دانلود مقاله جشن مهرگان

Word 1 MB 9542 32
مشخص نشده مشخص نشده علوم اجتماعی - جامعه شناسی
قیمت قدیم:۱۴,۸۵۰ تومان
قیمت با تخفیف: ۱۰,۰۰۰ تومان
دانلود فایل
  • بخشی از محتوا
  • وضعیت فهرست و منابع
  • مهر یا میترا (در اوستا و پارسی باستان «میثْرَه»، در سانسکریت «میتْرَه»)، ایزد نام‌آورِ روشنایی، پیمان، دوستی و محبت، و ایزد بزرگ دین و آیین مهری است.

    بخش مهم و بزرگی از اوستا به نام «مهر یَشت» در بزرگداشت و ستایش این ایزد بزرگ و کهن ایرانی سروده شده است. مهر یشت، دهمین یشت اوستا و از لحاظ مضمون همراه با فروردین یشت، کهن‌ترین بخش آن بشمار می‌رود. مهر یشت از نگاه اشاره‌های نجومی و باورهای کیهانی از مهم‌ترین و ناب‌ترین بخش‌های اوستا است و کهن‌ترین سند در باره آگاهی ایرانیان از کروی بودن کره زمین از بند 95 همین یشت فرا دست آمده است. از مهر یشت تا به امروز 69 بند کهن و 77 بند افزوده در عصر ساسانی، بازمانده است.

     

     

    مهر یشت در متن اصلی به نظم سروده شده و از کهن‌ترین شعرهای بدست آمده ایرانی دانسته می‌شود. این یشت دلکش، سرشار از نیروی شاعرانه و سرچشمه سرودهای ایرانی در وصف دو ویژگی ارزشمند و اصیل ایرانیان یعنی راستی و پهلوانی دانسته می‌شود:

    «می‌ستاییم مهرِ دارنده دشت‌های پهناور را؛ او که آگاه به گفتار راستین است، آن انجمن‌آرایی که دارای هزار گوش است، آن خوش‌اندامی که دارای هزار چشم است، آن بلندبالای برومندی که در فرازنای آسمان ایستاده و نگاهبانی نیرومند و بخواب نرونده است..» (اوستای کهن، همان، صص 35 تا 56).

    با اینکه در گردونه مهر، هزاران جنگ‌افزار جای دارد؛ اما اینها همه برای مبارزه با دشمنان راستی و پیمان‌شکنان بکار گرفته می‌شود و در رویارویی با مردمان او مهربان‌ترین است:

    «… او که به همه سرزمین‌های ایرانی، خانمانی پُر از آشتی، پُر از آرامی و پُر از شادی می‌بخشد.» (اوستای کهن، همان، بند 4، ص 35).

    نام «میثْرَه» یک بار هم در «گاتها»‌ی زرتشت آمده که در آنجا به معنای «خویشکاری دینی» بکار رفته است (اوستا، گزارش استاد جلیل دوستخواه، جلد دوم، ص 1057).

    به اعتقاد فردیناند یوستی در «نام‌نامه ایرانی»، «میثْرَه» در اصل به معنای «روشناییِ همیشگی» است (Justi, Ferdinand; Iranisches Namenbuch, Hildesheim, 1963) و این معنا با روشناییِ همیشگیِ ستاره قطبی ارتباطی کامل دارد. اما بعدها و بر اثر جابجایی ستاره قطبی، مفهوم «روشنایی همیشگی» به خورشید و پرتوهای آن داده شد و در ادبیات فارسی «مهر» نام دیگری برای خورشید دانسته شد.

    در بند 113 مهریشت، میترا و اهورا با یکدیگر ادغام شده و به گونه «میترا اهورا» آمده است.

    نام اصلی مهرگان "متراکانا" یعنی "متعلق به مهر" بوده است. مهر به معنای فروغ خورشید، مهربانی ودوستی است.

     

     

     

     

     

     

     

    جشن مهرگان

     

      آن‌ گاه که سالنمای زرتشتیان روز مهر از ماه مهر را نشان می‌دهد ، مهرگانی دیگر از راه می‌رسد. مهرگانی از راه می‌رسد که اگرچه امروز تنها یکی از جشن‌های ماهیانه زرتشتیان به شمار می‌رود اما دیروز شکوهش با نوروز برابری می‌کرد و گستره‌ی آن به سبب پیوندش با آیین مهر و میترا از خاور تا باختر این کره‌ی خاک را درنوردیده بود و صد افسوس که با تمام این فر و شکوه در هزار توی تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین، گرد فراموشی بر رخسار گرفت و امروز تنها اقلیتی دینی در داخل و اقلیتی قومی در خارج از کشور این میراث کهن را نگاهبانند .

