، افق»

    مقدمه

    « وَ القَمَرَ قَدَّرْناهُ مَنازِلَ حَتّی عَادَ کَالعرْجُونِ الْقَدیمِ.»[1]

    « و برای گردش ماه منازلی معین کردیم (که در آن منازل سیر می کند) تا مانند شاخه خشک خرما باز گردد.»

    پیش از گام نهادن در  وادی تحقیق و پژوهش با مجهولات عدیده ای در مورد هلال مواجه بودم ، به گونه ایکه در زمره «یسئلونک عن الاهله ...»[2] قرار داشتم ، نه از جنبه تکوینی هلال و نه از بعد فقهی آن ، اطلاعات چندانی نداشتم .اینکه چرا ماه ،‌این سلطان شب ، گاهی بیست و نه روزه و گاهی سی روز بطول می انجامد،زمانی بصورت هلال باریک ظاهر می شود ،‌و پس از اینکه مبدل به قرص کامل می گردد، مجددا به شکل هلال در می آید و به مدت یک یادو شب،‌رخ زیبایش را از زمینیان می پوشاند.

    گروهی امروز نماز عید می خواندند و می گفتند«اسئلک بحق هذا الیوم الذی جعلته للمسلمین عیدا...» و فردا گروه دیگری در همان شهر و گاه در همان مسجد ،‌عین همین عبارت را می گفتند و معلوم نبود منظور از «للمسلمین»در این عبارات کیست؟!

    عده ای به هم تبریک عید می گفتند و جماعتی در حال روزه بودند و دعای «یا علی یاعظیم ...و هذا شهر عظمته و کرمته...و هو شهر رمضان...»می خواندند و گاه در یک لحظه و حتی یک خانه این اختلاف جانکاه دیده می شد ، در حالی که اسلام دین «توحید»در تمام زمینه ها ست و خواهیم دید حتی با وجود اختلاف فتاوی هیچ موجبی برای این اختلاف ها نیست.

    مردم از این بیم دارند که در سال های بعد نیز این امر تکرار شود و در نتیجه بعضی از نا آگاهان تعلیمات اسلام را زیر سوال ببرند.این امر هنگامی  نگران کننده تر می شود که می بینیم در اغلب کشورهای اسلامی مساله رویت هلال حل شده و لااقل اهل یک کشور با یکدیگر هماهنگ هستند،‌ولی در کشور ما چگونه است؟

    شاید تنها ما هستیم که این مساله را حل نکرده ایم ، با این که فقهای قوی وآگاهی داریم. مشکل اصلی در این است که با مساله رویت هلال که از «موضوعات»است مانند یک مساله فقهی و «حکمی از احکام شرع»برخورد می کنیم .در حالی که می دانیم مردم هر چند در مسائل و احکام فقهی یا باید مجتهد باشد یا از مجتهدی پیروی کنند، ولی در موضوعات (مانند رویت هلال)هر کس می تواند به یقین و اطمینان خود عمل کند.

    توضیح این که وجوب روزه ماه مبارک رمضان از ضرویات اسلام و واضحات قرآن است و هیچ کس در آن تردید ندارد،و چون اصل وجوب از ضروریات دین است، طبعا تقلید هم در آن راه  ندارد ؛ولی در احکام ،‌جزئیات،‌شرایط و موانع روزه باید یا مجتهد بود یا از مجتهدان آگاه تبعیّت کرد.امّا این که امروز ماه مبارک رمضان است ، یا نیست ، از موضوعاتی است که هر کس می تواند در آن به تشخیص خود عمل کند ،‌یعنی هر گاه بر کسی ثابت شد که روز اول ماه رمضان است می تواند روزه بگیرد و اگر عید ثابت شد ،‌افطار کند.

    گر چه مردم روی اعتمادی که به مراجع دارند در این گونه موضوعات مهم نیز به سراغ مراجع می روند تا بهتر تشخیص دهند ،‌اما مراجع از نظر شرعی هیچ الزامی به نظر دادن در باره این موضوع ندارند و می توانند  بگویند این مساله از موضوعات است و خودتان تحقیق کرده و عمل کنید.

    از سوی دیگر اگر هر یک از مردم در این مساله که جنبه عمومی و اجتماعی دارد،جداگانه به تحقیق بپردازد اختلافات زیادی ،‌به سبب تعدد منابع تحقیق ، به وجود می آیدکه با روح اسلام سازگار نیست. همان گونه که رجوع به مراجع به طور جداگانه نیز از این مشکل  دور نخواهد بود ،‌زیرا ممکن است چند نفر از شهود نزدیک مرجع بزرگوار به گونه ای گواهی می دهند و چند نفر به شکل دیگر نزد مرجع بزرگوار دیگری ،‌یا شهود که نزدیک مرجع گواهی می دهند، ممکن است مورد اعتماد دیگری نباشند، یا اصلا شهودی که نزد این مرجع می روند ،‌موفق به درک محضر مرجع دیگر نشوند.این امور سبب می شود هلال ماه بر یکی ثابت شود، و بر دیگری ثابت نگردد ،‌و اختلاف جانکاه و نگران کننده ای میان مردم پیدا شود و عظمت عید و ماه مبارک و شعائر مربوط به آن زیر سوال رود و حتی به یک شهر و در یک خانه نیز کشیده شود.

