انرژی گرمایی
گرما شکلی از انرژی است . این انرژی برای اهداف مختلفی از قبیل گرم نمودن خانه و پخت غذا استفاده می شود.
انرژی حرارتی به 3 طریق قابل انتقال است
1 – هدایت
2 – انتقال
3 – تابش
زمانیکه انرژی مستقیماً از یک شئ به شئ دیگر عبور می کند به آن هدایت می گویند . اگر یک ظرف سوپ برروی اجاق را با قاشق فلزی هم بزنید ، قاشق گرم خواهد شد. بدین ترتیب گرما از محیط گرم سوپ به قاشق سرد منتقل می شود.
فلزات هادی های بسیار خوبی برای انرژی گرمایی هستند، اما چوب و پلاستیک چنین خاصیتی ندارند. این گونه هادی های بد را عایق گویند. به همین دلیل است که معمولاً ظرف از جنس فلز بوده اما دسته آن از جنس پلاستیک قوی است.
انتقال، عبارت است از حرکت گازها و سیالات از یک محل سردتر به محل گرمتر . اگر ظرف سوپ از جنس شیشه باشد، می توان حرکت جریانات انتقالی در ظرف را مشاهده نمود. سوپ گرمتر از ناحیه پایین ظرف، که حرارت بیشتری دارد، به سمت بالا، که سردتر است، حرکت می کند. سپس سوپ سردتر به سمت پایین حرکت نموده و مکان سوپ گرمتر را اشغال می کند. این حرکت باعث ایجاد یک الگوی چرخشی درون ظرف می شود (به شکل توجه کنید).
بادی که ما حس می کنیم غالباً ناشی از جریانات انتقالی است. این امر توسط وزش بادهای نزدیک اقیانوس به سهولت قابل درک است. هوای گرم سبکتر از هوای سرد بوده و بنابراین اوج می گیرد. در خلال روز، هوای سرد روی آب حرکت نموده و در خشکی جایگزین هوایی می شود که در اثر دمای زمین اوج گرفته است. اما به هنگام شب جهت این جایگزینی تغییر می کند، به عبارت دیگر بعضی اوقات سطح آب گرمتر و خشکی سردتر است.
*تابش، شکل نهایی حرکت انرژی گرمایی است . نور و گرمای خورشید از طریق هدایت و انتقال نمی تواند به ما برسد زیرا فضا تقریباً به طور کامل خالی است . هیچ گونه عاملی برای انتقال انرژی خورشید به زمین
علم انتقال گرما به تحلیل آهنگ انتقال گرما در سیستم می‌پردازد. انتقال انرژی از طریق شارش گرما را نمی‌توان مستقیما اندازه‌گیری کرد ولی این انتقال چون به یک کمیت قابل اندازه‌گیری به نام دما ارتباط دارد، دارای مفهوم فیزیکی است.
شرط انتقال حرارت
شرط انتقال حرارت خود به خودی، اختلاف دما است. اگر دو سیستم در حال ارتباط با یکدیگر هم‌دما نباشند، گرما از ناحیهٔ پر دما (گرم) به ناحیهٔ کم دما (سرد) چریان می‌یابد. و این جریان تا زمانی ادامه می‌یابد که دو سیستم هم‌دما شوند.
چون گرما به دلیل وجود گرادیان دمایی شارش می‌یابد، دانستن توزیع دما ضروری است.
دلیل ترمودینامیکی انتقال حرارت
انتقال حرارت از جسم گرم به جسم سرد به دلیل افزایش انتروپی سیستم، خود به خودی است.
مسئلهٔ توزیع دما و شارش گرما در بسیاری از شاخه‌های علوم و مهندسی مطرح است. مثلاً در طراحی دیگ‌های بخار، چگالنده‌ها (کندانسورها) و رادیاتورها تحلیل انتقال گرما برای محاسبهٔ اندازهٔ آنها لازم است.
همرفت
همرفت یا کنوکسیون یکی از روش‌های انتقال گرما است. همرفت نه تنها در داخل یک سیال، بلکه بین دو جسم که یکی از آنها سیال باشد نیز اتفاق می‌افتد. فرآیند رسانش بین یک سطح جامد و یک سیال در حال حرکت، همرفت نامیده می‌شود. حرکت سیال می‌تواند طبیعی یا با اعمال نیروی خارجی باشد.
همرفت طبیعی
هنگامی که مایعات گرم می‌شوند، چگالی اکثر آنها کاهش می‌یابد. بنابراین در اثر گرانش مایعاتی که در نزدیکی سطح جامد قرار دارند، گرمتر شده و بالا می‌روند و مایعات سردتر جای آنها را می‌گیرند. این نوع همرفت را همرفت طبیعی می‌نامند.
همرفت اجباری (همرفت واداشته)
هنگامی که سیالی تحت یک گرادیان فشاری قرار گیرد، طبق قانون مکانیک شاره‌ها وادار به حرکت می‌شود. همرفت ناشی از این حرکت را همرفت اجباری می‌نامند.
