مقدمه:
از چندین نسل قبل مواد شیمیایی بوجود آمده اند. این سلاح ها با پیشرفت و تکامل تکنولوژی کامل و پیشرفت کرده و تاکنون توانسته اند جای بسیاری از انسان ها را بگیرند این سلاح ها به چندین بخش متفاوت تقسیم می شوند.
هر کدام از این بخش ها موجب اختلال در بخش های متفاوت بدن انسان و حتی حیوانات می باشد.
گیاهان هم در بعضی موارد این گونه اند و من را در این تحقیق این مسائل را به صورت خلاصه شرح می دهم.
روند پیشرفت تکنولوژی شیمیایی[1] :
صنایع شیمیایی با خلق تکنولوژی جدید به نحو کارآمدی در تامین نیازمندیها و دفع تنگناها و محدود شما موفق بوده ، محدودیتهای مربوط به آلودگی محیط زیست و نیاز به فرآورده های با کیفیت بالاتر ، به طور مستمر اصلاح و تکمیل می شوند.
از این رو می توان انتظار داشت که بر اساس روند رو به رشد تکنولوژی شیمیایی در سالهای اخیر ، این صنعت چشم اندازهای تازه ای را در مورد محصولات جدید که می توانند جایگزین مناسبی برای فرآورده های حال باشند ، خواهد شد.
به دنبال پیشرفتهای اخیر ، در شاخه های گوناگون صنایع شیمیایی درونمای آینده این صنعت را می توان در ایفای نقش محوری آن در زمینه نیازهای اساسی جامعه بشری و نیز توسعه اقتصادی و صنعتی جهان دانست.
اهمیت سرمایه گذاری سنگین در بخش تحقیق و توسعه که به کشف و گسترش محصولات جدید و بهبود در کیفیت آن خواهد انجامید ، به روشنی مشخص می شود. کمپانی ها و شرکتهای بزرگ شیمیایی در قالبی پایاپای و در تلاش برای به دست آوردن بازارهای بیشتر با ایجاد گروههای ویژه تحقیق و توسعه و اختصاص هزینه های فراوان به طور گسترده ای بر تنوع محصولات می افزایند.
کشورهایی که در زمینه صنایع شیمیایی فعالیت دارند[2] :
با وجود آنکه صنایع شیمیایی نخست در اروپا پایه گذاری شده و تا سال 1880 انگستان بزرگترین کشور جهان از لحاظ کارخانه های شیمی به شمار می رفت ولی توسعه سریع این صنعت فقط در آمریکا صورت گرفت.
این کارخانه ها در آمریکا با صنعت پتروشییمی گسترش یافتند. آمریکا حجم عظیمی از تجارت مواد شیمیایی را در اختیار دارد. صنایع شیمیایی در آمریکا در نتیجه عملکردهای مبتنی بر سرمایه گذاری وسیع و تکنولوژی بالا یکی از عمده ترین دارایی های این کشور در تجارت جهانی محسوب می شود.
از جمله می توان به سه شرکت بزرگ شیمیایی آلمانی یعنی هوخست ، بایر و بی . آ. اس. اف اشاره کرد که به نفوذ چشم گیری رشد کرده و به طور قابل ملاحظه ای در تجارت بین المللی موفق بوده اند.
در سالهای خیر صنایع شیمیایی ژاپن نیز به طور چشمگیری رشد کرده است. صنعت شیمیایی ژاپن نه تنها در صادرات بلکه در سرمایه گذاری خارجی به عنوان وسیله ی جهت معرفی تکنولوژی جدید در تجارت جهانی فعال است[3].
جمهوری اسلامی ایران [4]:
صنایع شیمیایی در ایران از سابقه نسبتا” طولانی برخوردار است. واحدهای شیمیایی متعددی در زمینه نفت ، گاز ، پتروشیمی ، سموم و دفع آفات ، رنگ ، چسب و … طی چند دهه گذشته احداث شده اند. با وجود اینکه صنایع شیمیایی ماهیتا” صنعتی واسطه ای می باشند و هدف اصلی آن تامین مواد پایه و اولیه سایر صنایع است.
کارخانجات متعدد شیمیایی در ایران تنها به تولید محصولات مصرف می پردازند که خود به شدت نیازمند مواد اولیه وارداتی می باشند.
مواد شیمیایی با کاربرد دو گانه :
مواد شیمیایی با کاربرد دو گانه به موادی اطلاق می شود که در مقیاس گسترده ای برای مصارف صنعتی مجاز تولد می شوند. همچنین می توانند به عنوان یک جنگ افزار شیمیایی ذخیره شده و یا به دلیل خواص فیزیکی یا شیمیایی و سمی مشابه با جنگ افزارهایی شیمیایی تهدیدآمیز باشند. ولی از طرفی نیز به عنوان ماده اولیه تولید عوامل شیمیایی می تواند مورد استفاده قرار گیرند. فهرست مواد شیمیایی که دارای کاربرد دوگانه هستند همراه با کاربردهای صنعتی و نیز مشخصات سمی هر یک از آنها بر اساس آخرین توافق در کنفرانس خلع سلح شیمیایی 1989 ارائه شده است.