    استهلال یا تلاش برای رؤیت هلال،که در منابع اسلامی بخصوص فقه شیعه مورد تایید قرار گرفته ،مورد توجّه جمع زیادی از مردم جهان در گذشته و حال بوده وهست، اعتقادات مذهبی و علایق علمی و تنظیم  تقویم قمری از جمله مهمترین انگیزه های توجه مردم و دانشمندان به این امر است.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    «روش تحقیق»

    در این رساله با توجه به موضوع آن ،‌که نظری و استدلالی است ،‌به صورت کار کتابخانه ای انجام گرفته ،‌البته به صورت میدانی نیز امکان دارد به این ترتیب که به رصد ماه ،‌ پرداخته شود . امّا به دلیل نبود امکانات مخصوص از این روش صرف نظر شده است . و ابزار گردآوری اطلاعات فیش برداری بوده است. که در این راستا اطلاعات مورد نیاز از منابع مختلف استخراج و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

    «قلمرو تحقیق»

    آنچه در این رساله مورد توجه و تاکید قرار گرفته است بررسی آیات و روایات مختلف و نظرات فقیهان (شیعه ،‌سنی)در مورد هلال می باشد و همچنین سعی بر آن شده تا دستاورد های علمی و نجومی در این بحث آورده شود تا با استفاده از آن به ضرورت اثبات هلال ماه پرداخته شود ودر نتیجه به ایجاد وحدت امت اسلامی و رفع موانع و مشکلات  فراروی همدیگر پرداخته شود.

    «بیان مسأله»

    با توجه به این که بحث ثبوت هلال از مباحث  مهم و ضروری مکتب اسلام می باشد و برخی از اعمال و عباداتها به ثبوت هلال بستگی دارد لذا بر آن شدیم به بحث پیرامون اثبات هلال پرداخته تا بتوانیم طرح های پژوهشی  کاربردی در زمینه های فقهی و نجومی برای روشن شدن نقاط مبهم و دستیابی به اطلاعات و نرم افزار های تسهیل کننده رؤیت هلال بپردازیم و همچنین به بررسی ملاک های علمی و برطرف نمودن اختلافات موجود با توجه به پیشرفت های علمی برسیم ودر نهایت به تقویم قمری بر اساس ملاک واحد برای جهان اسلام دست پیدا نماییم.

    «پیشینه تحقیق»

    بحث رؤیت هلال و راههای ثبوت آن، از اموری است که معمولا مردم با آن سروکار دارند به همین جهت مباحث زیادی در رابطه با این امر درکتب غالب فقهای شیعه و سنّی ، ابواب صوم و حج ، و بعضاً به صورت مقاله ، وارد شده است . لذا در این رابطه با اثبات هلال در داخل  و خارج کشور تحقیقاتی انجام شده است ، ولی تا کنون نتایج واحدی بدست نیامده است و در خارج کشور علما تلاش های ارزنده ای به صورت فردی انجام داده اند. از جمله عالم بیدار ودور اندیش ومصلح زمان شناس امام موسی صدر بود که برای از بین بردن نگرانی و اضطراب و وحدت امت اسلامی دست به کار شد ولی نتیجه ای حاصل نشد. و در زمینه تلاش های جمعی فعالیت هایی صورت گرفت. مثلا در جلسه تقویم اسلامی در جده که ایران هم در آن جلسه حضور داشت، که هدف عربستان  آن بود که مکه مکرمه را مرجع رؤیت هلال قرار دهند ولی یه نتیجه نرسید.

    هدف تحقیق:

    یکی از مهم ترین مقوله ها در مکتب اسلام مقوله اثبات هلال ماه می باشد چون بحث ثبوت هلال از مباحثی است که همه انسان ها به نوعی به آن نیاز دارند و شریعت اسلام نیز برخی از اعمال و عبادات را معلّق به ثبوت هلال ، نموده است.لذا در این پایان نامه به مقایسه آرا و نظرات عالمان شیعه و عالمان غیر شیعه در مورد رؤیت هلال پرداخته می شود. همچنین به این موضوع که آیا اثبات هلال از طریق چشم غیر مسلح  مشخص می شود یا خیر می پردازیم. در نهایت به بررسی ملاک های اصلی فقها در اثبات حلول ماه و معیار متخصصین و فقهای عظام در رؤیت هلال و مساله اتحاد و اختلاف فقها پرداخته می شود.

     

     

     

     

     

    1-1 «بخش اول»: واژه شناسی

    1-1-1 ماده «هلل» و مشتقات آن در کتابهای لغت

     

    هَلَّ السَّحابُ بِالمَطَرِ هَلَّاً و اِنهَلَّ بِالمَطَرِ اِنهَلالاً .

