نحوه شکل‌گیری فرآیند فرسایش
با اجتماع تدریجی، رسوبات وزنشان بالا رفته و آب درون آنها نیز خارج می‌شود. این روند به سخت شدن رسوبات منتهی می‌گردد. لایه‌های رسوبی فوق گاه چنان در پوسته زمین فرو رفته که به قسمت‌های بسیار گرم آن رسیده و در پی ذوب شدن به صورت ماگما درمی‌آیند. تمامی فرآیندهای تشکیل سنگ، بالاآمدگی، فرسایش و رسوبگذاری، مراحلی از یک چرخه پیوسته از رخدادهای زمین‌شناسی هستند.
تمامی سنگ‌ها در سطح زمین در اثر پدیده‌های مختلف فرسایش خصوصاً در اثر تغییرات آب و هوا، تجزیه و متلاشی می‌شوند. هوازدگی کمکی که به فرسایش می‌کند، سائیدن قطعه سنگ‌ها و حمل آنها به جاهای دیگر است. این عمل منجر به تسطیع و سست شدن تدریجی سطح زمین می‌شود.
عوامل موثر در فرسایش
نیروی متحرک در تمام حالات فرسایش، نیروی کشش جاذبه به طرف پایین است، اما عوامل اصلی که توسط آن سنگ‌ها تخریب و جابجا می‌شوند، رودخانه‌ها، یخچال‌ها، امواج و جریان‌های باد است. مواد رسی در اثر پدیده‌ای به نام حرکات توده‌ای به طرف پایین می‌لغزد.
عوارض سطحی ایجاد شده توسط فرسایش
بسیاری از عوارض سطحی زمین دارای اشکال مشخصی هستند که پدیده‌های عمده ای را که تحت تاثیر آن شکل گرفته‌اند، را منعکس می‌کنند. مثال‌های بارز در این مورد عبارتند از: دره‌های رودخانه‌ای، دره‌های یخچالی، دریابارهای ساحلی (دیواره‌های قائم فرسایش یافته با شیب زیاد) و آثار لغزیدگی زمین. عوامل جوی چون مقدار و پراکندگی فصل باران، برف و تبخیر و نوسان درجه حرارت و جهت باد، پدیده‌های فرسایشی را در هر ناحیه کنترل می‌کنند.
فرسایش در گذشته
شرایط آب و هوایی زمین پیوسته در حال تغییر است. مثلاً میلیون‌ها سال گذشته قشرهای یخی، نواحی معتدل امروزی را به وسعت زیادی می‌پوشانیدند و با تغییرات چرخه اتمسفر باعث بارندگی کافی در قسمت‌هایی از صحرای آمریکا و سبب نگهداری رودخانه‌های دائمی گردیده است. همین طور بعضی از نواحی گرمسیری که در حال حاضر مرطوب می‌باشند، در گذشته شرایط صحرایی داشته‌اند.
فرآیندهای فرسایش در این محل‌ها با پدیده‌های امروزی متفاوت بوده است و خیلی از ساختمان‌های مناظر امروزی تحت شرایط حاکم در گذشته شکل گرفته‌اند و سنگ‌هایی با مقاومت متنوع که به نسبت‌های متفاوت تحت تاثیر خوردگی، کج شدگی و گسل‌خوردگی قرار داشته‌اند، در معرض هوازدگی و فرسایش قرار گرفته‌اند. مثلاً فرسایش بلافاصله در طول خطوط ضعیف مانند درز گسل‌ها عمل نمود.
شکل‌های مختلف فرسایش
فرسایش ارتفاعات
در طول مدت زیاد فرسایش ارتفاعات را از بین برده و آنها را تبدیل به دشت کم ارتفاع می‌کند که در آن ساختمان‌های زمین‌شناسی به صور مختلف تشکیل گردیده است. این دشت‌ها ممکن است در نتیجه بالاآمدگی پوسته قاره تشکیل فلات را بدهند که با حضور ارتفاع بلندتر و شیب تندتر رودخانه‌ها مشخص شده‌اند و دره‌های عمیق و تنگی را حفر می‌کنند.
فرسایش نواحی شیبدار
در نواحی شیبدار، فرسایش سریع و با شتاب بیشتری صورت می‌گیرد. در نواحی نیمه‌خشک شیبدار، پوشش‌های گیاهی تا اندازه‌ای مانع فرسایش می‌شوند، اما در صحراها و زمین‌های سرد، فرسایش آهسته‌تر عمل می‌نماید. بطور کلی، نسبت فرسایش برای زمین‌های خشک (زمین‌هایی که از آب بیرون هستند)، 6/8 سانتیمتر در 1000 سال برآورد شده است.
فرسایش سطح زمین توسط باد
فرسایش بادی به دو صورت «رویش یا بادروبی» و «سایش» است. در جاهایی از سطح زمین که پوشیده از ذرات ریز و ناپیوسته و عاری از رطوبت و پوشش گیاهی است، جریان هوا می‌تواند ذرات را با خود حمل کند. بادبردگی تا رسیدن به سطح ایستایی ادامه می‌یابد. در جاهایی که زمین از ذرات ریز (لای و ماسه) و قلوه سنگ و شن درست شده است. باد به طور انتخابی ذرات ریز را حمل می‌کند و ذرت درشت به تدریج به صورت پوش ممتدی درمی‌آیند که اصطلاحاً «سنگفرش بیابان» نامیده می‌شود. این پوشش، از فرسایش بیشتر سطح زمین توسط باد جلوگیری می‌کند.
هرچه سرعت باد بیشتر باشد، ذرات را به ارتفاع زیادتری بلند می‌کند، به فاصله دورتر می‌برد و بالاخره ذرات بزرگتری را حمل می‌کند. ذرات حمل شده به وسیله باد، مخصوصاً بادهای قوی، به دو بخش بار بستری و بار معلق تقسیم می‌شوند. ذراتی که توسط باد حمل می‌شوند، پس از برخورد به موانعی که بر سر راه آنها قرار دارند، موجب سایش سطح آنها می‌شوند. قطعات و تکه سنگ‌های پراکنده، بیرون‌زدگی‌ها و حتی موانع مصنوعی از قبیل ساختمان‌ها، دیوارها، تیرهای برق یا تلفن ممکن است در معرض فرسایش بادی قرار گیرند. سایش معمولاً در اثر برخورد ذراتی که نزدیک سطح زمین حرکت می‌کنند، انجام می‌گیرد.
فرسایش یکی از عوامل تاخریبی خاک به شمار آمده و در لغت به معنی کاهش تدریجی میباشد. عوامل متعددی در این امر موثرند، مثلاً در اراضی شیبدار یا تپه ماهور، چنانچه خاک سطحی در امتداد شیب زمین شخم بخورد، به تدریج در اثر فرسایش از بین خواهد رفت و در نتیجه خاک تحتانی با رنگ روشن ظاهر می‌گردد.
به طور کلی خسارات ناشی از فرسایش در خاک سطحی یا خاک شخم خورده که بسیاری از عناصر غذایی قابل استفاده گیاه نیز در این لایه وجود دارد، شدیدتر میباشد.