عضله‌های اصلی پشت
عضله‌های اصلی پشت می‌توانند به دو بخش میانی و جانبی تقسیم شوند. آن به وسیله نیام سینه‌ای کمری به مهره‌ها و زائده‌های عرضی چسبیده‌اند. این آرایش از جدا شدن عضلات از پشت جلوگیری می‌کند. مانند زه یک کمان، زمانی که پشت باز میشود.
مسیر میانی
مسیر میانی در شیار بین زائده خاری و زواید عرضی قرار دارد و آن را می‌توان به سه قسمت تقسیم کرد: گروه‌های عضلانی خاری که هر دو منشأ و محل اتصال آن روی زوائد خاری است.
گروه عضلانی خاری که منشأ آن روی زوائد عرضی و سر متحرک آن روی زوائد خاری است و گروه عضلانی عرضی خاری که از زوائد خاری منشأ می‌گیرند و به زوائد عرضی متصل می‌شوند.
شکل 31 3. عضله مربع کمری
در سیستم عضلانی مهره‌ای، ما عضله‌های بین مهره‌ای را تشخیص می‌دهیم که در ناحیه کمری و گردنی تنها از زوائد خاری مهره مجاور عبور می‌کنند و در ناحیه سینه‌ای عضله‌های مهره‌ای که بر روی چندین زائده خاری متصل شده‌اند وجود دارند. عضله‌های کوتاهتر نسبت به عضله‌های طویل‌تر در قسمتهای عمیق‌تر قرار دارند.
سیستم خاری عرضی (تصویر 32 3) از بالا به ترتیب به عضله‌های زیر تقسیم می‌شوند:
1. عضلات چرخاننده بزرگ و کوچک
2. عضله چند سر
3. عضله نیم خاری که یک بخش گردنی و یک بخش مهره‌ای دارد.
سیستم عرضی خاری شامل عضلات مهره‌ای رأسی و مهره‌ای گردنی است (شکل 33 3).
شکل 32 3. نمایش سیستم خاری عرضی
عضله مهره‌ای رأسی
منشأ: زائده خاری مهره‌های بالای سینه (T1-T3) و پائین گردن (C3-C7)
محل اتصال: زائده پستانی (ماستوئید)، خط فوقانی پشت گردن
عصب‌گیری: شاخه‌های خلفی اعصاب مهره‌ای C1 تا C5
عمل: زمانی که یک طرف تحریک میشود عضله سر را به یک طرف خم می‌کند و در صورت تحریک دو طرف، سر را به طرف عقب می‌کشد.
عضله مهره‌ای گردنی
منشأ: زوائد خاری مهره‌های T3 تا T6
محل و اتصال: زوائد عرضی مهره‌های C1 تا C6
عصب‌گیری: مانند عضله قبلی
عمل: زمانی که این عضله به یک طرف تحریک شود، گردن را به طرف عضله منقبض خم می‌کند. در صورت تحریک دو طرف، سر به طرف خم میشود. همچنین از طریق اتصال این عضله روی مهره اطلس، به چرخش سر کمک می‌کند.
مسیر جانبی
در حالی که مسیر میانی عمدتاً شامل عضله‌های کوتاه است، مسیر جانبی عمدتاً از عضله‌های طویل تشکیل شده است. مسیر جانبی که در ناحیه کمر به صورت یک مسیر عضلانی نیرومند به هم می‌پیوندند، شامل عضله راست کننده ستون مهره‌ها است که از دو بخش با عضله‌های طویل و خاصره‌ای دنده‌ای تشکیل شده است.
عضله طویل
سر ثابت: این عضله شامل رأسی، گردنی و سینه‌ای و از زوائد عرضی تمامی مهره‌ها، خاجی و تاج خاصره منشأ می‌گیرد.
سر متحرک: رأسی به زائده پستانی، گردنی به زوائد عرضی مهره‌های گردنی و سینه‌ای به روی دنده‌ها و زوائد مهره‌های کمری و سینه‌ای متصل است.
عصب‌گیری: شاخه پشت اعصاب ویژه مهره‌ای.
عمل: تحریک یک طرف منتج به فلکشن جانبی به ویژه در بخش ستون مهره‌ها بوده و تحریک دو طرف منتج به اکتنشن پشت میشود.
عضله خاصره‌ای دنده‌ای
منشأ: این عضله نیز شامل سه جزء است: گردنی، سینه‌ای و کمری که به ترتیب از سومین تا دوازدهیمن دنده، خاجی و تاج خاصره نشأت می‌گیرد.
محل اتصال: همه دوازده دنده و زوائد عرضی مهره‌های گردنی است.
عصب‌گیری: مانند عضله قبلی است.
عمل: مشابه عضله طویل سبب باز شدن و خم شدن جانبی تنه میشود و همچنین دنده‌ها را پائین می‌کشد و بنابراین در عمل بازدم شرکت دارد.
در صورتی که عضله راست کننده ستون مهره‌ها ضعیف باشد ممکن است منجر به نقص وضعیت بدن (پوسچرال) شود که گوژپشت نامیده شده است.
