دانلود مقاله کاربرد RFID در صنعت فرش دستباف ایرانی

مقاله کاربرد RFID در صنعت فرش دستباف ایرانی

کاربرد RFID در صنعت فرش دستباف ایرانی

سید وحید رضا نورایی، فاطمه بازرگانی، سید حسام الدین انوار

مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران

ایران

واژه های کلیدی: فرش دستباف، RFID ، کد شناسایی، ردیابی

چکیده

در حال حاضر اخباری مبنی بر کپی‌برداری از نقشه‌های ایرانی، شیوه تهیه رنگ طبیعی و نحوه نصب دار قالی به شیوه ایرانی در خارج از کشور شنیده می‌شود. با توجه به نوساناتی که در فرش ایرانی به وجود آمده است، کشورهای خارجی از این فرصت استفاده کرده و شروع به تولید و فروش فرشهایی به نام فرش ایرانی کرده‌اند و نامرغوبی فرشهای تولید شده توسط این کشورها و نسبت دادن آن به ایران، اعتبار فرش کشورمان را خدشه‌دار کرده است. همچنین جذب استادکاران ایرانی در کارگاههای تولید فرش خارجی، زمینه دیگری را فراهم کرده که پای فرش ایرانی در خارج از کشور باز شود. از طرفی بهتر است در اینجا نگاهی به موقعیت ایران در بازار جهانی فرش کرد. یکی از اقلام مهم کالاهای غیرنفتی قابل صدور کشورمان فرش دستباف است. در این مقاله با بهره گیری از تکنولوژی RFID و شماره سریال های GTINو SSCC قابلیت شناسایی منحصر بفرد را برای هر فرش دستباف فراهم کرده و ویژگی های هر سیستم کدینگ را بطور جداگانه بیان می داریم.

مقدمه

فرهنگ و هنر ایران اسلامی بیانگر شور و عشق مردمی خداباور است که در جوهره خود، دل در طپش رستگاری آدمی دارند. در این میان، گاه آثاری مکتوب، گاه منظومه‌ها، گاه عمارات و ابنیه و زمانی دست‌ساخته‌ها، تجلی‌گاه این عشق‌اند.بی‌شک آن گروه از تولیدات فرهنگی که در حوزه صنعت نیز داخل گشته و به این اعتبار به دیگران عرضه می‌شوند، نه تنها از جنبه درآمدزایی قابل طرح و درخور تأمل می‌باشند. بلکه بیش از هر چیز به عنوان رسولان فرهنگی، می‌توانند بار تعامل ارزشهای انسانی را با خود داشته و رسانای توانایی‌های یک ملت باشند.فرش ایران همچون درختی کهن همواره ریشه در ژرفنای خاک ملت ایران داشته است، ملتی که نه تنها پیوند خود را از دیرباز تاکنون با آن نبریده بلکه در طی قرون و اعصار بر تنوع و کیفیت آن افزوده است(1).

