تاریخچه فلوریداسیون نمک به بیشتر از نصف قرن برمی گردد، که شامل تلاشهای بسیاری در اروپا و امریکا می باشد.( جدول 1-1) ارزشمندبودن فلوریداسیون نمک در رابطه با پیشگیری از پوسیدگی از حدود اواسط قرن بیستم مشخص شد. در دهه 1940 یک پزشک سوئیسی به نام H .J .Waspi نمک یددار، را برای بیماران باردار خود تجویز کرد و این کار را جهت پیشگیری از گواتر، و نقایص حاصل از کمبود در نوزادان انجام داد.(1)
وقتی دکتر وسپی درباره مطالعات H.T.Dean درباره فلوراید و پوسیدگی دندانی آگاهی پیدا کرد(11-2)، رویای پیشگیری از پوسیدگی در سطح وسیع با استفاده از نمک فلورریده را در ذهن پروراند.
با توجه به وجه تشابه فلوراید و ید بعنوان هالوژن، ترتیبی داد تا کارخانه نمک راین سوئیس، 200 میلی گرم سدیم فلوراید(NaF) معادل 90 میلی گرم فلوراید، در هر کیلوگرم نمک تولیدی اضافه کنند، در حالیکه در آن زمان میزان متوسط مصرف نمک روزانه، 12-10 گرم بود. در سال 1955 به دنبال پیشنهاد دکتر وپسی ودیگران، کارخانجات نمک سوئیس شروع به تولید نمک حاوی 10 میلی گرم یدید پتاسیم(KI )و 90 میلی گرم فلوراید(F )، در هر کیلوگرم نمودند( جهت مصرف در بخش زوریخ).
در سال 1968 نمک غنی شده در 23 بخش از 25 بخش سوئیس مصرف می شد و در حال حاضر تمامی، 26 بخش سوئیس از نمک فلوریده استفاده می کنند.
بخش باسل، در سال 1962 فلوریداسیون آب را مطرح نمود. در سال 2004، مجلس مقرر کرد که فلوریداسیون آب با فلوریداسیون نمک جایگزین شود. به چند دلیل، مثلاً اینکه فلوریده کردن آب در مناطق خارج از باسل نسبت به تولید نمک فلوریده بسیار مشکل و از نظر قانونی حتی غیرممکن بود(13). به این ترتیب، نمک فلورریده، در پاکت های حداکثر یک کیلوگرمی در دسترس قرار گرفت. امروزه در سرتاسر سوئیس به فروش می رسد و در سال 2000 مناطق حدود 85% مبادلات نمک محلی را دربرگرفته است.
دومین اتفاق مهم در ماه جون در سال 1965 رخ داد، وقتی که توزیع نمک فلوریده دردو جامه کمبیای به میزان بخشی از یک بررسی آغاز شد تا اثر نمک فلوریده در پیشگیری از پوسیدگی دندان در مقایسه با سیستم فلوریداسیون آب مشخص گردد. این حرکت توسط تعداد زیادی از مؤسسات بین المللی حمایت شد، مثل سرویس بهداشت عمومی ایالات متحده و دانشگاه انتیوکونیا در کلمبیا. این پروژه شامل طراحی بسیار خوب آنالیزی بود و دلایل بسیار خوبی را در جهت اثربخشی فلوریداسیون نمک ارائه داد. در نتیجه این بررسی مشخص شد که فلوریداسیون نمک(200 میلی گرم در فلوریداسیون در یک کیلوگرم نمک) منافعی مشابه فلوریداسیون آب دارد و در هر دو گروه کاهش پوسیدگی دندانی به میزان 60 تا65% دیده شده بود که این نتایج در گروه کنترلی که نه فلوریداسیون نمک و نه فلوریداسیون آب در آن اجرا نشده بود، وجود نداشت. بین سال های 1966، 1976، Karoly Toch مطالعه ای در جوامع مجارستانی انجام داد که در آنها سه نوع نمک با سه غلظت 200-250 و 30 میلی گرم فلوراید در کیلوگرم نمک استفاده می شد. سه جامعه ی دیگر به عنوان جوامع کنترل در نظر گرفته شدند. در جوامعی که نمک فلوریده مصرف شده بود، پوسیدگی دندانی در کودکان6-2 ساله( دندانهای شیری)، 33% کاهش یافته یود ودر کودکان 14-12 ساله( دندانهای دائمی) کاهش پوسیدگی حدود 66% دیده شد.
