انژکتور
انژکتور یا همان افشانک بسته به نوع استفاده در موتور با سیکل های کاری مختلف ( CI یا SI ) به گروههای زیر تقسیم میشود:
در مورد موتورهای SI ( انژکتوری احتراق جرقه ای یا همان موتورهای بنزینی معمولی )
انژکتور مکانیکی
انژکتور الکتریکی
1- انژکتور مکانیکی :مورد استفاده این نوع انژکتور بدوا" در سیستمهای انژکتوری بنزینی اولیه و معمولا" K-jetronic بوش بوده.
این سیستم تشکیل شده از یک سوزن انژکتور-یک بدنه انژکتور-یک سیت انژکتور به همراه یک فنر وبشقابک است که سوزن انژکتور را برروی سیت آن فشره میکند.
در این نوع انژکتور فشار موجود در لوله انتقال سوخت ( در این سیستم به تعداد سیلندر های موتور لوله انقال سوخت و انژکتور وجود دارد) مستقیما" به انژکتور منتقل میشود.
در صورت افزایش فشار لوله سوخت از حد خاصی ( معمولا" بین 3.5 تا 5 بار ) سوزن انژکتور از روی سیت خود بلند شده و به کمک ارتعاش سوزن خود باعث تزریق سوخت و اتمیزه شدن آن میگردد.
این نوع انژکتور در دو گونه معمولی و با پوشش هوائی مورد استفاده قرار میگرفت که گونه های دارای پوشش هوائی از کیفیت پاشش و اتمیزه کردن به مراتب بهتری ( خصوصا" در هنگام کارکرد موتور در حالت درجا یا بار کم ) برخوردار بودند.
2- انژکتور الکتریکی :این نوع از انژکتور که به گونه کارانداز سلونوئیدی هم معروف است در اکثر خودروهای انزکتوری بنزینی( صرف نظر از EFI یا MPFI بودن سیستم ) مورد استفاده قرار گرفته است.
در این سیستم کلیه انژکتورها ( در سیستم EFI فقط تک انژکتور سیستم ) به اتفاق هم به یک ریل مشترک سوخت رسانی ( COMMON RAIL ) اتصال دارند و درون این ریل همواره سوخت با فشاری بین 2.5 تا 3 بار وجود دارد.
انژکتور در این سیستم تشکیل شده از بدنه( شامل سیم پیچ و راهنمای سوزن به همراه خود بدنه ) و یک سوزن انژکتور میباشد که این سوزن به آرمیچر داخل سلونوئید انژکتور متصل است.
هنگامی که سیم پیچ تحریک نشده باشد ( جریانی از آن عبور نکند ) سوزن انژکتور بوسیله یک فنر مارپیچی برروی سیت خود فشرده میشود.در صورت تحریک سیم پیچ آرمیچر ( و به تبع آن سوزن ) حدود0.1 میلیمتر از روی سیت بلند شده و به سوخت این امکان را میدهد که از میان یک اریفیس کوچک تزریق شود.جهت بدست آوردن بهترین حالت اتمیزه کردن سوزن انژکتور مجهز به یک دنباله خاص است.
در بعضی از سیستمها انژکتورها با لوله مشترک سوخت یکپارچه ساخته میشوند به این صورت که سوخت از کنار وارد انژکتور شده و از جهت مقابل ورودی به لوله بعدی و نتیجتا" به انژکتور بعدی متصل است که موجب کاهش تبخیر و تشکیل حباب در سیستم هنگام استارت در حالت گرم میشود.همچنین نیاز به ..... سوخت جداگانه در مجرای ورودی انژکتور نیز مرتفع میشود.
در سیستمهای جدید سوخت پاشی مستقیم FSI ( گونه هائی که سوخت مستقیما" به درون اتاق احتراق تزریق میشود ) هم انژکتور از مکانیزم مشابهی استفاده میکند با این تفاوت که فشار کاری سیستم بالاتر و دمای کاری و مقاومت انژکتور نیز بیشتر از حالت قبلی است.
در مورد موتورهای CI ( انژکتوری دیزل ) نیز انژکتور به سه گروه اصلی تقسیم میشود:
انژکتور مکانیکی
انژکتور مکانیکی با سنسور
انژکتور الکتریکی
1- انژکتور مکانیکی : این نوع از انژکتور در گونه اصلی یعنی انژکتور توپی دار و و انژکتور نگهدار تولید میشود.
گونه توپی دار مجهز به یک سوزن نازل است که در صورت افزایش فشار سوخت از حدی معین توپی فشاری ( و به تبع آن سوزن ) از روی سیت خود بلند شده و با ارتعاش موجب اتمیزه شدن و تزریق سوخت میشود. نظیر خودروهای بنزینی این سوزن در انتهای خود یک دنباله تزریق جهت کمک به اتمیزه شدن بهتر مخلوط سوخت دارد.
در این سیستم سوراخ تزریق به قطر حدود 0.8 تا 2 میلیمتر انتخاب میشود.زاویه پاشش حداکثر 30 درجه و فشار گشایش انژکتور ( فشار مورد نیاز جهت بازکردن سوزن ) 110 تا 120 بار است.
کاربرد این سیستم معمولا" در دیزلهای کم فشار و اکثرا" مجهز به اتاقک احتراق گردابی مقدماتی ( در ایران معروف به نیم دیزل ) است.
گونه دوم یعنی انژکتور نگهدار هم از نظر طرز کار کلی و مکانیزم تقریبا" شبیه به گونه قبلی بوده با این تفاوت که جهت تزریق با زاویه بیشتر سوزن درون یک محفظه مخصوص قرار گرفته و دنباله تزریق نیز حذف شده.
بسته به نوع انژکتور این محفظه به دو طریق زیر کار سوخت پاشی و اتمیزه کردن سوخت را انجام میدهد:
1- به کمک سوراخ استوانه ای
2- به کمک سوراخ مخروطی
در هردو سیستم که از نظر کاری تقریبا" مشابه هم هستند بسته به نوع انژکتور تعداد سوراخهای تزریق از یک تا 12 و قطر آنها از 0.2 تا 0.45 میلیمتر متغیر است.زاویه پاشش حداکثر تا 180 درجه و فشار گشایش بین 150 تا 450 بار است.کاربرد این سیستم بیشتر برای دیزلهای پرفشار و تزریق مستقیم به درون اتاقک احتراق است
هر دوگونه ( یعنی توپی دار و نگهدار ) مجهز به محفظه تعدیل فشار.واشرهای تنظیم فشار و لوله برگشت سوخت اضافی هستند.
2- انژکتور مکانیکی با سنسور:این سیستم نظیر دو گونه قبلی انژکتور بوده با این تفاوت که یک سنسور الکتریکی نقطه آغاز حرکت واقعی سوزن را حس کرده و به سیستم کنترل موتور جهت مقایسه مقادیر واقعی با مقادیر برنامه ریزی شده برای سیستم اعلام میکند
3- انژکتور الکتریکی :این سیستم دقیقا" شبیه به سیستم کامون ریل خودروهای بنزینی بوده و کلیه انژکتورها مستقیما" به یک ریل مرکزی سوخت اتصال دارند.فشار موجود در ریل مرکزی بین 1200 تا 1800 بار! است.
هر انژکتور به کمک یک سیگنال الکتریکی توسط سلونوئید موجود برروی انژکتور تحریک شده و سوزن انژکتور جهت تزریق از روی سیت خود بلند میشود.