مفهوم ایثار یکی از مفاهیم بنیادین علوم انسانی، بویژه فلسفه اخلاق است که می توان رویکردهای متفاوتی به آن داشت. هم رویکرد معرفت شناسانه و هم رویکرد ایدئولوژیک و دینی. در نگاه معرفت شناختی می توان ایثار را یک مفهوم نظری (theoric Term) دانست که عام و جهانشمول بوده و اختصاص به فرقه یا اجتماع خاصی نداشته و در باب همه جوامع ساری و جاری است.
کتر سید عبدالحمید ضیایی دکترای فلسفه غرب از دانشگاه سوربن پاریس، دارنده مدال طلایی المپیاد ادبی ۱۳۷۴ و فارغ التحصیل حقوق قضایی و ادبیات از دانشگاه تهران و علامه طباطبایی است. ارائه مقالات متعدد پژوهشی و علمی در جلسات، کنفرانس ها وهمایش های خارجی و داخلی، تاکنون چند عنوان کتاب از دکتر ضیایی منتشر شده که از آن جمله می توان به کتاب های در غیاب تبار شناسی اندیشه های الحادی در عصر مدرنیته، جامعه شناسی تحریفات عاشورا، نگرش انتقادی به ادبیات عاشورا و ... اشاره کرد.
گفت وگو با دکتر سید عبدالحمید ضیایی
●ایثار از منظر شما چه تعریفی دارد؟
مفهوم ایثار یکی از مفاهیم بنیادین علوم انسانی، بویژه فلسفه اخلاق است که می توان رویکردهای متفاوتی به آن داشت. هم رویکرد معرفت شناسانه و هم رویکرد ایدئولوژیک و دینی. در نگاه معرفت شناختی می توان ایثار را یک مفهوم نظری (theoric Term) دانست که عام و جهانشمول بوده و اختصاص به فرقه یا اجتماع خاصی نداشته و در باب همه جوامع ساری و جاری است. به طور کلی می توان ایثار را نوعی کنش دیگر خواهانه (اعم از دینی، انسانی یا ملی) و عبور از منافع شخصی به خاطر حفظ مصالح دیگری/ دیگران قلمدادکرد. مهمترین خصیصه مفهوم ایثار، باور معطوف به عمل است. یعنی ابتدا در ساخت آگاهی فرد اجتماع نوعی دگرگونی استعلایی پدید می آید و سپس این تحول به عرصه فعل و عمل فردی، جمعی راه یافته و در آن نهادینه می شود.
● ایثارگران چه کسانی هستند؟
اگر ایثار را همان عمل دیگر خواهانه بدانیم دایره شمول ایثارگران نیز بسیار گسترده خواهد بود به عبارت دیگر، حتی تحول سوبژکتیو و ذهنی فرد نسبت به ترجیح شیئی یا فرد یا عقیده ای بر خود نیز عملی ایثار گرانه خواهد بود، ولو این که تحقق عینی پیدا نکند. اما در رویکرد ایدئولوژیک که نسبت آن با نگاه کلان معرفت شناختی و وجود شناختی، عموم و خصوص مطلق است ایثارگر به کسی اطلاق می شود که به خاطر باور یا عقیده ای خاص (که بیشتر صبغه دینی و متافیزیکی دارد.) از جان و منافع خود صرف نظر وعبور کند. دایره شمول ایثار گری در کشور ما نیز با توجه به وقایع اتفاقیه در صدر انقلاب اسلامی در جنگ تحمیلی تعریف و تبیین می شود.