در فنلاند در سال 1952 فلوریداسیون در سطح 90میلی گرم در یک کیلوگرم نمک مطرح شد. مصرف نمک فلوریده در دهه 1970 افزایش یافت ولی توزیع آن محدود بود. از سال 1978، هیچگونه نمک فلوریده در دسترسی وجود نداشت.(14)
در سالهای 1985،1971 آقای Vines نتایج دو مطالعه که در سالهای 1966 و 1968 در پامیلونا و اسپانیا آغاز شده بود را گزارش داد.(6،7)
جدول 1-1 اتفاقات مهم در تاریخچه فلوریداسیون نمک
سال
کشور
اتفاق
1955
سوئیس
فلوریداسیون نمک در غلظت 90 میلی گرم در یک کیلوگرم نمک
( فلوریداسدیم) ، توسط شرکت United Swiss Rhine Stal
1964
سوئیس
تولید به حد 598 میلیون تن نمک فلوریده رسیده مصرف در 20 بخش از 25 بخش سوئیس توسعه یافت.
1965
کلمبیا
فلوریداسیون نمک در غلظت 200 میلی گرم بازای یک کیلوگرم آغاز شد به صورت یک مطالعه آزمایشی
1968-1966و 1972
اسپانیا
در مطالعه درباره اثربخشی در بچه های 13-6 ساله که نمک با غلظت 250 تا 225 میلی گرم فلوراید مصرف می کردند نتایج بعد از سه سال 50% کاهش در میانگین DMFT
1972
کلمبیا
مطالعه کلمبیا درباره فلوریداسیون نمک به اتمام رسید. نتایج بدست آمده نشاندهنده 60 تا 65 درصد کاهش پوسیدگی.
1977
کلمبیا
اولین سمپوزیوم بین المللی درباره فلوریداسیون نمک
1982
اطریش
کنفرانس بین المللی فلوراید
1986
گواتمالا
نشست متخصصین فلوریداسیون و یدیزاسیون نمک برای مصرف انسانی
1987
کاستاریکا و جامائیکا
راه اندازی برنامه فلوریداسیون نمک( غلظت 250 میلی گرم فلوراید در کیلوگرم)
191-1990
پرو و اروگوئه
راه اندازی، برنامه فلوریداسیون نمک 250 میل گرم فلوراید در کیلوگرم)
1991
مکزیکو
نشست متخصصین فلوریداسیون نمک در مکزیکوسیتی
1966
PAHO
راه اندازی برنامه فلوریداسیون در بولبویا، جمهوری دامینیک، نیاراگوئه، پاناما و ونزوئلا
1997
PAHO ( واشنگتون دی سی)
بررسی و پیشنهادات درباره غلظت فلوراید، در نمک
1998
اکوادور
اولین سمپوزیوم بین المللی نظارت و کنترل کیفیت فلوریداسیون نمک
2004
کوبا
نشست منطقه ای رؤسای دندانپزشکی جهت به روزکردن میزان اثربخشی فلوریداسیون نمک
مطالعه ای که در سال 1966 آغاز شده بود، به کودکان 13-6 ساله که در یک پرورشگاه زندگی می کردند محدود شده بود که به این کودکان نمک با غلظت 250 میلی گرم فلوراید در کیلوگرم داده می شد. به دلیل محدودبودن محیط پرورشگاه، مصرف روزانه کنترل شده و درجه 6/1 – 2/1 میلی گرم فلوراید حفظ می شد. در سال 1968 توزیع در شهرهای پوتاساس و ناوارا آغاز شد و شرایط مصرف نمک فلوریده
( غلظت 225 میلی گرم فلوراید در کیلوگرم نمک) فراهم شد، مصرف روزانه حدود 8/0 تا 2/1 میلی گرم فلوراید متغیر بود. مقایسه میزان DMFT کودکان 6 تا 13 ساله در هر دو جامعه( قبل سه سال بعد از مصرف نمک فلوریده) حدود 50 % کاهش نشان داد مطالعه Vine در شهر پوتاساس و ناوارا دارای گروه کنترل بود ولی مطالعه در شهر پامپلونا بدون گروه کنترل انجام شد.(16)
از ابتدای دهه 1980،دانشمندان بطور واضح مزایای فلوریداسیون نمک در پیشگیری از پوسیدگی را شرح دادند. در آن زمان، بسیاری از کشورهای قاره آمریکا برنامه های ملی فلوریداسیون نمک را راه اندازی کردند.
در فصل آینده، تاریخچه فلوریداسیون نمک و گزارشات برنامه های موفقیت آمیز در این زمینه را مطرح می کند.
