دانلود مقاله تاثیر الگو های مشاوره ای در کاهش میزان آسیب های اجتماعی و روانی دانش آموزان مقطع راهنمایی استان همدان

-عنوان پژوهش :

تاثیر الگوهای مشاوره ای در کاهش میزان‌ آسیب های اجتماعی و روانی دانش آموزان مقطع راهنمای استان همدان در سال تحصیلی 83-1382 .

2-مقدمه :

قرن بیستم ، قرن شگفتی هاست . اختراعات ، اکتشافات بی شمار و پیشرفت علم و صنعت برای افراد چند قرن پیش قابل تصور نبوده است . در آغاز قرن مذکور ، پیشرفت حیرت انگیز علم و صنعت که همزمان با پژوهشهای متعدد در رشته های مختلف علوم رفتاری برای پی بردن به علل اعمال نادرست و ناپسند بوده است زندگی توأم با آرامش و امنیت را به جامعه بشری نوید می داد .

دیری نپائید که با ازدیاد سرسام آور بزهکاری و اعمال ضد اجتماعی که حاکی از بی رحمی و شقاوت ، بی تفاوتی به مبانی مذهبی و اصول اخلاقی و آداب و رسوم و قوانین و مقررات اجتماعی بود ، آثار شوم ترقی تمدن و پیشرفت صنعت را که بدون پذیرش مسئولیت وجدانی و اخلاقی بود آشکار نمود . پدیده مذکور بر نوجوانان و جوانان بیش از بزرگسالان اثر مخرب داشته است . در دوره شروع بلوغ، نوجوان می خواهد بداند چه شأن و منزلتی در اجتماع دارد و نقش خود را چگونه باید ایفا نماید . نوجوان در تلاش برای تحقق بخشیدن به خواسته های درونی و ارضاء خاطر خویش به اعمال خشن دست می زند و گاهی با مخاطراتی مواجه می گردد .

هرگاه وضع محیط خانوادگی توأم با اتحاد و اتفاق و همبستگی نباشد نوجوان هادی و حامی و راهنمایی نیز نداشته باشد در معرض مشکلات بیشتری قرار می گیرد .

شناخت دقیق و علمی مشکلات رفتاری کودکان و علت مسبب آنها اولین گام در جهت پیشگیری و اصلاح آنها و روند سلامت جامعه می باشد .

عوامل موثر در ایجاد و بروز اختلالات رفتاری نوجوانان مخصوصاً دانش‌آموزان مسئله ای است که نظر دست اندرکاران تعلیم و تربیت و روانشناسان و جامعه شناسان را به خود جلب کرده است . مشکلات عاطفی و رفتاری کودکان و نوجوانان که نتیجه اجتناب ناپذیر فقر و بیماری و جهل و بدرفتاری و نابسامانی های خانوادگی و کاستیهای آموزشی ، فرهنگی و اجتماعی است شدیداً مانع رشد و بالندگی و وصول آنان به کمالاتی است که در خلقتشان مقدر شده است . متاسفانه اکثر مردم به درستی نمی دانند که هر گاه فرزندانشان از امکانات رشد و پرورش صحیح برخوردار باشند چه زندگی ارجمندی در انتظارشان است .

از عوامل مهمی که در بروز اختلال رفتاری نوجوانان و جوانان نقش دارد و بسیار مورد توجه می باشد ، عوامل خانوادگی و ساختار خانوادگی می باشد . بررسیهای انجام شده نشان می دهد که تبعیض در خانواده و توجه بیش از اندازه والدین به برخی از فرزندان و توجه کمتر بعضی از والدین نسبت به فرزند گاهی سبب نفرت و بدبینی می شود و مشکلاتی را فراهم می آورد .[2]

در تحقیقی که بوسیله دکتر احدی و همکارانش انجام گرفته است نشان می‌دهد که عوامل متعدد فردی ، خانوادگی و محیطی در بروز اختلالات رفتاری در دانش آموزان ایرانی نقش دارد .[3]

شناخت عوامل روانی ، اجتماعی ، مخصوصاً در خانواده و محیط زندگی که سبب بسیاری از مشکلات رفتاری و اخلاقی هستند نه تنها برای خانواده بلکه برای جامعه و دست اندرکاران تعلیم و تربیت امری ضروری و واجب می‌باشد تا بتوانند از بروز مشکلات و اختلالات رفتاری جلوگیری نمایند و بعضاً افراد مبتلا شده را به شیوه ای موثر ، درمان و اصلاح نمایند و از این راه خانواده های بسیاری را از ناراحتی و سردرگمی نجات دهند . امیدواریم که باتحقیقات و پژوهشهای مناسب و بکار گرفتن نتایج تحقیقات در زندگی خانوادگی و اجتماعی در آینده نه چندان دور شاهد از بین رفتن کاستیها و مشکلات رفتاری نوجوانان باشیم .

