مقدمه :
بطور کلی معدنکاری در ایران زمین قدمتی چند هزار ساله دارد آثار و بقایای معدنی باستانی که در سرزمین پهناور ایران به چشم می خورد ، و تلاش عظیم نیاکان ما برای استفاده از موهبت الهی معادن کشور در جهت رفاه و آسایش مردم ما را نشان می دهد. امروزه نیز معدنکاری می تواند در نیل به خودکفائی و استقلال اقتصادی نقشی مؤثر ایفا نماید. در آینده ای نه چندان دور ذخایر نفت ایران شاید فقط بتواند پاسخگوی نیازهای داخلی باشد و در نتیجه برنامه ریزی دراز مدت برای شکوفایی اقتصادی کشور نیازمند آن است که رشد صنایع دیگر بویژه صنعت معدن با حمایت مسئولین محترم باثبات و بی وققه ادامه یابد.
خوشبختانه سیاست های نوین وزارت صنایع و معادن در جهت حمایت از اکتشاف و استخراج ذخایر با ارزش و متنوع در کشور توسط بخش خصوصی و تشویق در جهت استفاده از تکنولوژی جدید استخراج که می تواند موادمعدنی را در ردیف یکی از اقلام صادراتی کشور قرار دهد بسیار راهگشا بوده است.
از جمله این سیاستها میتوان به بهبود ضوابط و آئین نامه های مربوط به واگذاری محدوده های اکتشافی و بهره برداری از معادن به بخش غیر دولتی و تعاونیهای مردمی و جذب و آموزش نیروهای انسانی در جهت ایجاد تحول در امر بهره برداری صحیح از مواد معدنی اشاره نمود.
امیداوریم که با اتکال به یاری ایزد منان و همکاری ادارات ذیربط و اخذ موافقت در طرح مرحله اکتشاف مقدماتی بتوانیم در آینده ای نزدیک نقشی هر چند جزئی در محرومیت زدائی از اهالی منطقه و توسعه اقتصادی کشور را ایفا نمائیم.
مکان و موقعیت جغرافیائی :
معدن مذکور در فاصله کیلومتری جنوب غرب شهرستان کرج منطقه ای معروف به قطعه چهار در اراضی ملی روستای خالی از سکنه بنام گنده قویی که آخرین روستای استان تهران در حد مرز استان قزوین و استان مرکزی قرارگرفته است. مسیر معدن به این طریق است که بعد از عبور از ماهدشت وارد جاده قطعه چهار که آسفالت است پس از طی روستاهای مسیر جاده بعد از گذشتن از روستای قانلوبلاغ وارد محدوده معدنی که تحت عنوان خاک صنعتی در آینده بهره برداری خواهد شد در این منطقه قراردارد.
وضعیت اجتماعی و کروکی محل معدن
روستای قانلوبلاغ که در ابتدای محدوده قرار گرفته است حدود 30 خانوار تقریباً 170 نفر جمعیت دارد که از امکانات برق، آب آشامیدنی، تلفن و جاده آسفالته برخوردار است. و در مجاورت معدن کارنجات سیمان سفید و سیمان خاکستری ساوه قرار گرفته است که در صورت بهره برداری از معدن مذکور مواد اولیه کارنجات سیمان ذکر شده تأمین خواهد شد و در اشتغال زائی روستاهای نزدیک مؤثر خواهد شد.
تهران + کرج + ماهدشت + جاده قطعه چهار + عبور از روستاهای مسیر جاده + روستای قانلوبلاغ محدوده خالی از سکنه گنده قوئی ( محدوده معدن)
آب و هوای منطقه
به طور کلی منطقه قطعه چهار نواحی اطراف آن دارای تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای نسبتا معتدل و گاهی سرد و خشک بوده و میزان بارش سالیانه در آن منطقه متوسط است.
بسیاری از نواحی کوهستانی هرچنداز نظر آب وهوایی خشک و گرم می باشد ولی به دلیل تعدیل شرایط دمایی در دامنه های مرتفع شرایط اکولوژیکی نسبتا مساعد را دارا هستند.
با توجه به این مسئله یعنی متوسط بودن بارش برف سالیانه میتوان حداقل 9 ماه از سال عملیات اکتشافی و بهره برداری از ماده معدنی را انجام داد.
کلیات زمین شناسی ناحیه ای منطقه
منطقه قطعه چهار از نظر زمین شناسی در چهارگوش نقشه کرج واقع است از لحاظ توپوگرافی در دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می شود قسمت شمالی آن دشت نسبتا صاف و هموار است که از رسوبات آبرفتی عهد حاضر(کواترنر) تشکیل شده است که به طور متوسط ارتفاع این دشت از سطح دریا 1200 متر می باشد و شیب زمین از قسمت جنوب به سمت شمال کاهش پیدا می کند که افزایش ارتفاع از قسمت میانی به سمت شمال نشانگر یک ناودیس بزرگ می باشد (ناودیس قشلاق محب علی و حسن آباد) که از شمال به ارتفاعات البرز غربی و از جنوب به ارتفاعات پراکنده ایران مرکزی محدود می شود شیب این ناودیس از غرب به شرق می باشد سازندهای کواترنر منطقه در اثر تغییرات اقلیمی و زمین شناسی به شکل پادگانه های آبرفتی متعددی با سطوح ارتفاع متفاوت تبدیل شده به طوری که گسترش این پادگانه ها در قسمت شمال شرقی و شمال غربی نمود ظاهری منطقه را مشخص می کند. دره های رودخانه ای و گسلی در منطقه مشهود است که نشانگر فرآیندهای هوازدگی مکانیکی در منطقه می باشد. از لحاظ هوازدگی تحت تأثیر فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی مختلفی قرار گرفته و رسوبات متعددی در این قسمت گذاشته شده است.