    باران با شدت بارید .

    اَلتهلیل : قول لا اله الا الله .

    یَتَهَلّلُ السَّحابُ بِبَرقِه :‌  ابر درخشان می شود .

    یَتَهَلَّلُ الرَّجُلُ فَرِحاً  :‌  از خوشحالی تابناک می شود . [3]

    أُهِلَّ : ماضی مجهول است از اهلال. و اهلال به معنی :‌بانک بلند کردن ،‌فریاد کشیدن ،‌آواز برآوردن ،‌نام بردن . و اهلال در اصل به معنی :‌آواز برآوردن است . و هلال ،‌هر ماه که بدین نام نامیده شده ،‌بدان جهت است که هنگام دیدن آن به تکبیر و دعا آواز برمی آورند . و اهلال در حج به تلبیه آواز برداشتن است . [4]

    أَهِلَّه : جمع هلال است . به معنی:  ماه نو . و به دو شب اول ماه هلال گفته می شود ، و برخی گفته اند :‌در سه شب اول هلال است [5]، . بعضی هم گفته اند : تا هنگامیکه خط نورانی باریکی آن را به شکل دائره بیرون می آورد . بدین نام نامیده می شود . [6]

    اَلهِلالُ :‌ اوّل لیلهٍ و الثانیه و الثالثه ،‌ثم هو قمرٌ .

    هلال :‌شب اول تا شب سوم ماه و پس از آن ، به ماه قمر می گویند .

    وَالهِلالُ ما یُضَمُّ بینَ الحنوَیْنِ من حدیدٍ أو خشَب؛ والجمع الأهلَّهُ .

    و هلال به چوب یا آهنی که میان پالان نهند ،‌جمع آن :‌الاهله .

    والهِلالُ :‌السنانُ الذی له شُعبتان یُصاد به الوحش.

    هلال : به پیکان دو شاخه که با آن حیوانات وحشی را شکار می کنند .[7]

    أُهِلَّ الهِلالُ : هلال ماه آشکار شد ،‌ماه شب اول آشکار شد .

    هَلَّلَ الرَّجلُ :‌ لا اله اله الله گفت .

    اِسْتَهَلَّ الصَبی :‌در وقت ولادت بلند گریه کرد .

    أهَلَّ اَلْمُعْتَمَر :‌هنگامی گفته شود که تلبیه گو صدایش را بلند کند. [8]

    اَهَلِّ الرَّجُلُ : بسوی ماه شب اول نگاه کرد .

    أهْللْنا الشَهْر والسْتَهْلَلْناه : هلال ماه را دیدیم .

    وهالَّ الاجیر مُهالَّهً و هِلالاً :‌اجاره کرد او را از این هلال تا آن هلال .

    ابن الاعرابی :‌وَالْهِلالُ ما یَبْقی فی الحَوضِ من الماءِ الصافی :‌ هلال آب صاف و زلال است که در حوض باقی می ماند . [9]

    1-1-2 ماده «هلل» در احادیث و قرآن

    ابن اثیر[10] بعضی از احادیثی را که از طریق عامه ضبط شده و در آنها ماده «هلل» آمده ،‌ذکر نموده است ، ایشان گفته است در احادیث حج مکرراً «اهلال» ذکر شده و آن عبارت از رفع صوت به تلبیه است.

    گفته می شود . أهَلَّ المُحْرِمُ بِالحَجْ یُهلُّ إهْلالاً :

    این عبارت وقتی گفته می شود که حاجی تلبیه بگوید و صدایش را بلند کند.

    وَالْمُهَلّ :‌موضع اهلال و آن میقاتی است که از آن محرم می شوند .

    حدیث عمر : «أن ناساً قالُوا لَه :‌إنا بینَ الجبال لا نُهِلُّ الهِلالَ اذا أهَلَّه الناس.»

    یعنی ما به خاطر وجود کوه هلال ماه را نمی بینیم هنگامی که سایرین می بینند .

    فخرالدین [11] طریحی روایتی را از طریق خاصه ذکر کرده است :‌

    فی دعاء الهلال « اللهم أهلّه علینا بالامن و الایمان»که اهله هم با ادغام و هم با فک روایت شده است.

    بعضی از شارحین گفته اند در صورتی این عبارت صحیح است که منظور از «أهله» تاباندن و نمایاندن هلال(اطلعه وأرانا ایاه) باشد ،که در اینصورت معنای دعا می شود :‌خدایا دیدن هلال را بر ما مقرون به امن و ایمان قرار بده.

    و عنه ، عن محمد بن عبدالحمید ، عن محمد بن الفضیل ،‌عن ابی الحسن الرضا (ع). [12]

    فی حدیث قال :‌ صوموا للرؤیه ،‌ وافطروا للرؤیه .

    در حدیثی آمده است : با دیدن هلال ماه روزه بگیرید و با دیدن آن افطار کنید .