صادرات فرش دستباف به تنهایی حدود یک سوم کل صادرات غیرنفتی را تشکیل می‌دهد. افزایش صادرات غیرنفتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی یکی از مهمترین اولویت‌های دولت است. فرش دستباف دومین منبع ارزی پس از نفت و مهمترین کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور است. در سالهای اخیر صادرات فرش و سهم ایران از بازارهای جهانی به شدت کاهش پیدا کرد، به گونه‌ای که صادرات آن از 1/2 میلیارد در سال 1373 به 2/691 میلیون دلار در سال 1378 رسید. طی دوره 78-1352 متوسط صادرات فرش و متوسط سهم صادرات فرش از کل صادرات غیر نفتی به ترتیب برابر با 5/490 میلیون دلار و 2/30 درصد بوده است. در حالی که سهم ایران از بازار جهانی فرش طی دوره 20 ساله 1996-1976 از 41 درصد به 31 درصد کاهش یافته و در این میان سهم کشورهای رقیب به سرعت افزایش پیدا کرده است. به طوری که سهم کشور هند از 9/8 درصد به 20 درصد و سهم چین نیز از 9/4 درصد به 17 درصد در سال 1996 افزایش یافته است. علیرغم کاهش جایگاه ایران در بازار جهانی فرش، ایران هنوز بزرگترین صادرکننده فرش جهان محسوب می‌شود.عمده‌ترین واردکنندگان فرش دستباف ایران تعدادی از کشورهای قاره اروپا می‌باشند. براساس آمارهای موجود در سالهای (73-69) حدود 2/75 درصدهای فرش صادراتی به 6 کشور اروپایی (آلمان، ایتالیا، سوئیس، فرانسه، اتریش، انگلستان) حدود 2/8 درصد به 2 کشور آسیایی (امارات متحده عربی و ژاپن) و 5/3 درصد به کانادا صادر شده که 9 کشور فوق طی سالهای مذکور بطور متوسط مجموعاً 78 درصد فرشهای صادراتی ایران را وارد نموده‌اند.در سالهای برنامه دوم (78-74) نیز حدود 8/70 درصد فرشهای صادراتی به 6 کشور اروپایی مذکور، حدود 6/8 درصد به امارات و ژاپن و حدود 6/7 درصد نیز به کانادا صادر شده که 9 کشور مذکور طی سالهای ذکر شده بطور متوسط مجموعاً 78 درصد فرشهای صادراتی ایران را وارد نموده‌اند.فرش دستباف از جمله محصولاتی است که ارزش افزوده فراوانی دارد و منشاء کسب درآمد ارزی قابل توجهی است. با توجه به اینکه تأمین مواد اولیه مورد نیاز فرش، کمترین هزینه ارزی را متوجه اقتصاد کشور می‌کند و همچنین موجبات اشتغالزایی زیاد برای کشور بوده و تقریباً یک سوم نیروی کار فعال کشور در این بخش اشتغال دارند، این محصول مقام اول صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است(2)و(5).

1. نقش فرش دستباف ایرانی در اقتصاد کشور

فرش دستباف از جمله محصولاتی است که ارزش افزوده فراوانی دارد و منشاء کسب درآمد ارزی قابل توجهی است. با توجه به اینکه تأمین مواد اولیه مورد نیاز فرش، کمترین هزینه ارزی را متوجه اقتصاد کشور می‌کند و همچنین موجبات اشتغالزایی زیاد برای کشور بوده و تقریباً یک سوم نیروی کار فعال کشور در این بخش اشتغال دارند، این محصول مقام اول صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است.میزان صادرات فرش از حیث مقدار در سال 1360 برابر با 713 هزار متر مربع بوده است که در سال 82 به 3/6696 هزار متر مربع رسید که این خود نشان‌دهنده 2/839 درصد رشد صادرات فرش دستباف از نظر مقدار نسبت به سال 1360 می‌باشد که کمترین مقدار آن مربوط به سال 61 با 342 هزار متر مربع و بیشترین مقدار آن مربوط به سال 73 با 14743 هزار متر مربع می‌باشد.

از نظر ارزش میزان صادرات فرش در سال 1360 برابر با 4/149 میلیون دلار بوده که در سال 1373 به 9/2132 میلیون دلار رسیده است و سپس با یک روند کاهشی به 3/573 میلیون دلار در سال 1382 کاهش یافته است. بیشترین مقدار صادرات فرش از نظر ارزش مربوط به سال 73 با 9/2132 میلیون دلار و کمترین مقدار آن  مربوط به سال 1361 با 67 میلیون دلار بوده است.سهم صادرات فرش از صادرات غیرنفتی در سال 1360 برابر 01/44 درصد بود که در سال 1382 به 3/10 درصد رسید و این نشان‌دهنده کاهش 6/76 درصدی در سهم صادرات فرش از صادرات غیرنفتی می‌باشد.شاخص رشد صادرات فرش نشان می‌دهد که بیشترین میزان صادرات فرش مربوط به سال 73 می‌باشد که میزان آن بیش از 14 برابر سال 61 و نزدیک به 72/3 برابر سال 1382 بوده است.همچنین شاخص رشد سهم صادرات فرش از صادرات غیرنفتی نشان می‌دهد که سهم فرش در صادرات غیرنفتی در سال 61 نسبت به سال 60 حدود 45 درصد کاهش یافته و از آن به بعد تا سال 73 افزایش و به میزان 60 درصد رسیده است و سپس از سال 74 روند کاهشی را آغاز کرده و در سال 82 به این شاخص رشد به 4/23 رسیده است(2).