    در سالنمای زرتشتیان هر روز ماه، نامی دارد که نام‌های دوازده ماه نیز در میان آنها دیده می‌شود و یکی شدن نام‌های روز و ماه جشن گرفته می‌شده است. در میان جشن‌های ماهیانه، دو جشن تیرگان و مهرگان مناسبتی حماسی و ملی دارند و هر دو یادآور نجات و رهایی مردمانند.

    در تیرگان مرزهای ایران را که در پی شکست از توران می‌رفت تا به تنگی دل مردمانش شود، پرتاب تیری که از جان آرش نیرو می‌گرفت به فراخی رسانید. و در مهرگان پایه‌های سلطنت ضحاک ماردوش که ماران شانه‌هایش از مغز جوانان خورش می‌کردند ، با فریاد دادخواهی آهنگری کاوه نام لرزیدن گرفت و با افراشته شدن درفش کاویانی و خیزش ایرانیان به رهبری فریدون، 1000 سال ستم و بیداد ضحاک تازی به پایان رسید

     

    دژ ضحاک در هشترود

     

     

     

     

    شاید این که بیشتر تاریخ‌ نویسان بر مردمی‌بودن این جشن قلم می‌زنند، به این سبب است که مهرگان یادآور پیروزی بر بیداد و ستم زمانه بوده است. ابوریحان بیرونی در التفهیم می‌نویسد: مهرگان شانزدهمین روز از مهرماه و نامش مهر، اندرین روز آفریدون ظفر یافت بر بیورسب جادو، آنک معروف است به ضحاک و به کوه دماوند بازداشت و روزها که سپس مهرگان است همه جشنند، بر کردار آنچه از پس نوروز بود

     

    البته از سال 1304 هجری شمسی پنج روز پنجه (خمسه) از پایان سال حذف و شش ماه نخست ، 31 روزه شد و از آن پس روز آغاز جشن مهرگان به دهم مهرماه منتقل شد و تا روز رام ایزد یعنی شانزدهم مهرماه ادامه یافت. روز اول را مهرگان عامه و روز واپسین یا شانزدهم مهر را مهرگان خاصه می‌نامیدند.

     

     گزارش‌هایی نیز وجود دارند که مهرگان پیش از این نیز در شش روز یا حتی در 30 روز برگزار می‌شده است

     

     

     

     

     

     

     

     

      

      پیش از این گفته شد که فر و شکوه مهرگان را می‌توان با نوروز سنجید ، آنچنان که در آثارالباقیه‌ی بیرونی از گفته سلمان فارسی آمده است:ما در عهد زرتشتی بودن می‌گفتیم، خداوند برای زینت بندگان خود یاقوت را در نوروز و زبرجد را در مهرگان بیرون آورد و فضل این دو روز بر روزهای دیگر مانند فضل یاقوت و زبرجد است بر جواهرهای دیگر...

    اما آنچه روشن است، گستره و گوناگونی نوشته‌هایی که درباره‌ی مهرگان و دلایل برگزاری آن آورده شده است به هیچ روی قابل سنجش با نوروز نیست و گویا تاریخ‌نویسان، شاعران و نویسندگان هم‌پیمان گشته‌اند تا از پیدایش مهرگان گزارش‌های یکسانی ارائه دهند. آنچنان که بیهقی و بیرونی چرایی پیدایش مهرگان را گزارش می‌دهند ، اسدی توسی نیز در گرشاسب‌نامه می‌گوید

     

    فریدون فرخ به گرز نبرد                      ز ضحاک تازی برآورد گرد

     

    چو در برج شاهین شد از خوشه مهر             نشست او به شاهی سر ماه مهر

     

     ویا:

     

    اسدی  توسی از آن چنین یاد کرده اند: 

    دقیقی می گوید: 

    مهرگان آمد جشن ملک افریدونا            آن کجا گاو به پرورش بر مایونا

     

    ( برمایون نام گاوی است که فریدون با شیرش پرورش یافت)