    از ماده «هلل» در کل قرآن فقط دو مشتق ملاحظه می شود : یکی اُهِلَّ و دیگری أَهِلَّه جمع هلال .

    1- اِنَّما حَرَّمَ عَلَیْکُم الْمَیَتهَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنزیرَ وَ ما أهِلَّ بهِ لِغیْرِ الله ... (بقره /173)

    جز این نیست که مردار و خون را و گوشت خوک را و آنچه را که به هنگام ذبح نام غیر خدا بر آن بخوانند ،‌بر شما حرام کرد .

    اُهِلَّ ماضی مجهول است از اهلال . اصل رفع صوت است و مراد از آن در اینجا بلند گفتن اسم غیر خداوند مانند لات و عزی و سایر بتها بر حیوانی که مورد ذبح واقع می شود . البته این اصطلاح به بلند گفتن نام خداوند در هنگام ذبح نیز اطلاق می شود. به مرور زمان کاربرد این اصطلاح گسترش یافته و در هر اسمی اعم از اینکه بلند ذکر شود یا معمولی ،‌استعمال شده است مانند اهلال به تلبیه که عَلَم شده است برای هر مُحْرمی که صدایش را بلند کند یا بطور معمولی تلبیه بگوید . [13]

    2- یَسْئلونکَ عَنِ الاَهلَّه[14] قل هی مواقیت للناس و الحجّ ...[15]

    أهِلّه جمع هلال و منظور از آن در اینجا هلال ماه است .

    جوهری گفته :‌شب اول تا شب سوم ماه و پس از آن قمر است[16] .

    ابن منظور گفته :‌هلال روشنی ماه است هنگامی که مردم آن را در اول ماه می بینند و بقولی ماه را در شب اول و دوم هلال گویند و بعد هلال گفته نمی شود تا در ماه آینده به حال اول برگردد و به قولی تا وقتی که متحجّر شود یعنی به صورت دایره ای درآید (که یک طرفش همان هلال شبهای قبل است و بقیه اش را خطی نورانی تشکیل می دهد .) و بعضی گفته اند این اطلاق همچنان ادامه دارد تا زمانی که نورش بر ظلمت شب غلبه کند و این در شب هفتم ممکن است که بعد از آن قمرش می خوانند. [17]

    فیروز آبادی گفته : هلال ماه یا دو شب از اول ماه یا سه شب تا هفت شب و دو شب از آخر ماه یعنی شب بیست و ششم و شب بیست و هفتم و غیر از این موارد را قمر می گویند. [18]

  • فهرست:

    ندارد
     

    منبع:

    . قرآن کریم

    2. صحیفه سجادیه

    3- انصاری (الشیخ الاعظم)، مرتضی ، المکاسب المحرمه ، قم ،موسسه مطبوعاتی دار الکتاب ، 1214.

    4- ابن رشد ،احمد بن محمد،‌ بدایه الاسلام ، بیروت،دارالمعرفه ، بی تا .

    5- ابن رشد ،‌احمد بن محمد، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد ، دمشق ،جلد، ‌دارالفکر ، 1415 ه.ق.

     

    6- ابن ادریس (الشیخ ابی جعفر)، محمد بن منصور، السرائر، قم،‌انتشارات اسلامی ، وابسته به جامعه مدرسین ، 1410 .

    7- آرام ،‌احمد،‌تاریخ اسلام ،‌تهران ،‌امیرکبیر،‌1377 هجری شمسی.

    8- اچ تامسون ،‌رابرت جسترو و مالکم ،‌مبانی و مرزهای ستاره شناسی،‌مشهد، ‌ترجمه تقی عدالتی و جمشید قنبری،انتشارات آستان قدس رضوی، 1363 .

    9- ابن منظور،‌ ‌محمد بن مکرم ،‌لسان العرب،‌‌بیروت ،دارصادر،‌بی تا .  

    10- انیس،‌ابراهیم ،‌المعجم الوسیط،‌بی جا،‌ مکتب نشر‌ الثقافه الاسلامیه ، 1412 هجری قمری.

    11- آملی ،‌محمد تقی ،‌مصباح الهدی،‌‌مشهد ،مطبعه فردوسی ،‌بی تا .

    12- انصاری،‌عبدالله ،‌مجموعه رسائل فقهیه و اصولیه ، قم ، ‌انشارات مفید ،،‌بی تا .

    13- انصاری ، محمد بن احمد ، الجامع الاحکام القرآن، بیروت ، دار احیاء التراث العربی، بی تا.

    14- اصفهانی ،‌الراغب حسین،‌معجم مفردات الفاظ القرآن ،‌بی جا،‌درالکتاب العربی،‌بی تا.

