فصل اول: معرفی اجمالی شهرستان و روستا
الف: بررسی موقعیت شهرستان
شهرستان گرگان با وسعتی حدود 2/1615 کیلومترمربع و ارتفاع متوسط 155 متری از سطح دریا واقع شده است. این شهرستان از سمت مشرق به شهرستان علی‌آباد و از سمت غرب به شهرستان کردکوی و از جنوب به ارتفاعات شاهکوه شهرستان شاهرود و دامغان و از شمال به شهرستان آق قلا محدود می‌گردد.
این شهرستان بین مدارهای دقیقه تا دقیقه طول جغرافیایی و دقیقه تا دقیقه عرض جغرافیایی قرار گرفته است.
شیب زمین از جنوب به طرف شمال بوده و هر قدر که بطرف جنوب پیش رویم ارتفاع زمین افزایش می‌یابد. از مهمترین رودها این شهرستان گرگانرود و قره‌سو و زرین گل می‌باشد که از ارتفاعات قله ماران سرچشمه گرفته و پس از گذشتن چندین دهستان به خلیج گرگان می‌ریزد. رودخانه قره‌سو از کوههای البرز سرچشمه گرفته و در جنوب بندر گز به خلیج گرگان می‌ریزد.
سلسله جبال البرز در شهرستان گرگان حد طبیعی بین این شهرستان و شهرستان شاهرود است. مرتفع‌ترین قلل این شهرستان کوه گاوکشان با 3813 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
ب) بررسی جمعیت، جغرافیا و منابع طبیعی شهرستان
1- جمعیت
بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1355 جمعیت شهرستان بالغ بر 230473 نفر در قالب 43355 خانوار بوده است. در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1365 دارای 245448 نفر در قالب 63457 خانوار و رشدی معادل 1/4 درصد را نشان می‌دهد و بعد خانوار آن 5/5 نفر می‌باشد. بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال 1375 جمعیت شهرستان برابر با 421770 نفر در قالب 84114 خانوار و بعد خانوار 5 نفر و رشدی معادل 2 درصد را نشان می‌دهد.
از کل جمعیت 421770 نفری شهرستان گرگان 210910 نفر در نقاط روستایی و مابقی که معادل 210860 نفر می‌باشد در نقاط شهری ساکنند. ساکنان روستایی را 104117 نفر مردان و 106743 نفر را زنان تشکیل می‌دهند و ساکنین شهر را 106405 نفر مردان و 104505 نفر زنان را شامل می‌شود. بنابراین نسبت جنسی در سال 1375 برابر 101 نفر بوده است.
2- جغرافیا و منابع طبیعی
رودها
مهمترین رودهای این شهرستان رودخانه‌های تقی‌آباد، قرن‌آباد، گرمابدشت، زیارت، النگ‌دره، انجیرآب، شصت‌کلا، شموشک و فسن‌رود می‌باشد که این رودها از ارتفاعات جنوبی شهرستان سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از چندین دهستان در نهایت به رودهای گرگانرود و قره‌سو جاری شده و از آنجا به دریای خزر می‌ریزد.
کوهها
خط الرأس سلسله جبال البرز در شهرستان گرگان حد طبیعی بین این شهرستان و شهرستان شاهرود است. مرتفع‌ترین قلل این رشته از جبال البرز عبارتند از شاهکو در مشرق تیرتاش با ارتفاع 291 قله شاهکوه در جنوب گرگان به ارتفاع 3767 متر و قله ابرکوه در جنوب بخش کتول به ارتفاع 2875 متر، قله‌های کوچک سرچکل، چلستان، حوزبند در قسمت جنوبی دهستان روشن‌آباد واقع گردیده‌اند. بطورکلی ارتفاع منطقه از شمال به جنوب افزایش می‌یابد.
پوشش گیاهی
پوشش گیاهی مجموعه رستنی‌های یک ناحیه جغرافیائی است که عناصر تشکیل‌دهنده آن به تناسب نیازهای اکولوژیکی و روابط فیمابین قلمرو خاصی در پهنه رویش آن ناحیه پیدا می‌کنند.
در جنگلهای جلگه‌ای و دامنه‌ای بدلیل نزدیکی به شهر و روستا و بهره‌برداری شدید و تبدیل آن به زمینهای زراعتی، پوشش جنگلی نابود شده است یا حداقل از حالت جنگل تولیدی به جنگل مخروبه، بوته‌زار و تمشک‌زار بدل شده است. در سراسر منطقه آثار ویرانی و تخریب بوسیله انسان و دام به فراوانی مشهود است.
فعالیتهای کشاورزی در ناحیه گرگان تا حدود زیادی مرهون وجود جنگل و اثرات طبیعی آن می‌باشد. علاوه بر آنکه حیات کشاورزی و اقتصادی با موجودیت این جنگلها بستگی دارد که اساسا کشت و کار زراعت دهات این منطقه نیز زیر اثرات مستقیم جنگل قرار داشته و در تعدیل آب و هوا و تأمین آبهای سطحی و تحت‌الارض سهم مؤثری دارا می‌باشد. از لحاظ اجتماعی جنگل را در ناحیه گرگان می‌توان از دو جهت بررسی نمود یکی تأثیر آن در سطح اشتغال که اشتغال تعدادی بیش از 1000 نفر را در کار و فعالیتهای وابسته آن فراهم آورده است دیگری تأمین گردشگاههای عمومی بصورت پارکهای جنگلی چون پارک ناهارخوران و پارک قرق و گلستان و ...
ارزش محصولات زراعی، فروش جنگل بعنوان زمینهای زراعتی، وجود نیروی کار ارزان در فصل جنگل تراشی از عوامل عمده این تخریب می‌باشد. نتایج این تخریب اهم آن کاهش نزولات جوی، تغییرات شدید در هوا، تبخیر آب سطح‌الارضی و نفوذ آبهای اعماق زمین، خشکیدن بعضی از چشمه‌سارها، کاهش شدید آبهای روان، کم قوتی خاکهای زراعتی می‌باشد. بالاخره قطع بی‌رویه جنگلها برای زمینهای زراعتی دامنه مراتع را تنگتر ساخته و دامپروری گسترده و وسیع آنرا محدود ساخته است. برای جبران خرابی‌ها و خسارات راهی که ضروری بنظر می‌رسد یکی حفاظت، دیگری جنگلکاری و بالاخره بهره‌گیری از جنگل اصول علمی و فنی می‌باشد.
شبکه ارتباطی
سیستم شبکه راههای شهرستان بصورت شبکه‌ای است به دلیل اینکه شهر گرگان از طرف جنوب به کوه محدود می‌گردد این شبکه در شمال جاده ترانزیتی بصورت اتصال راههای فرعی ایجاد گردیده است.
شبکه راههای فرعی در بخشهای شمالی‌تر که به مرز ایران و ترکمنستان محدود می‌گردد کامل نبوده و بصورت راههای فرعی، شنی و غیر آسفالته وجود دارد. چنانچه راه گرگان به آق‌قلا به سمت شمال ادامه پیدا می‌کند و تا سر حد ایران و جمهوری ترکمنستان برسد در آنصورت امتداد آن پس از عبور از رود اترک به شهر قزل اترک در جمهوری ترکمنستان خواهد رسید.
ارتباط بخشهای مختلف شهرستان گرگان یعنی آق‌قلا، علی‌آباد، کردکوی، بندرترکمن و ... به همین صورت شبکه‌ای مورد تایید است و چنانچه راههای ارتباطی این بخشها به شهر گرگان به شکل شعاعی موردنظر باشد موجب تخریب زمینهای زراعی می‌گردد که توصیه نمی‌گردد.