    الومسلم خراسانی، برمکیان و دولت مردانزمان عباسیان، در گرفتن جشن مهرگان پافشاری داشتند،

     

    روز مهر و ماه و جشن فرخ مهرگان                       مهرافزا ای نگار مهر چهر مهربان

     مهربانی کن به جشن مهرگان و روز مهر                         مهربانی به، به روز مهر و جشن مهرگان

     

     

    و در شاهنامه فردوسی می‌خوانیم

     

     

     

    به روز خجسته سرِ مهر ماه
    به سر بر نهاد آن کیانی کلاه
    زمانه بی اندوه گشت از بدی
    گرفتند هر کس ره بخردی
    دل از داوری‌ها بپرداختند
    به آیین یکی جشن نو ساختند
    نشستند فرزانگان شادکام
    گرفتند هر یک ز یاقوت جام
    میِ روشن و چهره ی شاه نو
    جهان نو ز داد از سرِ ماه نو
    بفرمود تا آتش افروختند
    همه عنبر و زعفران سوختند
    پرستیدن مهرگان دین اوست
    تن‌آسانی و خوردن آیین اوست
    اگر یادگارست ازو ماه و مهر
    بکوش و به رنج ایچ منمای چهر

     

     

     

    ابوریحان بیرونی در التفهیم می نویسد :

     

    مهرگاه، شانزدهم روز است از مهر ماه و نامش مهر، اندرین روز، افریدون ظفر یافت بر بیورسب جادو، انک معروف است به ضحاک، و به کوه دماوند بازداشت. و روزها که سپس مهرگان است همه جشنند، بر کردار آنچ از پس نوروز بود....

     

    و نیز در آثار الباقیه آورده است که :

     

    سلمان فارسی می گوید، ما در عهد زرتشتی بودن می گفتیم، خداوند برای زینت بندگان خود یاقوت را در نوروز و زبرجد را در مهرگان بیرون آورد. و فضل این دو روز بر روزهای دیگر مانند فضل یاقوت و زبرجد است بر جواهرهای دیگر.  و بیورسب هزار سال عمر کرد. این که ایرانیان به یکدیگر دعا میکنند که : " هزار سال بزی " از آن روز رسم شده است، چون دیدند که ضحاک توانست هزار سال عمر کند واین کار در حد امکان است، هزار سال زندگی را دعا و آرزو کردند. 

     

    منسوب دانستن جشن مهرگان به نخستین روز ماه مهر در آثار دیگر ادبیات فارسی نیز دیده شده است. برای نمونه این بیت از ناصرخسرو که هر دو جشن نوروز و مهرگان را به هنگام اعتدالین می‌داند:

     

    نوروز به از مهرگان، گرچه

     

    هر دو زمانند، اعتدالی

  • فهرست:

    ندارد.


    منبع:

     

    روح‌الامینی، محمود. آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز

     

    رجبی، پرویز. جشن‌های ایرانی 

     

     

    سایت :

     

     ایران ما

     

    مجله آفتاب

     

    پژوهش های ایرانی

مقدمه «جشن مهرگان» که در گذشته آن­را «میتراکانا یا متراکانا (Metrakana)» می­نامیدند و در نخستین روز از پاییز برگزار می­شد(1)، پس از نوروز بزرگ­ترین جشن ایرانی و هندی است در ستایش ایزد «میثرَه» یا «میترا» و بعدها «مهر» که از مهرروز آغاز شده تا رام روز به اندازه­ی شش روز ادامه دارد. سنگ‌‌نگاره­ی میترادر نمرود داغ، آناتولی خاوری سده یکم پیش از میلاد «مهریشت» نام بخش بزرگی در اوستا ...

مهر روز از مهرماه برابر با شانزدهم مهرماه در گاهشماري ايراني «جشن مهرگان» که در گذشته آن¬را «ميتراکانا يا متراکانا (Metrakana)» مي¬ناميدند و در نخستين روز از پاييز برگزار مي¬شد(1)، پس از نوروز بزرگ¬ترين جشن ايراني و هندي است در ستايش ايزد «ميثرَه

از انروز که اهریمن بد نهاد به جنگ با هرمزد آغاز کرد ، شش هزار سال گذشته بود و درین مدت، اهرمن دوبار با (آفات و دیوان و تاریکی و بیماری و درد و نیاز و خشم و دروغ) به جهان هورمزد کمین زده و آب و خاک و گیاه و حیوان و مردم را آزار کرده بود. در سه هزار سال سوم، هورمزد برای رهایی ازین آفت ها ، زرتشت را به این گیتی فرستاد و دین و آیینهای خود را به او سپرد تا مردمان را به سوی نیکی ...