    15- ابن حیان اندلسی،‌محمد بن یوسف ،‌تفسیر البحر المحیط،‌بی جا،‌دار الکتب العلمیه ،‌چاپ اول،‌1413

    16- ابن کثیر،عماد الدین،‌ ‌تفسیر قرآن العظیم ،‌‌بیروت ،دار المعرفه ،‌بی تا

    17-  ابن بابویه القمی ‌(شیخ صدوق)،‌ابو جعفر محمد ،‌من لا یحضره الفقیه ،‌‌قم ،منشورات جماعه   المدرسین فی الحوزه العلمیه ،‌1392 هجری.

    18-  بحرانی ، شیخ یوسف ، حدائق الناضره ، نجف اشرف ، دار الکتب الاسلامیه ، 1377.

    19- بکائی(‌شیخ)، محمد حسن ،‌ترتیب العین ،‌قم ،‌مؤسسه النشر الاسلامی ،‌1414 هجری قمری .

    20- جابری عربلو ،‌محسن ، فرهنگ اصطلاحات فقه ،‌تهران ،‌امیرکبیر ،‌بی تا.

    21- جزیری ،‌عبدالرحمان ،‌الفقه علی المذاهب الاربعه ، بیروت، ‌داراحیاء التراث العربی .

    22- جزری،‌مبار ک بن محمد ،‌النهایه فی غریب الحدیث و الاثر،‌بی جا،‌ دار احیاء‌ الکتب العربیه ، ‌1383 هجری قمری.

    23- جبعی عاملی،‌محمّد بن مکّی(شهید اوّل)،الدروس الشرعیه، قم،‌انتشارات اسلامی ،‌‌وابسته به جامعه مدرسین ‌بی تا .

    24- حر عاملی،محمد بن حسن ،وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشرعیه، بیروت ، دار احیاءالتراث العربی ، 1391.

    25- حلی (علامه) ، حسن بن یوسف ، منتهی المطلب ، بی جا ، چاپ سنگی ، بی تا

    26- حلی(محقّق) ، نجم الدین ابولقاسم ، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام ، بیروت ، دارالاضوا ، 1403.

    27- حلی ، حسن بن یوسف ، مختلف الشیعه ‌فی احکام الشریعه ، تهران ،‌دانشگاه تهران1334.

    28- حلی ،نجم الدین ابولقاسم ،‌المعتبر ،بی جا،‌ چاپ سنگی ، بی تا .

    29- حلّی ،‌حسن بن یوسف ‌،تذکره الفقها،‌تهران ،‌‌المکتبه المرتضویه ،‌1400 قمری.

    30-حلّی، ابن فهد . مهذب البارع فی شرح مختصر النافع ،بی جا،‌‌انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم . بی تا.

    31- حلّی،‌حسن بن یوسف،‌تحریر الاحکام ، بی جا ، ‌مؤسسه طوس ، بی تا . 

    32- حکیم ،‌محمد تقی ،الاصول العامه للفقه المقارن ، بی جا،‌‌موسسه آل البیت. بی تا.

    33-طبرسی،‌ فضل بن حسن ،‌مجمع البیان فی تفسیر القرآن ، ‌بیروت ،‌دار احیاء‌التراث العربی،‌1379 .

    34- حسینی طهرانی،‌سید محمد حسین،‌رساله حول مسئله رؤیه الهلال،‌بی جا،‌ بی تا.

    35- حسینی،حجت الحق،‌عمیق ،‌مجید،‌مجموعه جهان اسرار آمیز فضا، تهران ،‌پیدایش، ‌1382.

    36- حلبی،‌ابو صلاح ،‌تحقیق رضا استادی ،‌کافی،‌اصفهان ،‌مکتبه الامام امیر المؤمنین،‌بی تا.

    37- حسن زاده ،‌امیر،‌احمدی،‌محمد،‌شعبانی،‌یوسف،‌ماه نو مبانی علمی رؤیت هلال،‌‌مشهد ، انتشارات آستان قدس رضوی،‌چاپ اول،1387 هجری شمسی.

    38- حسینی،‌سید احمد، رسائل الشریف المرتضی،‌‌قم ، (رساله فی الرد علی اصحاب العدد). دار القرآن الکریم ،‌بی تا .

    39- حسینی الزبیدی،‌محمد مرتضی ،‌تاج العروس ،‌ بی جا،‌مطبعه حکومه الکویت ،‌1391 هجری قمری.

    40- حائری،‌ابراهیم ‌،کاوشی نو در فقه اسلامی،‌ قم ، ‌انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،‌ش 15-16 ،‌‌بهار و تابستان 1377 . ‌

    41- حماد الجوهری ،‌اسماعیل ،‌الصحاح،‌‌بیروت ،دار العلم للملایین ،‌1399 هجری قمری.

    42- خمینی ، روح الله ، تحریر الوسیله ، تهران،مکتبه الاعتماد، 1403ق.

    43- خمینی ،‌روح الله ،‌ولایت فقیه ،‌قم ،‌امیر کبیر،‌1360 .

    44- خرازی،‌محسن ،‌مجله فقه اهل بیت ،‌1377،‌شماره 43و45و49 .