مطالعات اولیه( 1980- 1955)
فلوریداسیون نمک در سال 1955 در سوئیس بدنبال پیشنهادات بسیاری از کارکنان بهداشتی و مسئولان آغاز شد و شامل توزیع نمک با غلظت 90 میلی گرم و 10 میلی گرم یدید پتاسیم در هر کیلوگرم نمک بود.
در آن زمان، سطوح سمی فلوراید شناخته نشده بودف و براین باور بودند که هر فرد نباید بیش از 2 میلی گرم در روز دریافت کند(1). کارخانه نمک United Swiss Rhine ، نمک را فلوریده کرده و در آغاز از ترکیب فلوراید جهت فلوریده کردن نمک استفاده می شد ولی بعدها با ترکیب محلول تر فلورید پتاسیم جایگزین شد. در مطالعات VRS 80 تا 90% فلوراید اضافه شده به نمک حدود 4 سال بعد هم باقی ماند، به شرط اینکه رطوبت تنها تا حدود 03/0 باشد.(1) این مسأله نشان میدهد که فلوراید نمک از بین نمی رود و نمک مشخصات فیزیکی خود را در طی ذخیره سازی حفظ می کند. اولین بارنمک فلوریده درشهر زوریخ و پس از آن در بخش زوریخ در دسترس قرار گرفت تا سال 1960 در 20 بخش از 25 بخش کشور سوئیس نمک فلوریده توزیع شد و تا سال 1964، حدود 600 تن نمک فلوریده تولید شد.
با وجود اینکه میتوان بدون تغییر ساختار محصول فلوراید را به نمک اضافه کردف ولی نمک فلوریده به شرطی در پیشگیری از پوسیدگی تأثیر خواهد گذاشت که ساختار ثابتی داشته باشد. بطور مثال از حدود سال 1975 بسیاری از بخشها بطور گسترده ای تحت پوشش مسواک زدن همراه بامصرف دهانشویه فلوراید 25/1% قرار گرفتند. قرصهای فلوراید در مدارس تعداد کمی از بخش ها توزیع می شد. ولی این معیارها بصورت موضعی بودند و گاهی اوقات بطور مطلوبی پیشگیری نمی شدند. برنامه های فلوراید موضعی با غلظت ppm 250 فلوراید بعد از توزیع گسترده نمک فلوریده در سال 1983 آغاز گردید. در مطالعه گذشت نگر بین سالهای 1960 و 1962 در زوریخ و وادنیس ویل(3،4) جهت بررسی میزان اثر پیشگیری کننده فلوریداسیون نمک انجام شد نشان داد که میزان متوسط DMFT در کودکانی که بطور مرتب از نمک فلوریده استفاده کرده اند نسبت به کودکانی که نمک فلوریده مصرف نکردند یا بصورت نامرتب مصرف کرده اند کاهش یافته است. در بین کودکان 8-9 ساله، 32-25% کاهش و در DMFS دیده شد در حالیکه در بین کودکان 12-14 ساله تغییرات ناچیز بود.
رویهم رفته مزایای مصرف نمک فلوریده کمتر از چیزی است که پیش بینی می شود، شاید وابسته به کاهش دوز، و مدت زمان کوتاهی که جوامع را مورد بررسی قرار گرفته اند و همینطور خطای احتمالی در گزارش میزان مصرف نمک فلوریده می تواند تأثیر گذار باشد.
خط مشیء های کلی برای مانیتورینگ دفع فلوراید در ادرار
1- دفع فلوراید در ادرار، در کودکان 5-3 ساله باید در فاز اول یا ارزیابی آسان در طرح افزودن فلوراید به نمک را بررسی مکرد و این برای تنظیم یک اصول اولیه قبل از اینکه نمکهای فلوراید به بازار عرضه شوند ضروری است.
2- در فاز دوم برنامه، 15 ماه بعد از اجرا ی اندازه گیری ها و کنترل بازار و مصرف نمکهای فلوراید دار باید مانیتورینگ دفع فلوراید در ادرار کودکان 5-3 سال آغاز شود. همچنین مونیتورینگ دفع فلوراید در ادرار باید بطور منظم هر 12 ماه در طی فاز دوم و سوم طرح افزودن فلوراید به نمک انجام پذیرد.
3- مطالعات باید در یک جمعیت شامل 180 کودک 5-3 ساله که در مناطق جنوب از نظر سطح ارتفاع از سطح دریاف آب و هوا و میزان فلوراید آب شرب زندگی می کنند، انجام شود.