DNAوRNAتفاوت
تفاوتهایی بین DNA وRNA وجود دارد که می توان به صورت زیر به آن اشاره نمود:
1.مولکول RNA تک رشته ای ، کوتاهتر و وزنی کمتر از DNA دارد؛ درصورتی که DNA دو رشته ای مارپیچ بلندتر بوده و وزن مولکولی بیشتری دارد
2.۲. قند موجود در ساختمان RNA ریبوز است که در ناحیه C2 و C3 دارای گروه هیدروکسیل میباشد ولی قند موجود در ساختمان DNA دزوکسی ریبوز است. این یکی از عوامل مهم در تشکیل ساختمان اسید نوکلییک است.
3.اگر RNA ٠ در محلول 0/1 مولار ماده قلیایی و دمای 25C قرار گیرد، در عرض چند دقیقه به صور ت
نوکلئوتید منوفسفات و DNA نوکلئوزید منوفسفات تجزیه می شود. در صورتی که DNA در این شرایط پایدار است وبه صورت تک رشته ای در می آید ولی تجزیه نمی شود و این مربوط به فقدان گروه OH ٢ است.
4.در RNA باز اوراسیل وجود دارد که با باز آدنین مکمل است ولی درDNA باز تیمین وجود دارد که با بازآدنین مکمل می باشد. در RNA بازهای تغییر شکل یافته و نادر زیاد هستند ولی در DNA این نوع بازها یا اصلا وجود ندارند و یا به تعداد بسیار کم موجود می باشند.
به طور کلی تفاوت های این دو مولکول را می توان به شرح ذیل بیان کرد:
1) در دی ان ای قند دئوکسی ریبوز و در آر ان ای قند ریبوز وجود دارد. قند دئوکسی ریبوز پایدار تر از ریبوز بوده و موجب پایداری بیشتر دی ان ای میشود.
2) دی ان ای برخلاف آر ان ای در محلول قلیایی پایدار تر است.
3) همچنین آر ان ای به دلیل داشتن شیار های متعددی در ساختار سه بعدی به نسبت دی ان ای مستعد حمله آنزیم های مخرب است و پایداری آن در برابر آنزیم ها کمتر است و پایداری آن در برابر آنزیم ها کمتر است .
4) دی ان ای دارای شکل فضایی مارپیچ فرم( هلیکس معمولی) بوده ولی آر ان ای دارای ساختار مار پیچ فرم آ (سود هلیکس) بوده و در برابر اشعه ماورا بنفش پایدار است.
5) دی ان ای دارای قابلیت همانند سازی از روی خود است ولی آر ان ای نمی تواند.
6) تعداد دی ان ای در سلول مشخص و ثابت است ولی آر ان ای بر عکس تعداد متغیری در بدن دارد.
7) بازگشت دی ان ای از حالت گداخته به حالت عادی کند تر است.
8)دی ان ای دارای ساختاری به نام پرو موتور است ( پروموتور: ساختاری که هنگام شرایط مساعد ، دی ان ای رونویسی را از آن جا شروع میکند.
9) آر ان ای فعال تر و نا پایدار تر از دی ان ای است و فعالیت آنزیمی نیز دارد.
10) گروه هیدروکسیل در آر ان ای باعث میشود که آر ان ای بتواند علاوه بر اتصال استاندارد 5 پریم و 3 پریم اتصال 5 پریم و 2 پریم نیز بر قرار کند که این اتصال در حذف اینترون ها و اتصال اگزون ها برای تشکیل آر ان ای بالغ مهم است.
اسید های نوکلئیک، DNA و RNA
در هسته هر سلول مولکولهایی قرار دارند که اساسی ترین اطلاعات حیات را در خود ذخیره کرده اند. این مولکول ها، دئوکسی ریبو نوکلئیک اسید (DNA) نام دارند. DNA از چهار نوع مولکول ساخته شده است، که به آنها " نوکلئوتید " می گوییم. این چهار نوکلئوتید عبارتند از: ادنین (A)، گوانین (G)، سیتوزین (C) و تیمین (T). این مولکولها خود به دو زیر گروه تقسیم می شوند: ادنین و گوانین در گروه پیورین قرار می گیرند و سیتوزین و تیمین در گروه پیریمیدین جای داده می شوند. هنگام سنتز (ساخته شدن) مولکول DNA، نوکلئوتیدها به اسیدهای نوکلئیک تبدیل می شوند که بعدا به هم متصل می شوند و رشته های DNA را می سازند. در نهایت یک مارپیچ دوتایی ساخته می شود.
نوکلئوتیدها حلقه های مسطحی دارند که اندازه آنها بین 3 تا 4 آنگستروم ( هر آنگستروم 10-10 متر است.) می باشد. وقتی مارپیچ دوتایی تشکیل می شود، مولکولهای A با مولکولهای T رشته مقابل و مولکول G با مولکول C رشته روبه رو پیوند هیدروژنی برقرار می کنند و جفت های قلیایی ایجاد می شود. این جفت های قلیایی باعث می شوند که مارپیچ پایدار باقی بماند. تصاویری که با استفاده از اشعه X از مولکول DNA گرفته شده است، نشان می دهد که در هر دور از مارپیچ 10 جفت قلیایی وجود دارد.
مدل مارپیچی می تواند نحوه رونویسی از مولکول DNA در هنگام تقسیم سلول را نیز توجیه کند. جیمز واتسون وقتی این مدل را ارائه کرد، آن را " مدل خوش نما " نامید، چون معتقد بود که هر کس این مدل را ببیند می تواند به راحتی نحوه رونویسی از آن را نیز بفهمد. در هنگام تقسیم سلول، باید نسخه مشابهی از DNA تهیه شود تا در سلولهای جدید قرار گیرد. این فرآیند اصطلاحا "رونویسی" نامیده می شوند.
برای انجام این کار، اتصالات هیدروژنی بین نوکلئوتیدها باز می شود و در نتیجه دو رشته مارپیچ از هم باز می شوند. سپس هر یک از این رشته ها به عنوان پایه ای برای ساخت رشته مقابل استفاده می شود. به این ترتیب دو مارپیچ کاملا یکسان DNA ساخته می شوند و هر کدام از آنها در یکی از دو سلول نوزاد قرار می گیرد. چون در هر بار رونویسی، نیمی از مولکول DNA قبلی حفظ می شود، می گوییم رونویسی DNA، نیمه پایستار است.
اگرچه DNA اطلاعات ژنتیکی جاندار زنده را در خود دارد، اما برای عملکرد موفق به وجود ریبونوکلئیک اسید (RNA) نیاز دارد. RNA هم مانند DNA از رشته های اسید نوکلئیکی تشکیل شده که با پیوندهای مشابهی به هم متصل شده اند؛ اما دو تفاوت عمده با DNA دارد. یکی اینکه در ساختار آن به جای تیمین، از اوراسیل(u) استفاده شده است و دوم اینکه مارپیچی نیست و فقط از یک رشته تنها ساخته شده است. برای انجام بعضی کارها، DNA به رشته های RNA تبدیل می شود و سپس این مولکولهای RNA، پیغام هایی را به ریبوزوم (مرکز پروتئین سازی سلول) می برند. برای همین این مولکولها را mRNA(messenger RNA) یا RNA پیغام رسان می نامند. در واقع DNA با فرستادن mRNA، فرآیند پروتئین سازی را هدایت می کند.