تعریف اکوتوریسم (1996-UCN1)
Inter-national union for Conservation of Nature
اکوتوریسم که یک مسافرت و دیدار زیست محیطی مسئولانه به مناطق طبیعی نسبتاً دست نخورده با هدف لذت بردن و استفاده از مظاهر طبیعت و مظاهر فرهنگی همراه آن است که باعث تقویت حفاظت از منابع طبیعی شده و دارای تأثیرات منفی اندکی است و باعث فعال شدن جمعیت های محلی و بومی می شود و از نظر اقتصادی اجتماعی برای آنها مفید است .
ویژگیهای تعریف :
1-مسافرتی مسئولانه به طبیعت
2-با حداقل خسارت به محیط
3-مسافرت به مناطق طبیعی نسبتاً دست نخورده
4-لذت بردن از طبیعت و مظاهر فرهنگی وابسته به آن
5-باعث فعال شدن جوامع محلی و دارای منافع اقتصادی - اجتماعی به آنها
6-باعث تقویت حفاظت از منابع طبیعی می شود .
اصول اکوتوریسم :
- به حداقل رساندن اثرات بر روی طبیعت و فرهنگ بومی ناشی از حضور اکوتوریسم.
- آموزش توریست برای شناخت و درک اهمیت حفاظت از محیط زیست .
- بر اهمیت کار مسئولانه و متعهدانه تأکید دارد که با مسئولان امور محلی و مردم به منظور برآورده ساختن احتیاجات مردم محلی وتوزیع عادلانه منافع حاصل از این اقدام، همکاری تنگاتنگی دارد .
- معطوف کردن درآمدها و عایدی ها به سمت حفاظت از محیط زیست و مدیریت مناطق حفاظت شده و طبیعی .
تأکید بر ضرورت ناحیه بندی توریسم منطقه ای و تنظیم طرحهای مدیریت بازدیدکنندگان برای نواحی و مناطق طبیعی که برای توسعه اکوتوریسم در نظر گرفته شده اند .
- تکیه کردن بر استفاده مطالعات و بررسی های اصولی اجتماعی و محیطی (همانند برنامه های کنترل و تنظیم بلندمدت) بمنظور ارزیابی و برآورد کردن اثرات و کاهش تأثیرات منفی .
- تلاش و تکاپو برای افزایش سود اقتصادی برای کشور میزبان و ایجاد فرصتهای شغلی برای انواع طبقات علی الخصوص مردم بومی که در آن محیط زندگی می‌کنند و هم جوار مناطق حفاظت شده و طبیعی هستند .
- در جستجوی اطمینان حاصل کردن از اینکه توسعه صنعت توریسم و جهانگردی هرگز از حد و مرز اختیارات محیطی و اجتماعی خود که بواسطه محققین با همکاری ساکنان بومی در نظر گرفته شده پا را فراتر نمی گذارد .
- متکی بودن بر زیرساختهایی که هماهنگ با محیط زیست ، به حداقل رسانیدن استفاده از سوختهای فسیلی ، حفاظت از محیط زیست و حیات وحش و نیز تلفیق با محیط طبیعی و فرهنگی رشد و توسعه یافته است .
اجزای سازنده اکوتوریسم :
- دخیل بودن در حفاظت از تنوع زیستی .
- حفاظت و نگهداری از رفاه و سلامتی مردم بومی منطقه .
- تجربه توضیح دادن یا آموزش را شامل می شود .
- اقدام مسئولانه و قابل اعتماد در بخشهای مختلف توریست و صنعت جهانگردی را در بردارد .
- نخست به گروههایی کوچک بواسطه ایجاد فرصتهای شغلی کوچک تقسیم می شود.
- مستلزم حداقل مصرف ممکن منابع برگشت ناپذیر می باشد .
- بر مشارکت مردم بومی ، مالکیت و ایجاد فرصتهای شغلی علی الخصوص برای مردم منطقه تأکید دارد .
ویژگیهای یک اکوتور خوب و مناسب :
- معمولاً اطلاعاتی کامل در مورد سفر به سایت مورد بازدید هم از لحاظ فرهنگی و هم طبیعی در اختیار قرار می دهد .
- اراده دستورالعملها و راهنماییهایی در مورد طرز پوشیدن لباس و کردار مناسب قبل از حرکت بصورت جزوه و در طول سفر بصورت شفاهی .
- ارائه اطلاعات کافی و وافی به توریست در مورد ویژگیهای سیاسی ، اجتماعی ، جغرافیایی و نیز چالشهای سیاسی ، اجتماعی و محیطی سایت قبل از رسیدن به مقصد.
- ارائه اطلاعات مفصل توسط راهنمایان بومی آموزش داده شده به توریست در طول سفر .
- اجازه ملاقات و تعامل با اجتماعات مردم بومی در نشستهایی که تنها خاص خرید کردن و یا فروختن نباشد .
- کمک به توریستها برای درک کردن و فهمیدن زندگی روزمره مردم محلی و آداب و رسوم آنها و نیز بسط و گسترش انواع موضوعاتی که مناسب بحث و گفتگو کردن می‌باشد .
- ایجاد فرصت برای مشارکت تشکل های غیردولتی بومی .
- اطمینان حاصل کردن از پرداخت کامل همه ورودیهای پارکها .
- ارائه محل اسکان و اقامت مناسب به توریستها در کنار سایتها .
ویژگیهای مدیریت اکولاک :
- ارائه آموزش های در حال خدمت به اعضای جامعه و راهنمایان بومی .
- اکثراً از کادر مردم بومی استفاده می کنند و اجتناب می کنند از هر گونه آموزش شهری طرد شده یا شخصی مسئولیتهای کلیدی .