مقدمه: روزي که معلم موضوعاتي داد و گفت بايد تحقيقي ارائه دهيد من با توجه به علاقه به ايران عزيز، وطنم، بر آن شرح تا در اين رابطه مقاله اي جمع آوري کنم پس گشتم و مطالبي در اين باره يافتم که تا حدودي توانست به سوال هاي درون ذهنم پاسخي دهد و نيز اط

مهر این واژه ‌ آ‌شنای ذهن ایرانیان در مذهب زرتشتی سوشیانس نجات دهنده شمرده شده و مآمور است که رستخاخیز کند. مهر کسی است که نظم یا راستی را حفظ می‌‌کند. اوست که بر دیوان می‌تازد و آنان را شکست می‌دهد. ایرانیان ایران را سرزمین پیمان بشمار می‌آورند. و جنگجویان پیش از رفتن به جنگ با کشورهای ضدمهر بر یالهای اسبانشان به درگاه مهر دعا می‌‌کنند. حکایت می‌کنند که ایرانیان بنام مهر سوگند ...

مهر این واژه ‌ آ‌شنای ذهن ایرانیان در مذهب زرتشتی سوشیانس نجات دهنده شمرده شده و مآمور است که رستخاخیز کند. مهر کسی است که نظم یا راستی را حفظ می‌‌کند. اوست که بر دیوان می‌تازد و آنان را شکست می‌دهد. ایرانیان ایران را سرزمین پیمان بشمار می‌آورند. و جنگجویان پیش از رفتن به جنگ با کشورهای ضدمهر بر یالهای اسبانشان به درگاه مهر دعا می‌‌کنند. حکایت می‌کنند که ایرانیان بنام مهر سوگند ...

مهر این واژه ‌ آ‌شنای ذهن ایرانیان در مذهب زرتشتی سوشیانس نجات دهنده شمرده شده و مآمور است که رستخاخیز کند. مهر کسی است که نظم یا راستی را حفظ می‌‌کند. اوست که بر دیوان می‌تازد و آنان را شکست می‌دهد. ایرانیان ایران را سرزمین پیمان بشمار می‌آورند. و جنگجویان پیش از رفتن به جنگ با کشورهای ضدمهر بر یالهای اسبانشان به درگاه مهر دعا می‌‌کنند. حکایت می‌کنند که ایرانیان بنام مهر سوگند ...

مهر پرستی یا آیین مهر یا میترائیسم از دین‌ های باستانی ایرانیان بود که بر پایه ایزد ایرانی مهر و دیگر ایزدان ایرانی بنیاد شده بود. مهرپرستی در حدود بیش از 5000 سال پیش در میان ایرانیان ساکن دشت مغان به وجود آمده اما بنا به دلایل مذهبی پیدایش آنرا به زمان تولد عیسی پیامبر ترسایان نزدیک می کنند!این آیین از سده نخست میلادی درشاهنشاهی روم همه گیر شد کرد و بنا به روایتی دیگر مدت پیش ...

مهرگان عامه : مهرگان است. همه جا پر از نور وصفا. پر از رنگهاي شاد وزنده. همه جا آب و جارو کشيده.پاک و پاکيزه. آتش از شاخه هاي هوم زبانه مي کشد. بوي آش هفت غلهء مخصوص مهرگان همراه بوي اسپند، عود وعنبر مشام را پر مي کند. دخترکان مو خرمايي با گيس با

پیشگفتار درابتدا تصمیم داشتیم به دلیل اینکه درس چاپ به عنوان یکی از منابع کنکوربه شمارمی رود، تحقیقی راجع به تاریخچه چاپ سیلک اسکرین انجام دهیم و حتی تا نیم بیشتری از این تحقیق را انجام داده بودیم که با مطالعه مجله ای با عنوان ایران مهر، مطالبی راجع به تاریخ نوروز درایران خواندیم که برایمان بسیارجالب بود. از آنجایی که هنوز برای ارائه تحقیق خود فرصت داشتیم، برآن شدیم که موضوع ...

ثبت سفارش
تعداد
عنوان محصول