مقدمه:
اگر می توانستیم کودکان را فقط با استفاده از روش های مثبت تربیت کنیم خیلی عالی بود اما نمی توانیم. برای آموختن الگوهای رفتاری شایسته هم روش های مثبت و هم روش های منفی لازم اند. ماقصد ندارین تنبیه را بپذیریم یا رد کنیم بلکه می خواهیم روش های آن را بیاموزیم هم والدین از تنبیه به عنوان یک روش آموزشی مناسب برای کودکانشان استفاده می کنند وقتی که کودکتان را به اتاقشان می فرستید زمان تماشا کردن تلوزیون را محدود می کنید و به او اجازه بازی کردن با ساباب بازی های مورد علاقه اش را نمی دهید یا وقتی که کودکتان به اجاق گاز نزدیک می شود و شما فریاد می کشید : « نگین » ! در واقع برای اصلاح رفتارها از اصول تنبیه استفاده کرده اید .
روش های تنبیه
اکنون راه ها یا روش های تنبیهی موثر برای بر طرف کردن رفتارهای آزار دهنده کودکان را توضیح می دهیم .
1) روش نادیده گرفتن
یک روش بسیار موثر برای کاهش رفتارهای نا مطلوب کودک این است که آن ها را به سادگی نادیده بگیریم ، نادیده گرفتن معمولاً برای متوقف کردن رفتارهایی به کار می رود که همیشه مورد توجه بوده و همیشه به کودک اجازه داده شده که به هدفش برسد. برای مثال کودک شما شکلات می خواهد اما تنها می گویید: "نه حالا نه" ولی او گریه می کند خودش را به زمین می اندازد و جیغ می زند در ابتدا سعی می کنید مقاومت کنید وای در نهایت تحمل خود را از دست می دهید و تسلیم می شوید و برای از بین بردن بداخلاقی اش به او شکلات می دهید.
گریه فرزندتان تمام می شود اما شگرد او بعه نتیجه رسیده است و شما رفتار کودک را تقویت کرده اید بار دیگر سعی می کنید به جای دادن شکلات از اتاق خارج شوید قدم بزنید. در این صورت ممکن است از این که به زودی گریه اش بند می آید، متعجب شوید.
باید گفت بعضی از رفتارهایی که باعث نگرانی والدین در دوره ی نوپایی فرزندشان می شود در صورتی که نادیده گرفته شود خود به خود از بین می رود. کودکان بین یک یا سه سالگی غالباً قشقرق به راه می اندازد خود را به زمین می اندازند، گریه می کنند، چیزی را می زنند و از این قبیل. در بسیاری موارد در صورتی که بزرگسالان این نوع رفتار آنان را نادیده بگیرند دست از آن بر می دارند.
در هر صورت وقتی تصمیم گرفتید از این روش استفاده کنید به هیچ وجه در برابر رفتار نا مطلوب کودک واکنش نشان ندهید چه زبانی و چه غیر زبانی. وانمود کنید که مشغول انجام کاری هستید رادیو را روشن کنید نگاهی به پنجره بیندازید یا مورد کارهای روزانه با خود صحبت کنید همه اینها راههای مؤثر برای تداوم بی توجهی اند.
البته انتظار نداشته باشید که رفتار نامطلوب کودک از این طریق فوراً کاهش پیدا کند در واقع باید ابتدا قبل از اینکه کاهشی را ملاحظه کنید افزایشی را در بروز رفتار نا مطلوب انتظار داشته باشید. همه ما بنا به تجربه زندگی خود می دانیم که این مسئله حقیقت دارد برای مثال اگر من شب به اتاق مطالعه ام بروم و کلید برق را بزنم اما پاداش خود را که همان روشن شدن چراغ است نگیرم اولین واکنشم این است که کلید چراغ را به طور مکرر بالا و پایین بزنم تا مطمئن شوم که چراغ روشن نمی شود. بعد یک کلید را بالا و پایین نمی زنم و میروم که لامپ جدیدی پیدا کنم.
البته انتظار نداشته باشید که رفتار نامطلوب کودک از این طریق فئراً کاهش پیدا کند. در واقع باید ابتدا قبل از اینکه کاهشی را ملاحظه کنید افزایشی را در بروز رفتار نامطلوب انتظار داشته باشید . همه ما نیاز به تجربه زندگی خود می دانیم که این مسئله حقیقت دارد برای مثال اگر من شب به اتاق مطالعه ام بروم و کلید برق را بزنم اما پاداش خود را که همان روشن شدن چراغ است نگیرم اولین واکنش این است که کلید چراغ را به طور مکرر بالا و پایین بزنم تا مطمئن شوم که چراغ روشن نمی شود . بعد دیگر کلید را بالا و پائین نمی زنم و می روم که لامپ جدیدی پیدا کنم .
برای بعضی از والدین به علت پایین بودن ظرفیت تحملشان ، این روش فقط فشار روانی و تنش را زیاد می کند . اگر شما هم چنین احساسی داشتید یکی از راه حل های ما را به کار ببندید .
2) روش خاموشی
کودکان به اجرای برخی از رفتارهای نا وطلوب تمایل دارند . چون در قبال اجرای آن پاداش می گیرند . بنابر این ، درست همان طور که می توان با پاداش دادن به کودک در هر زمان که رفتار مطلوب را انجام می دهد آن رفتار را نیرومند کرد با پاداش ندادن قاطعانه به کودک هنگام اجرای رفتار نامطلوب نیز می توان این رفتار را در او کاهش داد .
یکی از معمول ترین پیاوردهای پاداش دهنده برای رفتار نامطلوب کودک جلب توجه بزرگسال یا همسال به خود است بعد از اینکه تعیین کردید چه چیزی به منزله پاداش رفتار مورد نظر است حتماً وقتی کودک آن رفتار را انجام می دهد این پاداش را ندهید . البته انتظار نداشته باشید که رفتارش فوراً کاهش یابد .