    45- خوانساری،‌سید احمد،‌جامع المدارک فی شرح المختصر النافع ، قم ،‌دوّم ،‌مؤسسه اسماعیلیان ،‌ ‌1405 قمری.

    46- خوانساری ،‌محمد باقر بن رحیم ،‌جوامع الفقهیه ، ‌‌بی جا ،متشکل از یازده کتاب ،‌1276 هجری.

    47- خواجه پور،‌محمدرضا ،‌نجوم به زبان ساده ،‌تهران ،‌انتشارات گیتاشناسی،‌1369.

    48- دهخدا،‌علی اکبر،‌لغت نامه ‌،بی جا ،‌ زیر نظر دکتر محمد معین ،‌چاپخانه دولتی ایران ،‌1337 هجری شمسی .

    49- ‌رِضَا ،محمد رشید ،‌المنار،‌بیروت ، ‌دارالمعرفه ،‌بی تا

    50- راوندی،‌قطب الدین ،‌فقه القرآن ،‌‌بیروت ،در سلسله الینابیع الفقهیه،‌الدار الاسلامیه ،‌1410 هجر ی قمری.

    51- زحیلی ،‌وهبه ،‌الفقه الاسلامی و ادلته ، دمشق ، دارالفکر،1418 قمری.

    52-زمخشری،محمد بن عمر ،‌اساس البلاغه ، بی جا ،‌ ‌تحقیق عبدالرحیم محمود،‌ انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی ،‌بی تا .

    53- سبزواری ، سید عبدالاعلی ، مهذب الاحکام ، نجف ،مطبعه الادب ، ‌1980 م.

    54- سبزواری، (محقق) ،‌ محمد باقر بن محمد، کفایه الاحکام ، ‌قم ،‌1300

    55- سجستانی،‌ابو داود سلیمان ، سنن ابی داود،‌بیروت ،داراحیاء التراث العربی ،‌بی تا .

    56-سیوطی ،‌جلال الدین عبدالرحمان ، جامع الاحادیث . دمشق ، بی تا

    57- سوره(‌ابوعیسی)، محمدبن عیسی ، ‌سنن ترمذی،‌بیروت ،‌دار احیاء‌التراث العربی،‌بی تا

    58-  شیرازی،‌محمّد ،‌الفقه ،‌دار العلوم ،‌بیروت ،‌چاپ دوم ،‌1408 قمری.

    59- صیاد ،‌محمدرضا ،‌تقویم هجری شمسی ،بی جا ،‌ ‌مهر 1377،‌شماره 37،‌مجله نجوم .

    60- صیاد ،‌محمدرضا،‌باقری،‌محمد‌،طاری،‌حسن ،‌بررسی نقش مشخصه سن هلال ماه در پیش بینی رؤیت هلال ماههای قمری،‌ بی جا ‌، ماهنامه نجوم ،‌شماره 63، 1375 .

    61- صیاد ،‌محمدرضا،‌باقری،‌محمد‌،طارمی،‌حسن ، رکورد را شکستند،‌ بی جا ،‌ ماهنامه نجوم ،‌مجله شماره 7،‌تیر 1376.

    62- طوسی ، ابی جعفر محمد بن حسن ، المبسوط فی فقه الامامیه ،بی جا، المکتبه ، المرتضویه لاحیاء و آثار الجعفریه 1387 ه.

    63-  طوسی (شیخ الطائفه) ابی جعفر بن الحسن ، تهذیب الاحکام ، تهران ، دارالکتب الاسلامیه ، 1390 هجری)

    64- طباطبایی حکیم ،‌سید محسن ،مستمسک العروه الوثقی ، قم، داراکتب العلمیه ،‌بی تا.

    65-  طباطبائی ،‌ محمد حسین،‌المیزان فی تفسیر القرآن،‌قم،‌ ‌ منشورات جماعه المدرسین ، بی تا 

    66- طباطبائی ، ‌سید محسن ،‌مستمسک العروه الوثقی، ‌قم ،  دار الکتب العلمیه ،‌بی تا .

    68- طوسی (شیخ طائفه)،ابی جعفر محمد بن الحسن ،‌‌النهایه ،‌بیروت ،‌دارالکتاب العربی،‌بی تا.

    69- عسقلانی ، ابن حجر ، فتح الباری فی شرح البخاری ، بیروت ، دارالمعرفه ، بی تا.

    70- عاملی الجبعی(شهید ثانی) ، زید الدین ، مسالک الافهام ، قم ، ‌دارالهدی ، بی تا.

    71-- علی ناصف،‌منصور،‌التاج الجامع للاصول فی احادیث الرسول،‌‌بیروت دار احیاء التراث العربی ،‌بی تا

    72- عبداللهی،رضا،‌تحقیقی در زمینه گاه شماریها هجری قمری و مسیحی،‌‌تهران ،سپهر،‌چاپ اول،‌1365.