تاریخچه کاربرد جنگ افزار های شیمیایی[5] :
بهره برداری از جنگ افزارهای شیمیایی در تاکتیک های نظامی به قدمت تاریخ بشر است. انسان برای اولین بار از نفت و قیر به عنوان یک عامل شیمیایی استفاده کرد.
تعریف عوامل شیمیایی :
آن دسته از مواد با ترکیبات شیمیایی را که در صورت انتشار مناسب و تاثیر شیمیایی منجر به مرگ ، آسیب و ناتوانی در انسان و حیوان و یا از بین رفتن گیاهان می شوند. عوامل شیمیایی می نامنمد.
وسایل کاربرد این مواد را در عملیات جنگی جنگ افزار شیمیایی می گویند. عوامل شیمیایی را که به صورت گاز ، بخار ، افشانه (آئروسل) جامد و مایع پخش می شوند و از طریق دستگاه تفنسی ، گوارشی و پوست بر بدن وارد می گردند معمولا” با توجه به چگونگی مشخصات و اثرات فیزیولوژیک خود به چهار دسته تقسیم می کنند[6]:
الف – ناتوان کننده ها :
1 – ناتوان کننده های نه چندان قوی که شامل اشک آور ، سی . اس و سی . ان
2 – ناتوان کننده های قوی که کاربرد نظامی دارند و شامل آدامسیت ، کلروپیکرین
ب – عوامل زیان بخش :
گاز نیتروژن موستارد و هیپریت.
پ – عوامل زیان بخش :
عوامل اعصاب شامل تابون ، سارین سوماژ و 7 X
عوامل خفه کننده شامل کلر ، کلروپیکرین ، فسژن و کربنیل کلراید
عوامل خون شامل هیدروژن سیائید ، آرسین ها ، سیانوژن کلراید و برموسیان.
ث – عوامل ضد گیاه :
علف کشها .
نابارور کننده های خاکی
تاریخچه کاربرد جنگ افزارهای شیمیایی [7]:
بهره گیری از مواد شیمیایی دودزا از زمانهای قدیم نیز مرسوم بوده است. پروکیپوس مورخ روم شرقی ، در مورد جنگ های ساسانیان و رومی ها می نویسد که سپاه ساسانی برای تسخیر دژهای روم های در زیر دیوار آنها نقاب می زدند. در این نقابها که گاه با نقاب دشمن که برای مقابله حفر شده بود برخورد می کرد دو طرف می کوشیدند با سوزاندن گوگرد سربازان حریف را بیرون رانند و نقب را خراب کنند.
همچنین در یونان قدیم یا ترکیب قیر و گوگرد و مواد چسبناک موادی می ساختند که هنگامی که در آن ریخته می شد آتش می گرفت این ماده را آتش یونانی می خواندند.
اما جنگ افزار شیمیایی در عصر جدید دارای یک تاریخ هفتاد ساله است در واقع جنگ شیمیایی نخستین بار زمانی که آلمانی ها در اکتبر 1914 در نوشاپل گلوله های حاوی گاز اشک آور به سوی فرانسوی ها پرتاب کردند آغاز شد اما به سبب پراکندگی سربازان و محدود بودن شمار گلوله ها این تاکتیک چندان کارساز نبود. حتی فرانسوی ها متوجه کاربرد آن نشدند.
در سوم فوریه 1915 نیز آلمانی ها با گلوله های بزرگتری در منطقه یویسمف وارد کارزار شدند ولی این بار نیز به خاطر سردی زیاد هوا گازهای متصاعد شده از این گلوله ها موثر واقع نگردید[8].
آلمانی ها ، به رغم تجربه های بی نتیجه به ساختن گاز کلر ادامه دادند و سرانجام موقشدند گاز کلر را با فشار در سیلندرهای جای دهند تا هنگامی که باد مساعد می وزد آنها را در مقابل سنگرهای دشمن قرار دهند. آلمانی ها گاز مزبور را برای اولین بار در 122 آوریل 1915 در پیرس بلژیک علیه سربازان مستعمراتی فرانسه و پیاده نظام کانادایی که هیچ ماسکی بر حفاظت نداشتند به کار بردند.
در جنگ جهانی اول آلمانی ها در 6 مرحله عملیات نظامی در جبهه غربی برابر جدول از تک های شیمیایی استفاده کنید.