آشنایی با جیگ و فیکسچر
جیگ یک وسیله مخصوص است که قطعه کار داخل آن قرار داده شده است و یا روی قطعه کار قرار داده می شود تا عملیات ماشین کاری روی آن انجام گیرد جیگ نه تنها قطعه کار را در خود مهار می کند بلکه ابزار را نیز به هنگام عملیات تولیدی هدایت می کند معمو لا جیگ ها بو شها ی هدایت کننده از جنس فولاد سخت شده دارند و برا ی عملیات سوراخ کاری و فرایندهای مشابه بکار می روند.
معمولا جیگ های کوچک روی میز دستگاه درل محکم نمی شوند ولی چنانچه قرار باشد سوراخ هایی با قطر بیش از ۲۵/۰ اینچ سوراخ کاری شوند لازم است جیگ را روی میز دستگاه محکم نمود .
فیکسچر یک وسیله نگه دارنده است که فقط قطعه کار روی آن محکم میشود تا عملیات ماشین کاری روی آن انجام گیرد . فیکسچر را باید روی میز دستگاه تولیدی کاملا محکم بست . فیکسچر ها معمولا روی ماشین فرز کاری بسته می شوند ولی از آنها در ماشینهای ابزار دیگر نیز استفاده می گردد.
انواع جیگ ها :
جیگ ها به دو طبقه اصلی تقسیم می شوند : جیگ های سوراخ کاری و جیگ های سوراخ تراشی .
از جیگهای سوراخ تراشی هنگامی استفاده می شود که لازم باشد سوراخهای بزرگ و یا سوراخهایی با قطر غیر استاندارد را ماشین کاری نمود ولی جیگ های سوراخ کاری در فرایندهایی نظیر سوراخکاری با مته - برقوزنی - قلاویز کاری - پخ زنی خزینه کاری زاویه دار و راست گوشه و خزینه کاری پشت قطعه کار به کار گرفته می شود.
مقدمه ای در موردجیگ و فیکسچر
تقاضای جهانی برای کالاهای ساخته شده با سرعت مبهوت کننده ای رو به افزایش است.صنایع تولیدی نیز با روشهای جدید و گوناگون به این تقاضا پاسخ میدهند.از زمان ظهور تدریجی کنترل عددی و تولید به کمک کامپیوتر تا رسیدن روشهای مدرن تولید نظیر سیستمهای تولید قابل انعطاف(FMS) و روشهای کنترل آماری( SPC)تولید به هنگام (JIT )و روشهای تولید که در پاره ای موارد حقیقتا هنرمندانه هستند تغیرات و پیشرفتهای بسیاری کرده اند.
ایجاد این تحولات نیازمند به کارگیری روشها وتجهیزاتی جهت نگهداشتن و مهار کردن قطعه کار در ماشین آلات است که صرفه اقتصادی وعملیات تولیدی ساده تر را تامیین کند.
با توجه به اینکه تولید کنندگان امروزی تمایل دارند برای کاهش هزینه ها و افزایش سود سطح موجودی انبارها خود را کاهش دهند نیاز به استفاده از تجهیزات مطمئن و کار برای نگهداشتن قطعه کار برای رسیدن به تولید مداوم و هرچه بیشتر احساس میشود.
با توجه به اینکه در طی مراحل مختلف تولیدی قطعات مختلف بر روی ماشین آلات مختلفی قرار می گیرد استفاده از یک نوع قید و بند برای نگهداشتن قطعات کافی نخواهد بود. با این وجود تجهیزات نگهدارنده مختلف شباهت هایی با یکدیگر دارند.
جیگ و فیکسچر ها مجموعه از اتصالات و نگهدارنده ها و و ... است که باعث تسریع در امر تولید میشود.
انتظارات ما از جیگ و فیکسچر ها عبارتند از:
دارای هزینه کم در طراحی باشند سرعت بالایی در بستن باشند در تغیرات محیط مقاوم باشند قالب جامد محکم داشته باشند قابل بازیافت باشند .