نظری عمومی به عملکرد ساختار عضلانی شکم و پشت
ساختار عضلانی شکم و پشت: تنه را در یک حالت تنش پویا نگهداری می‌کند که می‌تواند خودش را به بهترین شکل با تغییرات حرکتی تنه و اندامهای انتهایی سازگار کند. عمل اصلی این عضله، حفظ وضعیت بدن در حالت مستقیم است.
ستون مهره‌ها در این رابطه شبیه دکل کشتی بادبانی که دارای سیستمی از بست‌هایی که در یک وضعیت افقی روی تیر کشتی (لگن) می‌باشد، محکم شده است.
شکل 34 3. دو قسمت عضله راست کننده ستون مهره‌ها
تغییرات تنش در یک طرف باید به وسیله تغییرات کل سیستم داربست تکمیل شود. به طور مشابه عضله‌های شکم و پشت نمی‌توانند به صورت مجرد عمل کنند و همیشه فقط به عنوان یک سیستم کامل هستند.
تصویر 35 3 به طور روشن تفاوتهای در ساختارهای قدامی و خلفی سیستم تنش را نشان می‌دهد.
در حقیقت ساختار عضلانی شکم به طور قابل توجهی کمتر از ساختار عضلانی پشتی پی‌ریزی شده است
مفاصل بین ستون مهره‌ها و سر
در مقابل تحرک‌ناپذیری نسبی مهره‌های کمری، که به طور محکم به کمربند لگنی وصل شده‌اند، مهره‌های گردنی تحرک‌پذیری بیش از حد معمول در همه جهات را دارا می‌باشند.
این حالت از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا سر که شامل اندامهای حسی است به مهره گردنی متصل است. جنبش‌پذیری سر از طریق تعداد زیاد مفاصل ویژه امکان‌پذیر شده است
یک مفصل پس سری اطلسی بین برجستگی‌های مدور سر استخوان جمجمه و سطوح مفصلی اطلس وجود دارد. همچنین یک گروه مفصل اطلسی محوری بین اولین دو مهره گردنی وجود دارد. مفاصل پس سری اطلسی حرکات باز شدن و خم شدن سر را تأمین کرده و برای حرکت جانبی محدودیت ایجاد می‌کنند. مفاصل اطلسی محوری حرکات چرخش عمودی سر را تأمین می‌کنند.
همچنان که در شکل 37 3 نشان داده شده است، طرح و شکل اولین دو مهره گردنی با همه مهره‌های دیگر متفاوت است. بنابراین این قسمت از تکامل انسانی، به بدنه مهره اطلس نسبت به محور آن و دندانه محور نتیجه این تحول است. بنابراین مهره اطلس به صورت یک حلقه، متحول شده است که بتواند به دور دندانه محور چرخش نماید.
سیستم لیگامانی سر
جهت نگهداری دندانه مهره اکسیس از نفوذ به درون انتهای نزدیک به تنه ستون فقرات در طول حرکات سر و گردن، این مهره توسط یک سری از لیگامانها در جای خود ثابت شده است. لیگامان عرضی تنها یکی از بیشمار لیگامانهایی است که در اینجا ذکر شده است. این رباط، دندانه اکسیس را در کمان قدامی اطلس نگهداری می‌کند و در تشکیل مفصل پس سری محوری میانی، به واسطه خاصیت لایه غضروفی روی سطح داخلی شرکت می‌کند.
عضله‌های مؤثر در حفظ وضعیت سر
همانطور که قبلاً یادآوری شد، سر طوری روی مهره‌های گردنی قرار گرفته است که بتواند حداکثر تحرک‌پذیری را داشته باشد. چنین جنبش‌پذیری هم برای جهت‌یابی فضایی مهم است و هم برای اشارات ویژه فردی اهمیت دارد.
وضعیت قرارگیری ظریف سر، به وسیله یک سیستم چند جزئی از عضله‌های کوچک صورت می‌پذیرد که به صورت شماتیک نشان داده شده است ولی به طور جزئی تشریح نشده‌اند
تصویر 38 3. سیستم عضلانی مفاصل سر. چپ، عضله‌های مورب رأسی فوقانی و تحتانی. راست، عضله‌های راست رأسی خلفی بزرگ و کوچک
وضعیت قرارگیری ظریف سر، در نزد ورزشکاران نیز نه‌تنها به دلیل جهت‌یابی فضایی، مانند شیرجه، پرش ترامپولین مهم است بلکه برای ثابت شدن سر، مثلاً در فوتبال از اهمیت خاصی برخوردار است. این ثابت شدن سر به وسیله یک گروه بزرگتر و قویتر عضلانی انجام میشود که به وسیله تنش هماهنگ ایزومتریک عمل همه عضلات روی مفصل سر صورت می‌پذیرد که تنها مهمترین آن مورد بحث قرار می‌گیرد
در بخش قدامی و جانبی، برترین عضله، جناغی چنبری، پستانی است.