- برنامه یادگیری زبان دوم (برای کمک به صحبت کردن کادر و همکاران خود به زبانی که توریستها صحبت می کنند) از یک دانشکده بومی یا متخصصین این امور (آموزش زبان) تنظیم و تهیه می کنند .
- مهمانها در آموزش کادر دفتر و همکاران و نیز پروژه های توسعه ارتباطات که شامل آموزش یا سلامتی و بهداشت می شود ، نقش مؤثری ایفاء می کنند .
- اعضای مشتاق و علاقه‌مند جامعه را تشویق به گفتگو و مذاکره در مورد اطلاعاتشان در خصوص منطقه می کند ، در همین حین راهنمایان بومی را نیز تشویق به قاطی شدن با توریستها و نشست و برخاست کردن با آنها می کنند .
-توریستها را برای تجربه کردن و یادگیری از طریق مشاهده مناظر بومی ، حیات‌وحش (مثلاً پروانه ها) ، پروژه های اصلاحاتی ، پرورشگاهها و ... و نیز سایر تلاشها برای ایجاد و بهبود دوام صنعت گردشگری در منطقه ، پشتیبای و حمایت می نماید .
- سیستمی را برای توریستها ارائه داده و ارتقاء می بخشد که بتوانند از لحاظ مالی در مناطق طبیعی منطقه دخیل شوند .
- تأکید بر استفاده مواد قابل بازیافت و برگشت پذیر به چرخه حیات طبیعی دارد .
- استفاده از انرژی جایگزین در هر زمان ممکن .
- استفاده از شوینده های تلاشی پذیر و اجتناب از استفاده سموم تا حد امکان .
- حیوانات درون قفس و غیربومی را در خانه نگهداری نکنند .
مسئولیتهای مدیر تور :
- ایجاد زمینه های اطلاع رسانی و آگاهی به توریستها در مورد محیط طبیعی و فرهنگی و نیز آموزش آنها .
- به حداقل رسانیدن اثرات سوء بر محیط زیست .
- تأمین منافع مالی مستقیم برای حفاظت از محیط زیست .
- احترام گذاشتن به فرهنگهای بومی .
- حمایت کردن از شغل و تجارت بومی و ارائه دهنده های سرویسهای خدماتی .
- فراهم کردن زمین استفاده از خدمات راهنمایی افراد محلی و آموزش دادن آنها در این حرفه .
- ترتیب دادن کارها و فعالیتها طبق یک رفتار مسئولانه و استفاده کردن از دستورالعملهای محلی برای نوع کردار و رفتار توریستها .
- حمایت کردن از پارکهای ملی و محیط های حفاظت شدن و پرداخت کامل و رودیه‌های پارکها .
- همکاری با تشکل های غیردولتی (NGO) های بومی و نیز همکاری با دولت به منظور توسعه دادن طرحهای مدیریت توریست که در نهایت منجر به حفاظت از محیط طبیعی و مردم بومی آن مکان می شود .
-اجتناب و دوری کردن از تعیین نمودن مکانهای شلوغ و ناامن ، استثمار شدن و بیش از حد مورد بهره برداری قرار گرفته برنامه سفر توریستها و کمک کردن به شناخت سایتهای ناشناخته و یا کمتر شناخته شده .
- ارائه محل اتراق و اقامت مناسب در کنار سایتهای حساس .
تعریف اکولاک :
اکولاک در واقع محل اسکان یا اقامت یک توریست می باشد که امکانات و موارد زیر را در بر دارد :
- از محیط زیست هم از لحاظ فرهنگی و هم طبیعی حافظت می کند .
- تأثیرات اندکی روی محیط اطراف در طول دوران ساخت و ساز می گذارد .
- متناسب با محیط خاص فرهنگی و فیزیکی خود از طریق توجه دقیق به فرم (ساختار) ، چشم انداز و رنگ عین معماری بومی طراحی و بنا می شود .
- با استفاده از ابزار آلات متناسب و مقاوم برای بدست آوردن آب به کاهش مصرف آن نیز کمک می کند .
- راه اندازی دقیق فاضلاب و ترتیب جمع آوری پس مانده ها و زباله های جامعه .
- انرژی خود را از طریق طرحهای منفعل(بی کنش) تأمین می کند و اینها را با مکمل‌های مدرن خود برای پابرجایی وحفاظت بیشتر از محیط زیست ترکیب می‌نماید.
- می کوشد تا با افراد و جمع های بومی همکاری و مشارکت نماید .
- یک سری برنامه ها و طرحهای تفسیری و گزاره‌ای برای آموزش ، در اختیار کارمندان خود و نیز توریستها قرار می دهد .
- و سرانجام از طریق برنامه های تحقیقی ، تأثیرات بسزایی بر روی رشد و توسعه حفاظت از محیط زیست می گذارد .
مسئولیتهای صاحب /مدیر اکولاک :
- لوژها را ا استفاده از صول طراحی با دوام و ماندگار و روشهای طراحی بومی ، طوری طراحی نمایید که نمایانگر محیط طبیعی و فرهنگی منطقه باشند .
- از طراحی و برنامه ریزی اصولی در سایتها به منظور به حداقل رسانیدن اثرات سوء ساخت و سازها بر روی محیط زیست استفاده نمایید . همچنین حفاظت از ویژگیهای طبیعی مهم محیط زیست از جمله گیاهان و نباتات را همیشه مدنظر داشته باشید . از به کارگیری و استفاده مواد ساختمانی برگشت ناپذیر دوری کرده و حدالامکان از مواد و محصولات ساختمانی قابل بازگشت به چرخه حیات استفاده نمایید .