با توجه به مطالب ارایه شده در بالا می‌توان دو هدف برای تهیه کاتالوگ الکترونیکی فرش ایرانی بیان کرد:

1-  هویت بخشیدن به فرش دستباف ایرانی

2-  ممانعت از جعل فرش دستباف از طریق دیگر کشورها

برای اینکه فرش دستباف ایرانی جایگاه خود را در سطح بازارهای جهانی حفظ نماید و توان رقابتی خود را نسبت به دیگر تولیدکنندگان فرش دستباف جهان از جمله هند و چین بالا ببرد لازم است وجه تمایز این کالا با دیگر کالاهای خارجی موجود در بازارهای جهانی را آشکار نماید یا به عبارت دیگر باید به فرشهای دستباف ایرانی که تولید آن در ایران قدمتی چند صد ساله دارد، هویت بخشید و به اطلاع مشتریان و مصرف‌کنندگان رساند برای تحقق این امر لازم است مشخصات فنی فرش که تعیین‌کننده اصالت، مرغوبیت و کیفیت فرشهای دستباف ایرانی و آنها را از دیگر فرشهای موجود در بازارهای جهانی متمایز می‌سازد مشخص و تحت عنوان کاتالوگ الکترونیکی فرش در بازار عرضه کرد(3)‌و(4). از طرف دیگر تولید کد برای فرشهای دستباف و درج آن در کاتالوگ الکترونیکی بیشتر به فرش هویت می‌بخشد و خریدار با اطمینان و اطلاع بهتر اقدام به خرید کالا می‌نماید. اما پیش از هر چیز به برخی کاربردهای شناخته شده RFID در صنعت فرش اشاره کرده و سپس بین می داریم که چگونه کد درج شده در تگ RFID قابلیت های متعددی را در زنجیره تامین فرش بوجود می آورد.

 2. مروری بر کاربردهای RFID در صنعت فرش

1.2.                   مشخصات RFID

 بر چسب هایی که در آنها از RFID استفاده شده و در صنعت فرش به کار می آید از Microchip  خاصی درست می شوند که یک آنتن  همراه با یک ورقه خیلی نازک PET دارد که به آن متصل است.هر تگ RFID شماره کد یا شماره شناسه یکتایی دارد که توسط یک Reader  که نوعی ربات کوچک است از فاصله 10سانتی متری خوانده میشود.نیروی لازم برای خواندن شماره شناسه Tag توسط ربات تامین میشود که مشخص میکند RFID از نوع Passive  است.

     2.2. کاربردهای انجام گرفته

- تمیز کاری سطوح در محیط های صنعتی – عمومی- بیمارستانها و هتل هاو....

- حفظ امنیت طبقات

- مراقبت پزشکی از بیمارانی که به دلیل بیماری و ناخوشی بر روی زمین می افتند

ارتباط این تگ های RFID دار با شبکه هوشمند طوری است که بتواند حرکات را ردیابی کرده و به محرک ها پاسخ دهد.شبکه ای از Chip ها که در پارچه به کار گرفته می Check Board  نام دارد و این شبکه قادر به نمایش درجه حرارت، فشار، لرزش و حرکات در محیط است. امروزه این نوع پارچه در ساختمان  سازی نیز به کار گرفته میشود. در شبکه ذکر شده هر Chip با 4 عدد Chip  دیگر در همسایگی خود درارتباط است و قابلیت انتقال اطلاعات را دارا میباشد. پارچه میتواند به هر اندازه و شکلی بریده شود و در صورت خرابی مسیر اطلاعاتی، مسیری دیگری فعال میشود.در زیر نمایشی از این نوع پارچه هوشمند وجود دارد.

تصویر1.2- نمایشی از پارچه هوشمند و تگ RFID به کار رفته در آن

تگ های RFID دار که به صورت پنهان در فرش به کار گرفته می شوند، در ساختاربنیادی فرش به کاررفته است.  اطلاعات به صورت  الکترونیکی خوانده می شوند که این امر کمک به انتقال اطلاعات و کنترل هر چیزی که در بین آنهاست می کند. نرخ انتقال اطلاعات 13.56 MHZ است. همجنین سطح تختی متشکل از سیم آنتن، هادیهای فلزی و یک Microchip نازک از جنس Silicon در فرش قرار می گیرد که با راه رفتن از بین نمی رود در مقابل حرارت و ضربه مقاوم است(6)و(7).

3.2.    الگوهای توزیع  تگ های RFID در فرش

دو نوع توزیع تگ در فرش وجود دارد که در زیر به تعریف هریک از آنها می پردازیم

الف ) توزیع تصادفی از نوع یکنواخت: تگ ها بطور منظم ولی بطور تصادفی در یک فضای مشخص چیده میشوند.