برگرفته از :
تشعشع
به انتشار امواج الکترومغناطیسی از اجسام، تشعشع (تابش) گفته می‌شود که یکی از روش‌های انتقال انرژی (انتقال حرارت) یا انتقال اطلاعات (امواج رادیویی) است. بسته به طول موج امواج، می‌توان آنها را به صورت زیر دسته‌بندی کرد:
امواج کیهانی
پرتو گاما
اشعه ایکس
ماورای بنفش
نور مرئی
فروسرخ
رادیویی
شایعه های ناشی از گرما
در استان خوزستان در ارتباط با اعلام دمای حداکثر خصوصا در فصل تابستان شایعاتی وجود دارد .در این رابطه از طریق رسانه های استانی به تکرار مطالب توضیح داده شده . ولی ظاهرا کافی نبوده و این شایعات همچنان ادامه دارد.برای روشن شدن مطلب ابتدا باید بدانیم شرایطی که دما در هواشناسی اندازه گیری می شود چگونه است.
شرایطی که دما اندازه گیری می شود همان شرایطی است که ایستگاههای دیگر دنیا اندازه گیری می کنند این شرایط را سازمان هوشناسی جهانی تعیین کرده است و همه کشورها منجمله ایران که عضو آن سازمان است .باید این ظوابط را رعایت کند.دما در هواشناسی در ارتفاع دو متری سطح زمین در داخل پناهگاه هواشناسی در سایه اندازه گیری می شود.پناهگاه هواشناسی یک محفظه چوبی است و هوا که اطراف آن بصورت کرکره ای باز است و هوا براحتی در آن جریان پیدا می کند و روی دماسنج ها اثر می گذارند. این روش اندازه گیری توسط آزمایشهای متعددی تائید شده است .هدف ما اندازه گیری دمای هوا است نه اجسامی که در آفتاب قرار دارند.هوا یک سیال است .دمای مخصوص خود را دارد دما تعیین کننده چگالی هوا است .این اطلاعات در اختیار خلبانان قرار داده می شود .و باید دقیق باشد که ایجاد خطر نکند.
بعضی از شایعات عبارتند از:
1- هواشناسی دمای واقعی هوا را اعلام نمی کند بلکه کمتر اعلام می کند.
این مطلب صرفا یک شایعه است و دمایی که اعلام می شود دمای واقعی هواست دلیل اشاعه آن این است که در تابستان هوای خوزستان فوق العاده گرم است و مردم فکر می کنند که این دمای اعلام شده احساس آنها را بیان نمی کند از اینرو این شایعه را رواج می دهند.
2- اگر دما از 50 درجه سانتیگراد بالاتر رود اعلام نمی شود چون اگر اعلام شود باید ادارات و کارخانجات را تعطیل کنند.
مواقعی که دما از 50 درجه تجاوز کند نه تنها از رسانه های گروهی استان اعلام می شود بلکه از شبکه سراسری به دلیل اینکه حداکثر دمای کشور است اعلام می شود و قانونی در مورد تعطیلی ادارات و کارخانجات در دمای بالا نداریم.
3-کشورهای دیگر دمای اهواز را بالاتر از مقداری که هواشناسی ایران گزارش کرده اعلام می کنند و حتی دمای بالاتر از 60 درجه را عنوان می کنند.
منبع اطلاعات هواشناسی ما هستیم و کشورهای دیگر نیز اطلاعات ما را از شبکه های خبری دریافت و اعلام می کنند .ثانیا چنین دماهایی نه اینکه در خوزستان بلکه در هیچ جای دنیا مشاهده نشده است .حداکثر دمای هوایی که تا کنون در دنیا مشاهده شده در شمال افریقا 58 درجه سانتیگراد بوده و دراهواز نیز تا 54 درجه ثبت شده است.
4- چرا هواشناسی دما را در سایه اندازه گیری می کند.
اگر دماسنج در آفتاب قرار گیرد دمای آن بیشتر از هوای مجاور گشته و خود به عنوان منبع گرمایی شروع به گرم کردن هوای اطراف می کند.ما دماسنجهایی داریم با مخزن مشکی که در آفتاب قرار دارد دمای بالاتر از 65 درجه سانتیگراد را نشان می دهد.ولی باید توجه داشت که این دمای هوا نیست .بلکه نشان دهنده انرژی دریافتی از خورشید است و اسم آنهم دماسنج خورشیدی است نه دماسنج هوا بهمین دلیل شخصی که در معرض آفتاب قرار دارد دما بالاتر از دمای هوا را احساس می کند و ممکن است این احساس حتی به 10 درجه هم برسد.
بعضی مواقع هواشناسی دمای مثلا 45 درجه سانتیگراد اعلام می کند ولی دمایی که احساس می کنیم بیشتر و غیر قابل تحملتر از روزی است که مثلا دمای 48 درجه اعلام شده دلیل این مغایرت چیست؟