    73- عدالتی،‌تقی،‌فرخی،‌حسن ،‌اصول و مبانی جغرافیایی ریاضی، مشهد ،‌آستان قدس رضوی‌،‌1374 هجری شمسی.

    74- عدالتی ،‌تقی،‌قنبری،‌جمشید،‌نجوم و اختر فیزیک مقدماتی،‌مشهد ،دانشگاه امام رضا(ع)، ‌جلد اول،‌1384.

    75- عاملی،‌شیخ بهاءالدین ،‌جامع عباسی، بمبئی،‌چاپخانه گلزار حسنی ‌، ‌1323 هجری قمری.

    76- غزالی،ابی حامد محمد بن محمد،احیاء علوم الدین ،‌بیروت ،‌دارالمعرفه ،‌بی تا

    77-  فخر المحققین ،‌محمد بن حسن بن یوسف ،‌ایضاح ‌الفوائد فی شرح اشکالات القواعد،‌بی جا ،‌ طبعه الاوّلی،‌1388 هجری قمری

    78- فیض کاشانی ،‌محمد حسن ،الوافی،‌‌اصفهان ، مکتبه الامام امیرالمؤمنین،بی تا .

    79- فراهیدی ،‌خلیل بن احمد، ‌العین ،‌ بی جا ،‌مؤسسه دارالهجره ،‌1405 هجری قمری.

    80- قدامه مقدسی،عبدالله بن احمد ،‌المغنی ،‌بیروت ،‌دارالکتب العلمیه ،‌1424

    81- کاشانی ،‌فیض،‌مفاتیح الشرایع ،‌‌بی جا،مجمع الذخائر الاسلامیه،‌بی تا.

    82- گلپایگانی ،علی ،آراء ‌المراجع فی الحج، قم،دارالقرآن الکریم ، بی تا.

    83 -مجلسی ،  محمد باقر ، بحار الانوار ، بیروت ، موسسه الوفا، 1403هجری قمری.

    84- مجلسی ، محمد باقر، مراه العقول ، تهران ، دار الکتب الاسلامیه ، 1376 هجری شمسی.

    85 - موسی عاملی ، محمد ، مدارک الاحکام ، بیروت ،موسسه آل البیت ، ‌1411 هجری قمری.

    86- موسوی خویی ، ابولقاسم ، مستند العروه الوثقی ، قم، لطفی ، 1409 هجری قمری.

    87- موسوی خویی،  ابوالقاسم،منهاج الصالحین ،‌بیروت ،‌دارالزهرا ، بی تا .

    88- مفید( شیخ) ، محمد بن محمد نعمان،المقنعه، قم،   انتشارات اسلامی ، وابسته به جامعه مدرسین قم ، بی تا .

    89- مولانا شیخ النظام ،------ ‌،الفتاوی الهندیه ، بیروت ،داراحیاء التراث العربی، ‌بی تا .

    90- مجلسی،‌محمد باقر،‌ملاذ الاخبار فی فهم تهذیب الاخبار،بی جا ،‌ ‌مکتبه آیه الله المرعشی ،‌1460 هجری قمری.

    91- مقدس اردبیلی،‌شیخ احمد،‌مجمع الفائده و البرهان ،‌ بی جا ،‌مؤسسه النشر الاسلامی، ،‌1414 قمری.

    92- مختاری،‌رضا ،‌نعمتی،محمدرضا،‌رؤیت هلال،‌‌قم، مؤسسه بوستان کتاب قم،1383.

    93- موحد نژاد،‌علیرضا ‌،گیاهی یزدی،‌حمیدرضا،رؤیت هلال ماه ،‌مجله نجوم ، بی جا ،‌‌شماره 123،‌آبان 1382 .

    94- معین ،‌محمد، ‌فرهنگ معین ،‌تهران ،‌انتشارات امیر کبیر،‌1372 هجری شمسی .

    95- مروارید ،علی اصغر، سلسله الینابیع الفقهیه،‌بیروت ،‌مؤسسه فقه الشیعه ،‌1410 هجری قمری. چاپ اول.

    96- مکارم شیرازی ،‌ناصر،‌انوار الفقاهه، قم، ‌امیرالمؤمنین، 1383 .

    97- نوری طبرسی ،‌الحاج میرزا حسین ،مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، بیروت ، آل البیت احیاء التراث.، 1408.

    98- نجفی ، (الشیخ) محمد حسن ، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام ، بیروت ، موسسه المرتضی العاملیه، 1412.

    99- نائینی ،‌میرزا حسن ،‌تنبیه الامه و تنزیه المله ،بی جا ،‌‌شرکت انتشار،‌1361 هجری قمری .

    100- نراقی ،‌احمد بن مهدی ،‌مستند الشیعه فی احکام الشریعه ، ‌قم ، الشریعه ،‌مکتبه آیه العظمی المرعشی،‌النجفی،‌1408 قمری.

    101- یزدی ،‌سید محمد کاظم،‌العروه الوثقی،‌قم ،‌مؤسسه اسماعیلیان ،‌1370 ،‌بیروت .