3-تعریف و بیان مسئله :

یکی از عوامل مهم پیشرفت هر جامعه رشد و پویائی علم و فرهنگ می باشد و این زمانی بدست خواهد آمد که جامعه به نسل جوان بیشتر اهمیت داده و در صدد رفع مشکلات این قشر برآید و راه را برای آنان هموار کرده تا بتوانند از استعدادهای نهفته در خود استفاده بهینه نمایند . اگر تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش هر انسان از ابتدا با اصول صحیح همراه باشد ، با کمک مشاوره جلوی بسیاری از نابسامانی های بحران نوجوانی گرفته می شود و شخصیت افراد بر اساس اصول مثبت جامعه و هنجارهای پذیرفتنی اجتماع شکل می‌گیرد که با توجه به راهبردهای مشاوره ای مشاوران و روانشناسان باید گفت : آیا می توان میزان آسیب های روانی و اجتماعی نوجوانان را کاهش داد و تا چه میزان با کمک الگوهای مشاوره ای می توان از بروز ناهنجاری ها و بزهکاریهای سنین نوجوانی جلوگیری به عمل آورد ؟

مشاوره جهت راهنمایی افراد در تمام سنین می باشد . حال که بحث در خصوص دوران نوجوانی که توام با بلوغ و بحرانهای گوناگون می باشد وجود مشاور در کنار دانش آموزان و ارائه الگوهای مشاوره ای به آنان در رشد اجتماعی و هنجارهای پذیرفتنی جامعه تاثیر بسزایی خواهد داشت .

طی آمار اعلام شده در دبیرستانهای کشورمان به ازاء هر 12 نفر 1 ساعت مشاوره وجود دارد .‌ آیا در مقطع راهنمایی همین زمان برای دانش آموزان وجود دارد یا خیر ،؟

ضرورت اجرای طرح یا اهمیت موضوع :

آسیب شناسی روانی ، رفتار ، احساسات و هیجانهای افراد را از نظر بخورد با محیط مورد بحث قرار می دهد . همچنین چگونگی احساس متفاوت بودن افراد از نظر جامعه و برخورد با آنان را بررسی می نماید . آسیب شناسی روانی علمی است که در آن کوشش می شود ، با به کار گرفتن اصول اساسی روانشناسی رفتار نابهنجار شناخته شده ، علل آن موردبررسی قرار گیرد . [4]

به منظور ایجاد ارتباط مطلوب با محیط و برای بکارکیری علائق و استعدادهای دانش آموزان در مسیرهای مناسب بنحوی که نیازهای جامعه از جهات مختلف تامین گردد برنامه راهنمایی طرح ریزی شده است . [5]

مشاوره دادن پند و اندرز نیست ، پاسخ دادن به سوالات و یافتن راه حل مشکلات نیست ، دستور دادن و تعیین تکلیف کردن نیست ، دادن اطلاعات نیست ، تجزیه و تحلیل مراجع هم نیست . گاستاد[6] مشاوره را چنین تعریف

می کند :

«مشاوره یک جریان یادگیری است که از طریق رابطه بین دو نفر انجام می‌گیرد . در این رابطه مشاور با داشتن مهارتها و صلاحیتهای علمی و حرفه‌ای می کوشد مراجع را با روشهای منطبق بر نیازمندیهایش یاری کند تا بیشتر خود را بشناسد و بینشی را که به این طریق نسبت به خویشتن کسب می کند در رابطه اش با هدفهای معین واقع بینانه و ادراک شده بطور موثری مورد استفاده قرار دهد و بالنتیجه فردی خلاقتر و شادمان تر در جامعه خود بارآید . همچنین نظریه پردازان دیگری همچون سی گیلبرت رن[7] ، مک دانیل [8] تعاریفی از مشاور و مشاوره ارائه داده اند .

مشاور و وجود مکانی برای مشاوره به کمک می کند تا بتوانند راه حل مشکلات و پاسخ سوالهای بی جواب خود را یافته و آلام خود را تسکین دهد .

نوجوانان همراه با بلوغ خود دچار بحرانی شده که نمی دانند آیا در دوران کودکی بسر می برند یا پا به دنیای بزرگسالان گذاشته اند . در اینجا مشاوران با کمک و راهنمایی اصولی و صحیح آنان کمک می کنند تا این بحران را با آرامی پشت سر بگذارد .

زمانی که مشاور قدم به قدم با نوجوانان همراه باشد و برنامه های ویژه و

ساعات خاصی را جهت توضیح پاره ای از مسائل مربوط به امور مشاوره‌ای و مسائل اخلاقی دانش آموزان در مدارس اختصاص یابد ، به خوبی با کار مشاور و اطاق مشاوره آشنا می شوند و همانند آموزگار با آنان همراه است . به منظور تحقق این اهداف لازم است که پژوهشهایی در این خصوص بعمل آید و محقق را بر آن داشت که پژوهشی را با عنوانی که موضوع مذکور را در بر داشته باشد و همچنین ضرورتهای زیر را هم در بر گیرد به انجام رساند.