بخش جنوب و جنوب غربی دارای پستی و بلندیهای متعددی است که از لحاظ زمین شناسی متعلق به زون ایران مرکزی و قسمتی از کمربند آتشفشانی غرب ایران است که بیشتر تحت عنوان ارومیه-دختر و به موازات زون زاگرس از شمال غرب تا جنوب شرق امتداد دارد. این زون عموما از سنگهای آتشفشانی و پیروکلاستیک های وابسته به آن تشکیل شده است. در داخل این زون آتشفشانی توده های نفوذی متعددی رخنمون دارد و سن اکثر آنها به تریشری می رسد. کرونولوژی حوادثی که در این منطقه رخ داده بدین ترتیب است که قبل از هر چیز توده هایی نفوذی بازیک ایجاد شده اند.
موقعیت توده های آذرین نفوذی جنوب بوئین زهرا به موازات تراست زاگرس و غالب بودن سنگهای حد واسط و اختصاصات ژئو شیمیایی شباهت زیادی با پلوتونیسم نوع آندی دارد (فرورانش صفحه اقیانوسی به زیر پوسته قاره ای ).
چینه شناسی و سنگ شناسی منطقه
عمده ترین فعالیت و مکانیکی ناحیه ائوسن است. براساس بررسی های انجام شده بر روی رخنمونهای موجود در سنگهای منطقه قدیمی ترین آنها به ائوسن می رسد و انواع موجود عمدتاً از نوع آذرین از قبیل بازالت، آندریت، تاریولیت است. وجود ترمهای مختلف سنگی از بازالت تا ریولیت نشان دهنده تنوع زیاد این ولکانیسم است. در فورانهای سری ائوسن در منطقه مورد نظر می توان هر دو نوع خشکی و زیر دریایی را مشاهده کرد.
ائوسن زیرین :
در این ناحیه با ماگمای ریولیتی شروع شده و با گدازه های ریولیتی و ماگمای داسیتی و سنگهای آندزیتی در حجم کمتر دیده می شود.
سنگهای آذر آواری اسید، توفیت و سنگهای رسوبی با منشاءآتشفشانی در تمام دوران ائوسن زیرین دیده می شود. در کل حجم آنها نسبت به فورانهای ریولیتی و داسیتی خیلی کمتر است.
ائوسن میانی :
در این ناحیه با سنگهای رسوبی که اکثرا منشاء آتشفشانی دارند، مشخص می شود. رخساره های موجود شامل سنگهای کنگلومرا، سنگهای آذر آواری ریز دانه توفیت ماسه سنگ می باشد که پس از سنگهای داسیتی و ریولیتی قرار دارد.
ائوسن فوقانی :
در این ناحیه با سنگهای آندزیتی و تراکی آندزیت مسخص می شود. و گسترش در نیمه شرقی منطقه بیشتر است. رخساره های E3 و E2 در چهار گوش ساوه مشخص است.
تکنونیک زمین شناسی ساختمانی منطقه
از نظر زمین ساخت ورقه ای (ساختمانی) منطقه مورد نظر در محل تغییر جهت شکستگی های بزرگ کمر بند آتشفشانی ایران مرکز ی قرار دارد و جهت ها از N100 تا N130 تغییر می کند.
الف-چین خوردگی ها: در قسمت هایی از سنگهای ائوسن که گدازه کمتر است و توفیت های ولکانو سدیمنت با لایه بندی مشخص خود گسترش دارند. رخنمون های مختلف سنگهای ائوسن زیرین نشان دهنده آن است که این سنگها در طی مسیر تأثیر نیروهای بعدی از حالت افقی خارج شده اند. شیب لایه در سنگهای ائوسن میانی تماما به سمت شمال است و امتدااد لایهها بیشتر به صورت شرقی-غربی می باشد. در سنگهای ائوسن فوقانی و الیگومیوسن به دلیل طبیعت گدازه ای آنها خصوصیات لایه بند ی گسترش چندانی ندارد ولی سنگهای میوپلیوسن رسوبی بوده و به خصوص در مارن ها و ماسه سنگهای آن می توان وضعیت لایه ها را بررسی کرد.
گسل های منطقه - به دلیل تحت تأثیر قرار گرفتن نیروهای فشارشی و کششی شدیدا تکتونیزه می باشد و گسلها و سیستم درزهای فراوانی مشاهده می شود.
1- گسلهای اصلی این گسل بیشتر با امتداد شرقی-غربی منطبق هستند و از مهمترین این گسلها می توان به گسل های زیر اشاره کرد.
2- گسل ایپک- که حد فاصل روستای ایپک و امامزاده سید احمد وجود دارد این گسل بسیار دراز است این گسل در نزدیکی روستای ایپک به چند شاخه تبدیل می شود.
3- دو گسل با روند خاوری-باختری: به گونه ای نزدیک به موازی از جنوب روستای حسن آباد و شمال کوه گندقوئی می گذرد.
4- گسل محب علی-روند: این گسل خاوری-باختری است که در سمت باختری روند آن بطور تقریب شمال باختری- جنوب خاوری است که به چند شاخه نیز بخش می شود. این گسل از نوع عادی است و عملکرد آن سبب پائین افتادگی بلوک شمالی شدن است