(قابل ذکر است قالبهایی که در بازار عموما استفاده میشود عبارتند از:
ریختگری
جیگ و فیکسچر
پرسی یک فیکسچر میتواند جیگ باشد ولی یک جیگ نمیتواند فیکسچر باشد.
از موارد مهم بعد از طراحی جیگ و فیکسچر ها و ثابت کردن آنها:
حذف درجه آزادی
حذف گشتاور
دقت در تلرانس
انواع فیکسچرها :
فیکسچر ها به چندین دسته تقسیم می شوند از جمله :
فیکسچرهای صفحه ای که ساده ترین نوع فیکسچرها هستند . قسمت اصلی این نوع فیکسچر یک صفحه پایه است که قطعات مختلفی نظیر پین های قرار و نگهدارنده ها بر روی آن نصب میشوند. سادگی این فیکسچر سبب شده که برای انجام اغلب فرایندهای ماشین کاری از آن استفاده شود همچنین شکل این فیکسچر برای بسیاری از فرایندها تناسب دارد و بنابراین از عمومی ترین انواع فیکسچر ها می باشد .
جیگ و فیکسچر
وسایل نگهدارنده ای هستند که به کمک آنها می توان قطعات مشابه هم را (سری)با دقت مورد نیاز تولید یا ماشین کاری نمود و بندها از نظر عمل کرد بسیار به هم شباهت دارد به طوری که اغلب اشتباه نامیده می شود تفاوت این دو در در نحوی هدایت ابزار برشی به طرف قطعه کار است.
جیگ یک وسیله نگهدارنده مخصوص است که قطعه کار را داخل آن قرار می دهند تا اینکه عملیات ماشین کاری روی آن انجام گیرد جیگ نه تنها قطعه کار را در خود مهار می کند بلکه ابزار را نیز به هنگام عملیات تولیدی هدایت می کند.
فیکسچر یک وسیله ای نگهدارنده است که فقط قطعه کار روی آن محکم می شود تا عملیات ماشین کاری روی آن انجام گردد.
قید وبستها(جیگ و فیکسچر)به سه دسته تقسیم می شود
۱ قید و بستهای فراگیر مانند سه نظام دستگاه تراش
۲ قید و بستهای چند منظوره
۳ قید و بستهای مخصوص
قید وبستها از نظر میزان خودکار بودن به سه دسته تقسیم می شوند
۱ قید و بستهای که باز و بست کردن قطعه به صورت دستی انجام می دهیم
۲ قید و بستهای نیمه خودکار
۳ قید و بستهای خودکار
طراحی ابزار
طراحی ابزار(جیگ وفیکسچر)عبارت است از فرآیند طرح،محاسبه وایجاد روش ها وفنونی که برای افزایش بازدهی وبهره وری تولید ضروری هستند.به کمک این فرآیند است که صنایع قادر شده اند ماشین آلات وابزارهای خاص مورد نیازشان رابرای رسیدن به تولید با ظرفیت بالا به خدمت بگیرند.فرآیند طراحی در حدی از کیفیت عرضه میشود که هزینه های تولید یک محصول متعادل بوده وقابل رقابت با تولیدات مشابه باشد.
فرآیند طراحی ابزار در سلسله مراحل تولید،بین فرایند طراحی محصول و تولید محصول واقع میشود.طراحی ابزار باید فرآیندی در حال تغییر،پویا وخلاق باشد.
اهداف طراحی ابزار
هدف اصلی در طراحی ابزار افزایش تولیدبا در نظر گرفتن کیفیت مورد نیاز و همچنین کاهش هزینه های تولید است.برای رسیدن به این هدف،طراح لازم است اهداف زیر را در نظر بگیرد.
*ابزار هایی با عملکرد ساده خلق کند تا حداکثر بازدهی اپراتور تأمین شود.