ب ) توزیع منظم: تگ ها با الگوی خاصی چیده می شوند اما با یک کد یا شماره شناسه تصادفی همراه هستند که به صورت های زیر تعریف می شوند

   - الگوی شبکه ای : شبکه با یال d ، طوریکه هر تگ با چهار تگ دیگر و با طول همسایگی d فاصله دارد و دورترین همسایگی با آن به اندازه  d*√2 است

          -  الگوی مثلث متساوی الاضلاع : هر تگ با 6 تگ در همسایگی خود و با فاصله d قرار می گیرد.

       ج)‌ توزیع متراکم تگ در مقابل توزیع کم تراکم

           - میزان تراکم تگ RFID در فرش بستگی به تکنولو‍‍‍ژی قرار گرفتن RFID در بنیان  فرش دارد.

   - به درجه ای از تحلیل تداخل و تعداد تگ بستگی دارد که بتواند توسط Reader خوانده شود.

تصویر 2.2- توزیع کم تراکم تگ RFID  با الگوی منظم                 تصویر 3.2- توزیع پر تراکم تگ RFID  با الگوی تصادفی یا غیر منظم                      

  د) توزیع کم ترام تگ

اگر تکنولو‍‍ژی بکارگیری RFID  در فرش هدفریا، عدم تداخل در نظر گرفته شود آنگاه میتوان تنها از تگ های منفک استفاده کرد طوری که طول خواندن اطلاعات در محدوده مکان مربوطه بتواند آن محل را پوشش دهد. محدوده آنتن تعداد تگ را تعیین می کند.

 تصویر 2-4-الگوهای قرار گیری تگ RFID از چپ به راست 1) تصادفی 2) شبکه ای 3) مثلثی( دایره ها نشان دهنده فضای مطلوب برای خواندنReader  را نشان می دهند)

ه) توزیع مترام تگ: برای اهداف زیر در نظر گرفته می شود

-        پوشش نقاط کور.

-        امکان افزایش تگ با بکارگیری سیستم ضد تداخل.

-        امکان ردیابی بیشتر در صورت خرابی تگ ها در بعضی نقاط(8) .

تصویر 2-5- توزیع متراکم تگ : از چپ به راست 1) تصادفی 2) شبکه ای 3) مثلثی

5.  مقدمه ای از سیستم GS1

GS1 یک مؤسسه بین‌المللی پیشگام در زمینه طراحی و اجرای استانداردهای شناسایی کالاهاست.این سازمان گستره وسیعی از خدمات، محصولات و راهکارها را برای بهبود کارایی و شفاف‌سازی زنجیره تأمین کالاها در سطح جهانی ارایه می‌دهد. در این راستا GS1 با شناسایی منحصر بفرد موجودیتهای فیزیکی نظیر اقلام تجاری، دارایی‌ها، واحدهای لجستیکی و مکان‌های فیزیکی اطلاعات مورد نیاز زنجیره تأمین کالاها را فراهم می‌کند.عملیات زنجیره تأمین کالا همه عناصر تولید، حمل و نقل، توزیع، انبار، فروش و مصرف را دربرگرفته و محصولات سیستمی GS1 موجودیتهای لازم را پشتیبانی می‌نمایند.محصولات GS1 در قالب ابزار شناسایی و کدگذاری محصولات (GTIN)، بارکد محصولات، کدهای ردیابی محصول (EAN128)، محصولات هوشمند شناسایی کالا (RFID) و... پوشش‌دهنده عملیات مختلف زنجیره تأمین کالا خواهد بود.«مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران» به عنوان نماینده رسمی سازمان GS1 در ایران، خدمات مختلف سیستم را در قالب ارایه ابزار و مشاوره‌های لازم در اختیار شرکتها و مؤسسات درگیر کالا و محصولات قرار می‌دهد.سایت حاضر ضمن ارایه مبانی و مفاهیم لازم، اطلاعات شرکتهای عضو و محصولاتشان را به کمک ابزارهای جستجوی داده، در محیط ملی و بین‌المللی (GEPIR) اطلاع‌رسانی می‌نماید.در حال حاضر در سطح دنیا تعداد یکصد و یک کشور و بیش از یک میلیون شرکت، عضو سیستم GS1 بین‌المللی می‌باشند.