دانلود تحقیق فرش سنندج

بهار88

قالی سنندج

اگر فقط یک بار مشقت بافت قالی را از نزدیک دیده باشید به راحتی پا روی فرش دستباف نمی گذارید.

قالیباف ها سخت می بافند تا فرش هایی با رنگ و طرح خاص ایرانی را خلق کنند.فرش هایی که در آنسوی مرزها مشتری بیشتری دارد تا داخل.شاید آنها قدر فرش دستباف ایران را بیشتر از خود ایرانی ها می دانند،چه آنکه حاضرند میلیون ها دلار بابت سفارش و خرید فرش دستباف ایرانی پرداخت کنند.

یکی از استان های تاثیر گذار در هنر-صنعت فرش دستباف ایران،استان کردستان است.فرش های کردستان را در اصطلاح فرش های "نمیر" می نامند.یعنی مرگ ندارد.

قالی کردی از نظر کیفیت بافت به سه گروه تقسیم می شود:

فرش های سنندج: این قالیچه ها که از جذابیت و گیرایی خاص برخور دارند، بافتی ظریف دارند و اصالت و سادگی در طرح و رنگ آنها مشهود است. قالیچه سنندج از لحاظ سبک کاملاً متفاوت است و با محصولات دیگر نقاط ایران هیچ شباهتی ندارد. قدمت، کیفیت و ظرافت قالی سنندج به حدود سه قرن پیش یعنی زمان تبدیل شدن سنندج به مرکز استان کردستان باز می گردد.

فرش بیجار: ویژگی شاخص فرش بیجار، ساختار متراکم این قالی هاست. بافت آنها به گونه ایست که نمی توان آن ها را تا کرد. در  مراحل اولیه تجارت فرش، این گونه فرش ها را "لول" می نامیدند. این کلمه بیانگر استحکام بیش از حد فرش های بیجار است. برای تولید این فرش که مانند تخته محکم است، یک پود بسیار ضخیم را علاوه بر یکی دو پود نازک، وارد بافت فرش می کنند. این عمل به صورت متناوب در تار و پود فرش تکرار می شود. با کوبیده شدن گره های فرش توسط شانه آهنی، بافت فرش بسیار محکم تر می شود.

نقش فرش های این منطقه بیشتر شامل طرح های منظم است و به نسبت نوع روستایی آن، دارای خطوط ملایم تر و نقش مایه های طبیعی تری است. در این طرح ها، نقوش کلاسیک ایرانی بزرگ شده و در کنار نقش هایی که تحت تاثیر مدل های روستایی و قبیله ای است، دیده می شوند.

فرش های ایلیاتی و روستایی: قالی های بافت روستا به دلیل استفاده از پودهای ضخیم و پشمی، دارای بافت سنگین و پرزهای  بلند و گوشتی هستند. از این رو، آنها را در اصطلاح محلی "خرسک" می نامند. طرح این قالی ها بیشتر هندسی است. طراحی این فرش ها به صورت "ذهنی بافت" اجرا می شود؛ به این معنی که هر بافنده در بافت نقشه ای خاص مهارت می یابد و طرحی کلی آن را در ذهن خود حفظ می کند و هر بار بر طبق سلیقه خود آن را می بافد.

رنگ زمینه بیشتر این قالی ها تیره است و طرح ها با تضاد رنگی مشخص بر آن قرار می گیرد.

قالی های اصیل کردستان به ویژه سنندج از نوع یک پود ضخیم است که به نظر می رسد استفاده از یک پود در بافت قالی متاثر از دست  بافته هایی چون گلیم ، گبه و ... باشد . ولی امروزه در بافت قالی ها از هر نوع پود استفاده می شود .

دارهای مورد استفاده در مناطق شهری عمودی و از نوع ثابت است .  رج شمار فرش های قدیمی سنندج بین 15 و حداکثر 25 متغییر بوده اند . اگر چه در معدود نمونه های نفیس و منحصر به فرد رج شمارهای بالاتر نیز دیده شده ، اما قالی های امروز سنندج دارای رج شماری بین 25 تا 35 هستند . 