     

     

اتحاد و اختلاف افقها در ثبوت رؤيت هلال سير طبيعى ماه و پيدايش شکلهاى گوناگون در جرم آن, سبب تقسيم زمان به برهه هاى کوچک و بزرگ مى گردد: ماه و سال. ماه, در حقيقت تقويمى است در صفحه طبيعت. خطوط برجسته اين تقويم طبيعى, چنان خوانا و گوياست که هر کسى مى

مقدمه (... وَ مَا رَبُّکَ بِظَلَّم لِّلْعَبِيدِ );[1] خداوند هيچ گاه بر بندگانش ظلم نکرده و نمى کند. هر مکتب و ايدئولوژى براى فراخوانى جامعه به سوى خويش بايد نيازهاى فطرى انسان ها و مشکلات جوامع را در نظر گرفته، بر طبق آن، مبانى خويش را بنيان

ماه وزمین ماه زمین رادرسفرش درفضاهمراهی میکند’و در هر3/27روز مداری تقریبأ دایره ای را به دور سیاره زمین طی میکند. مواضع نسبی خورشید’ زمین وماه به طور پیوسته درنتیجه حرکت ماه به دورزمین وزمین به دورخورشیدتغییر میکنند’وپدیده بسیارزیبایی راکه اهمیت عملی دارد ایجاد میکنند.ولی به خاطر این که اندازه شعاع وجرم ماه درمقایسه با سیاره زمین استثنایی است ’تأثیرشدیدی بررویکارهای عملی مردم ...

ابراء : برای ءالذمه کردن و آن بدین گونه است که طلبکار، حقی را که بر گردن دیگری دارد ساقط کند ، و از آن به اختیار صرفنظر نماید. بضاعت: نوعی معامله است و در آن عامل با پول و سرمایه ملک کار می کند و شرط به این است که همه سود از مالک باشد. آن کس که با سرمایه ملک کار کرده و از تمام سود را به مالک داده مستحق اجره المثل است. بیع معامله: داد و ستد، دادن هر یک از فروشندگان و خریداران ...

ماه تنها قمر طبيعي زمين چندميليارد سال است که به دور زمين مي چرخد. هزاران سال است که انسان آن را نظاره نموده و به عنوان نشاني از خداوند به آن احترام گذاشته است. او همواره در اين رويا بوده که روزي بتواند به اين جهان همسايه سفر کند. ماه با پديده هاي ن

عنوان سازمان بين المللي با هدف تخفيف آلام انساني و حفظ و پيشرفت بهداشت عمومي، بر طبق موافقتنامه ژنو در سال 1864 ميلادي و خاصه درنتيجه مساعي شخصي به نام ژن هنري دونان (Jean Henry Dunant ، 1910 1828) سوئيسي، پس از تشکيل صليب سرخ ناميده شد. در سال 186

تاريخچه هانري دونان در 8 مه 1826 در خانواده‌اي مذهبي در شهر ژنو ديده به جهان گشود . درزادگاه هانري دونان، پس از انتشار کتاب خاطرات سولفورينو تعدادي از افراد خيرخواه و سرشناس شهر ژنو از پيشنهادات وي استقبال نمودند و يک کميته پنج نفره را تشکيل

مقدمه: کشور ایران به علت ا ینکه در مسیر سلسله جبال آلپ هیمالیا قرار دارد یکی از مناطق مهم زلزله خیز دنیا محسوب می شود و به همین جهت اکثر شهرهای مهم کشور و به خصوص تهران یعنی مرکز مهم سیاسی و اقتصادی میهن اسلامی در معرض خطر جدی زلزله مخرب و ویرانگر قرار دارند و نیز عدم رعایت مقررات ایمنی در ساخت و ساز ها این خطرات را به صورت تصاعدی افزایش داده است و استفاده بی رویه از منابع طبیعی ...

ماه تنها قمر طبیعی زمین و تنها جرم آسمانیست که انسان بر روی آن حضور داشته است. ماه روشن ترین جرم در آسمان شب است اما نوری از خود تولید نمی کند در عوض نور خورشید را منعکس می کند. مانند زمین و دیگر اعضای منظومه شمسی، عمر ماه حدود 6/4 بیلیون سال می باشد. ماه از زمین بسیار کوچکتر است. میانگین شعاع ماه 4/1737 کیلومتر ، حدود 27 درصد شعاع زمین می باشد. جرم آن نیز از جرم زمین بسیار کمتر ...

به نام خدا در سال 1381 بنا بر درخاست جمعيت ، طرح اصلاح موادي از اساسنامه جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران در جلسه علني روز چهارشنبه 24 ارديبهشت ماه 82 در مجلس شوراي اسلامي با اصلاحاتي مشتمل بر شش ماده و شش تبصره تصويب و در تاريخ 7 خرداد م

ثبت سفارش
تعداد
عنوان محصول