مقدمه
امروزه درختان مرکبات در هر نقطه‌ای از جهان که شرایط آب و هوای ایجاب کند، کاشته می‌شود.
پرورش مرکبات در جهان، سالیان دراز به صورت کشت بذری بوده و در نتیجه، تغییرات وسیعی از نظر صفات در بین آنها حاضل شده‌اند و دورگ‌های طبیعی فراوانی در مرکبات دیده می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به لیمو، گلابی آمل، لیمو خوشه‌ای، توسرخ، ترنج و دبه و امثال آن اشاره نمود که نتیجه ازدیاد جنسی است. اما در قرن 18 با بروز بیماری پوسیدگی طوقه (انگومک) در ایتالیا، پیوند مرکبات روی نارنج و سایر پایه‌ای مقاوم به این بیماری، مرسوم گردیده که به تدریج با بروز این بیماری در سایر کشورهای مرکب‌خیز دنیا این شیوه رواج یافت. از جمله در ایران که در سال 1297 با از بین رفتن اولین گروه درختان پرتقال عمل پیوند مرکبات نیز انجام شد.
بروز سرما و یخبندان شدید در سال 1342 موجب شد تا درجه حرارت به 13- سانتیگراد برسد و خسارت سنگینی را به باغداران شمال کشور وارد سازد. بعد از این سرمازدگی ارقام خارجی موجود در کشور و همچنین ارقام دیگری که از یک شرکت آمریکایی خریداری شده بودند، در مناطق مرکبات‌خیز شمال و جنوب ایران کشت شدند.
در سال 1347 نیز سرمای دیگری در شمال ایران را به وقوع پیوست و به دنبال آن کلیه ارقام خارجی به جز سه رقم نارنگی انشو، کلمانتین و پرتقال تامسون ناول از بین رفتند و از آن تاریخ به بعد این سه رقم به عنوان ارقام انتخابی و اصلی در شمال ایران برای کشت در سطح وسیع تکثیر شدند.
تولید مرکبات در جهان امروزه از اهمیت اقتصادی به سزایی برخوردار بوده، با تولیدی حدود 60 میلیون تن و سطح زیر کشت حدود 6/1 میلیون هکتار یکی از منابع مهم تولید ثروت، مبادلات تجاری و ایجاد اشتغال در 49 کشور مرکبات‌خیز جهان بوده است. امریکا مقام اول تولید مرکبات در دنیا را دارا می‌باشد.
در حال حاضر حدود 30 هزار هکتار از زمین‌های ایران زیر کشت درختان مرکبات است. مناطق عمده کشت مرکبات در شمال و جنوب ایران است.
این نشریه صرفاً به منظور آشنایی با برخی نشانه‌های اختلالات فیزیولوژیک میوه مرکبات می‌باشد.
فهرست مطالب
خسارت ناشی از سرما
چین‌خوردگی میوه مرکبات
پوسیدگی نرم و نرمناک میوه
پوسیدگی قسمت انتهایی میوه
شکاف خوردن میوه
ترک‌های سطحی پوست میوه
ریزش بهاره میوه
بدشکلی میوه‌ها
نکروزه شدن گل‌گاه میوه مرکبات
ابلقی برگ و میوه مرکبات
اختلالات فیزیولوژیک در میوه
1. خسارت ناشی از سرما (Chilling injury)
بعضی از میوه‌های مرکبات وقتی در سرما نگهداری شوند، پوست آنها آسیب می‌بیند. این حالت را نباید با خسارت ناشی از یخ‌زدگی که در دمای زیر صفر رخ میدهد، اشتباه گرفت. در این حالت اغلب روی پوست میوه‌های گریپ‌فروت، لیموترش زخم‌های آبکی ظاهر می‌شود. این خسارت با نگهداری میوه در درجه حرارت‌های بالاتر قابل پیشگیری است، اما این کار خطر پوسیدگی میوه‌ها را افزایش میدهد.
آغشته نمودن میوه‌ها با موم یا واکس مخصوص و شستشوی آنها با محلول 1-5/1 در هزار بنومیل و تکتو 60 خطر پوسیدگی میوه‌ها را کاهش میدهد. میوه لیموترش وقتی با موم پوشیده شود، سرما بیشتر بر آن اثر می‌کند.
خطر این خسارت را می‌توان با پایین آوردن تدریجی حرارت و بالا بردن متناوب آن کاهش داد.
2. چین‌خوردگی میوه مرکبات (Creasing)
چین‌خوردگی میوه به صورت شیارها و یا یک سری نقوش نامنظم
در روی پوست دیده می‌شود. این اختلال در انواع مرکبات رخ میدهد و اغلب روی میوه‌های خیلی رسیده دیده می‌شود. میوه‌های پوست نازک به این بیماری حساسند. علت این بیماری را به عملیات قبل از برداشت نسبت می‌دهند، اما علت آن به طور کامل شناخته نشده است. پاشیدن اسید جیبرلیک قبل از برداشت میوه در استرالیا و آفریقای جنوبی باعث کاهش این ناهنجاری شده است.