اشاره : سیر زندگی جامعه یهودیان در مراکش با زندگی یهودیان ایران مشابهت و نزدیکی بسیار دارد. جامعه چند صد هزار نفری یهودیان مراکش در سال 1948 اینک به جمعیتی چند ده نفری تبدیل شده است. یهودیان مراکشی ضمن حفظ اعتقادات و سنت های یهودی خود دارای یک فرهنگ قدیمی و دیرپای مراکشی بودهاند که نهتنها متاثر از اعتقادات دینی یهود بوده بلکه بخشی از فرهنگ و تمدن مراکش را تشکیل داده است که اینک میرود تا هم از فرهنگ یهود و هم از بافت فرهنگی و تمدن مراکش محو شود. در این مقاله رئیس جامعه یهودیان مراکش با اندوه میگوید که شمع یهودیت در مراکش رو به خاموشی است و شهری که نهصد سال پیش خانه یهودی بزرگ و فیلسوف و مفسر تورات «موسی ابن میمون» (هارامبام) بوده است از آخرین نفرات یهودی خداحافظی میکند. آیا تمدنها و سنتهای زیبای یهودیان در نقاط مختلف جهان در فرهنگ امریکایی، شکل مورد پسند زورمداران عالم را خواهد گرفت...؟ آیا یهودیت میتواند از میراث بزرگ دینی- فرهنگی و تاریخی خود حفاظت نماید و آنها را به نسلهای بعد بسپارد...؟
گذشته نشان داده است که یهودیان توان مقابله با بحرانهای گوناگون را داشتهاند. و به نظر میرسد با همه مشکلات بر این بحران نیز غلبه خواهند کرد. حضور یهودیان ایران میتواند گواهی بر این مدعا باشد…!!
«مغرب» (یا مراکش) در شمال غربی افریقا با حدود 28 میلیون نفر جمعیت واقع شده است. پایتخت آن «رباط»، زبانهای رسمی آن عربی، فرانسه و اسپانیایی، و مذهب رسمی آن اسلام میباشد. امور حقوقی و قضایی در این کشور بر اساس قوانین کشور فرانسه و مذهب اسلام حل و فصل می شود. 30 درصد جمعیت این کشور «بربر» و 70 درصد آن مسلمان عرب میباشند. هنوز اکثر مردمان «بربر» به زبان «بربری» تکلم مینمایند. بیش از 35 درصد از سکنه این کشور شهرنشین هستند. مغرب دارای دو دانشگاه دولتی در شهرهای رباط و کازابلانکا و دو دانشگاه اسلامی در شهرهای مراکش و فاس میباشد ( در قدیم و در اصطلاح سیاسی مغرب به کشورهای سلطنتی مراکش، جمهوری الجزایر و جمهوری تونس اطلاق میشده است ).
تاریخ سکونت یهودیان در «مغرب» یا به عبارتی در محدوده کنونی کشورهای مراکش، الجزایر و تونس به سال 500 میلادی برمیگردد. حتی در سال 200 میلادی افرادی از طوائف محلی «بربر» به یهودیت گرویدند. منطقه غربی افریقای شمالی با به قدرت رسیدن بنیامیه در قرون 8-7 میلادی تحت تاثیر حکومت اسلامی میانه رو واقع شد که این امر در قرون 9 تا 11 میلادی در شکوفایی یهودیت در تونس بسیار موثر بوده است. در سال 683 میلادی با فتح مغرب کنونی توسط لشکر اسلام، دیگر قبایل ساکن در این منطقه تحت قانون اسلام و رهبری واحدی در آمدند. پیروان ادیان توحیدی دیگر یعنی یهودیان و مسیحیان تحت قانون «اهل ذمه» در آزادی تقریبی به حیات خود ادامه دادند و این قانون صدها سال در مغرب تعیین کننده وضع آنها بود.
اما با آغاز حکومت «آل مهاد» در سال 1147 میلادی فشار و سختگیری بر یهودیان آغاز و هر روزه نیز بر آن افزوده شد. در همان سالها بود (1160 میلادی ) که «موسی ابن میمون» (هارامبام) و خانوادهاش از این منطقه به مراکش گریختند. به دنبال مهاجرت جمع کثیری از یهودیان اسپانیایی طی قرون 14 و 15 میلادی به مغرب، جامعه یهودی - سفارادی در الجزایر شکل گرفت. تا زمانی که مغرب مستعمره فرانسه بود، یهودیان فقط مجاز به سکونت در محلههای خاص خود به نام «مِلا» بودند. «ملا» علیرغم این که در نزدیکی قصر پادشاهی قرار داشت از حملات مخالفان در امان نبود. حتی پیوستن کشورهای الجزایر (1830 م)، تونس (1881 م ) و مراکش (1912 م ) به جمع مستعمرات فرانسه، هیچ کمکی به بهبود وضعیت زندگی یهودیان نکرد. تا این که در سال 1975 م و با آغاز پادشاهی محمد پنجم، یهودیان نیز مجاز به انتصاب در مقامهای دولتی شدند و نسبت به هموطنان مسلمان خود از حقوق یکسانی برخوردار شدند .