روغنها :چربیها یکی ازعوامل تشکیل دهنده حیات حیوانی وگیاهی می باشند .دربدن حیوانات دریایی وخشکی مقداری چربی به عنوان ذخیره انرژی وجود دارد ودرهردانه وهسته گیاه مقدار چربی برای مرحله روئیدن روئیدن ذخیره شده است .بنابراین می توان گفت که درهمه موجودات زنده چربی وجود دارد ولی دراین گزارش مطالبی مورد بحث وبررسی قرار میگیرد که روغن وچربی را نه فقط ازاین حیث بلکه به عنوان یک منبع انرژی که دارای ارزش تجارتی است وموضوع یکی از صنایع مهم کشوریعنی صنعت روغن نباتی ازجمله صنایع مادر واستراتژیک درهرکشوراست که اهمیت آن برهیچکس پوشیده نیست لذا بردانشجویان عزیزاست که درجهت سازندگی کشورعنایت ویژه ای نسبت به این گزارش داشته باشند.
اهمیت خوراکی وتغذیه ای روغن :
چربیهامنبع تراکم انرژی درموادغذایی راتشکیل میدهندیک گرم چربی 9کیلوکالری انرژی دربدن تامین مینماید .درمقایسه یک گرم مواد قندی (کربوهیدرات) 4کیلوکالری انرژی تولید میکند.
درغذاهایی که چربی آنها مناسب است احساس سیری بیشتری نسبت به غذاها به مدت بیشتری درمعده ودستگاه گوارش باقی میمانند:بنابراین احساس گرسنگی دیرترپیدامیشود.
چربی فرم انرژی ذخیره دربدن هست که درواقع گرسنگی برای تامین انرژی لازم جهت ادامه اعمال حیاتی مورد استفاده قرار میگیرد .
چربیهاحمل کننده ویتامین های محلول درچربی یعنی ویتامینهای A.D.E.K میباشند حذف کرده ومارگارین ،شیر،پنیر،وزرده تخم مرغ ازرژیم غذایی به معنی آن است که درتنظیم رژیم غذایی باید ازنقطه ازنظر تامین ویتامین Aازسایرمنابع غذایی دقت کافی به عمل آید.
اهمیت اقتصادی روغن:
کشورما ازنظر روغن نباتی بسیاردرمضیقه است ، درسالهای قبل میزان وابستگی به خارج ازکشورتامیزان 99% بودوحالا تا95%به خارج وابسته هستیم .
درحال حاضربراساس آخرین آمارغیررسمی کشورمابرای تامین روغن نباتی کشور به سالیانه850هزارتن روغن نیازدارد که ازاین مقدار سهم تولید داخلی فقط100هزارتن است وحدود 750هزارتن ازخارج به کشوروارد میشود.ارزتخصیص یافته برای این سهم واردات روغن نباتی به حدود یک میلیارددلارمیرسدکه این رقم برایکشورمابسیارسنگین است .لذا همواره بایستی به فکرچاره بود تاباشناخت منابع داخلی وتوسعه کشت دانه های روغنی درداخل کشورحتی المقدرور ازمیزان واردات روغن نباتی ودرنتیجه وابستگی به خارج ازکشورکاسته گردد.
صنایع روغن نباتی درایران:
درحال حاضر تعداد 14کارخانه روغن نباتی درایران وجود دارد که به امتصفیه وهیدروژناسیون مبادرت مینمایند.واحدهای تولیدی دیگری نیزوجود دارند که فقط تولید روغن مایع داشته وعمل هیدروژناسیون درآنهاصورت نمیگیرد.
از14واحد تولید روغنهای نباتی هیدرورژنه 9واحدآن درشهرهای شیراز ،کرمان، اصفهان ،نیشابور،بابل ،ورامین،ساری وگرج واقعند (شرکت روغن نباتی شیراز،کارخانه گلنام کرمان،شرکت نازاصفهان،کارخانه سه گل خراسان،کارخانه شکوفه بابل،کارخانه شماره یک ورامین،کشت وصنعت شمال،شماره 1و2وشرکت روغن نباتی جهان ) وپنج واحد آن درتهران واقعند .(شرکت صنعتی بهشر،شرکت روغن نباتی پارس،شرکت مارگارین کارخانه شماره 2ورامی،شرکت کارخانجات تولیدی روغن نباتی ناب ).ازاین مجموع ،کارخانه شکوفه بابل مدت مدیدی است که تولید روغن نباتی جامد هئیدروژنه ندارد وتولید کشت وصنعت شمال واحد شماره 2نیزمتوقف است .روغن خام اولیه مورد استفاده درکارخانه های تولیدی روغن نباتی هیدروژنه سویا ، آفتاب گردان ،تخم پنبه میباشد که عمدتاازخارج ازکشورتامین میگردد.مشکلی که کارخانجات رروغن نباتی تاحدودی باآن روبروبودند عبارت بود ازکمبود روغن خام اولیه ومشکلاتی که درحال حاضر باآن روبرومیباشندعبارت است از شکل تهیه قطعات یدکی وتاحدودی مواردی که درپروسس روغن نیازبه آن دارند.
ساختمان وترکیب روغنهاوچربیها:
روغنها وچربیهای خوراکی ازنظرشیمیایی جزلیپیدهاتقسیم بندی شده اند .لیپیدها گروهی ازترکیبات عالی هستند که درحلال های عالی (اتر،کلروفرم،بنزن وکربورهای هیدروژن ازقبل هپتان وهگزان وغیره )محلول بوده ودرآب غیرمحلول هستند لیپیدها رابه سه گروه مختلف تقسیم کرده انذ که عبارتنداز :
لیپیدهای ساده : که دراثرهیدرولیز به اسیدچرب والکل تبدیل میشوند ،گلسریدها دراین گروه قراردارند.
لیپیدهای مرکب :که دراثرهیدرولیز تبدیل به اسید چرب والکل وبرخی موارد دیگرمیشوند وعباتنداز فسفولیپیدها ، گلیکولیپیدها ،لیبوپروتئین ها.
مشتقات لیپیدها:موادی هستند که غالبا ازهیدرولیز لیپیدها حاص میشوند مانندگلیسرول والکلهای آلی دیگر.
تری گلیسریدها: برای نشان دادن ساختمان یک تری گلیسرید می توان گفت در اثر ترکیب یک مولکول گلیسرین باسه مولکول اسید چرب یک مولکول آب تشکیل می گردد.