اهم ضرورتهای این پژوهش به شرح زیر می باشد :

موضوع پژوهش جزء عناوین اولویتی سازمان آموزش و پروش استان همدان در سال 1382 است .

با توجه به اینکه تقریباً  جمعیت ایران را دانش آموزان تشکیل می دهند وجود این پژوهش از ضروریات عینی است و در حوزه آموزش کمبود چنین تحقیقاتی احساس می شود .

ارائه راههائی برای شناخت مشاور و مشاوره ، راه را برای جلوگیری از آسیب های روانی و اجتماعی و کاهش این آسیب ها در کشور فراهم خواهد ساخت .

5-مبانی نظری طرح و پژوهشهای مرتبط با موضوع (پیشینه پژوهش)

الف) در تحقیقی که در سال 1376 توسط خانم مریم آشوری به راهنمایی آقای دکتر حسن احدی تحت عنوان «بررسی عوامل روانی - اجتماعی موثر بر اختلالات رفتاری نوجوانان 13 الی 16 ساله مقطع راهنمائی » انجام شده ، نشان داده است ، که والدین دانش آموزان دارای اختلال رفتاری ، در مقایسه با دانش آموزان عادی دارای سازگاری کمتری می باشند . همچنین مشخص شد سطح تحصیلات والدین دانش آموزان دارای اختلال رفتاری پایین تر از سطح تحصیلات والدین دانش آموزان عادی است و خانواده های دانش آموزان دارای اختلال رفتاری در مقایسه با دانش آموزان عادی از درآمد کمتری برخوردارند ، و این خانواده ها از تعداد اولاد بیشتری برخوردارند و همچنین بین از دست دادن پدر و مادر واختلال رفتاری فرزندان رابطه وجود دارد .[9]

ب)در تحقیقی که در سال 1374 توسط خانم سیده هاجر سیدعلیخانی به راهنمایی آقای دکتر حسن احدی تحت عنوان «علل و عوامل افت تحصیلی در دو مقطع راهنمایی و دبیرستان در منطقه شهریار» انجام شده بود هدف چنین

بوده است که :

1-متوجه نمودن والدین به نکاتی که موجب عقب ماندگی درسی می شود .

2-آگاهی مسئولان و معلمان ، به موقعیت خاص این دانش آموزان و عوامل بازدارنده در یادگیری .

نتیجه این تحقیق اینگونه است که بین شغل پدر ، تعداد افراد خانواده و افت

تحصیلی دانش آموزان رابطه معنی داری وجود ندارد ولی بین میزان درآمد خانواده و افت تحصیلی تا حدودی و میزان تحصیلات و افت تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد . [10]

ج)در تحقیق دیگری که در سال 1380 توسط خانم ها فروغ پهلوانی و زهره علیمحمدی و سیمین قاری به راهنمایی آقای دکتر حسن احدی تحت عنوان «بررسی علل روانی - اجتماعی اختلالات رفتاری در نوجوانان دختر مقطع سنی 12 الی 15 سال در سه ناجیه کرج (یک - سه - چهار) انجام شده مشخص شده است .

والدین دانش آموزان دارای اختلال رفتاری در مقایسه با دانش آموزان عادی دارای سازگاری کمتر و درآمد کمتر سطح تحصیلات پایین تر می باشد ، همچنین بین از دست دادن والدین (یکی یا هر دوآنها) و اختلال رفتاری فرزندان رابطه وجود دارد و علاوه بر آن بین از هم گسیختگی کانون خانواده و اختلال رفتاری فرزندان رابطه وجود دارد . [11]

د)در تحقیقی که در سال 1372 توسط آقای غلامرضا مصلحی به راهنمایی آقای دکتر حسن احدی تحت عنوان «بررسی علل افت تحصیلی دانش آموزان» انجام شده ویژگیهای اقتصادی و اجتماعی پائین دانش آموزان ، درآمد و تحصیلات کم والدین (بی سواد یا با تحصیلات ابتدایی و زیر دیپلم ) از از علل افت تحصیلی دانش آموزان بوده است . و همچنین 68% کل دانش آموزان در منزل فردی را جهت رفع اشکالا درسی خود ندارند .[12]

و)در تحقیقی که بوسیله آقای عباس سالاری و به راهنمایی آقای دکتر هاشمیان در سال 1374 تحت عنوان «تاثیر فقدان والدین بر اختلالات رفتاری کودکان انجام شد نشان داده شد که سطح تحصیلات مادر کودکانیکه دارای اختلال رفتاری بودند بطور معنی داری از سطح تحصیلات مادر گروه مقایسه پایین تر بوده است و همچنین مشخص شد که میزان تحصیلات پدر بر روی رفتار کودکان تاثیر داشته است و سطح تحصیلات پدران گروه مورد مطالعه بطور معنی داری از سطح تحصیلات پدران گروه مورد مقایسه پایین تر است. همچنین مشخص شد که میان تربیت تولد فرزندان و اختلال رفتاری کودکان رابطه ای وجود ندارد . [13]