یکی از ویژگی های بارز قالی هایی سنندج، پرزهای کوتاه آن است که معمولا پرداخت و قیچی آن در زمان بافت صورت می گیرد. 

با وجود آنکه گره نامتقارن در میان اهل فن به "گره فارسی" و یا "گره سنه" (نام قدیمی آن شهر) معروف است ، با این حال فرش های سنندج با گره ای از نوع متقارن و یا به عبارتی گره ترکی بافته می شوند .  بکارگیری الیاف کاملا تابیده شده توسط قالیبافان موجب شده که گره های فرش آنان در پشت فرش به خوبی دیده شو د . تمایل بافندگان در نوع بافت  بیشتر به قالی های "لول بافت" است.

طرح های رایج

طرح ماهی درهم ، عمده ترین طرح مورد استفاده قالی سنندج است . هر چند که در گذشته طرح های متنوعی در این شهر بافته می شد ، ولی امروزه ، بخش اعظم قالی های دستباف این شهر ، طرح ماهی درهم (هراتی) است که در قالب های گوناگون لچک ترنج (که در زبان محلی آن را کلاه فرنگ می گویند) ، سه ترنج و ... بافته می شود.  اگر چه نمی توان طرح های گسترده را دسته بندی کرد ولی می توان آنها را تحت عنوان های ذیل بررسی کرد :

طرح  بته جقه

جقه های کردستان با بته جقه های مناطق دیگر چون کرمان ، قم و ... تفاوت دارد مانند : جقه چارکی ، جقه توپی ، جقه بادامی و  ...

طرح گل فرنگ

با ورود پارچه های خارجی به ایران ، کاربرد طرح گل فرنگ ، در بسیاری از صنایع دستی ایران رایج شد که از آن جمله گل فرنگ های متداول صنایع دستی در کردستان است . مثل "گل جرسه" که از پارچه های ژرسه فرانسوی گرفته شده است . "دسته گل" (گل محمدی) که شامل دسته های گل رز و یا "گل میرزا علی " و ... است .

طرح گل و بلبل

این طرح دسته هایی از گلها که همراه  با شاخه هایی که بر روی آن پرندگان قرار دارند . در طرحی موسوم به "عروس و داماد" ، علاوه بر این گلها و پرنده ها ، آدمک هایی نیز اضافه می شوند.

گل وکیلی

زمینه ای پر از گل های تجریدی که در میان آنها نگاره های دیگری نیز نقش شده  است.  همانگونه که ذکر شد ; امروزه بافت این طرح های متنوع بسیار کم شده و می توان گفت; در پایان جنگ جهانی دوم ، بافندگان سنندج این طرح ها را کنار گذاشتند و اینک "ماهی سنه" از نقشه های رایج سنندج است.

رنگبندی

قالی های قدیمی سنندج دارای رنگ آمیزی بدیع و شفافی بودند که متاسفانه امروزه جای خود را به رنگ های بی ثبات و خام شیمیایی داده اند . استفاده از رنگ های لاکی سیر ، سرمه ای و آبی در رنگ آمیزی فرش های قدیمی سنندج اهمیت دارد .  فرش های امروز سنندج علاوه بر رنگ های مذکور ، با کاربرد رنگ های نسبتا ملایم تری مانند : کرم ، آبی روشن و لاکی روشن از تنوع بیشتری برخوردار است.

رنگرزی

رنگرزی در سنندج و سایر مناطق کردستان نیز چون بیشتر نواحی ایران ابتدا با رنگرزی گیاهی شروع شد و سپس با سهل  الوصول بودن رنگ های شیمیایی ، رنگرزی شیمیایی در آنها رواج گرفت که این امر لطمه زیادی به کیفیت قالی های بافته شده در این شهر زده است .

ابعاد

 به نظر می رسد که بافت قالی هایی با ابعاد کوچک در سنندج متداول است که تحت تاثیر بافته های عشایری آن منطقه می باشد . فرش ها در ابعاد مختلفی مانند پشتی ، ذرع و نیم، دو ذرع ، کناره ، شش مترمربعی و حداکثر نه مترمربعی بافته می شوند ، ابعاد بزرگ تر کمتر مورد توجه بوده اند .