قارچ صدفی
مقدمه
قارچ صدفی از جمله ی گیاهانی است که اندام سبز رنگ ندارد که نمی تواند عمل فتوسنتز انجام دهد یعنی جزو گیاهان اولیه است که نمی تواند عمل غذاسازی را انجام دهد. پس بنابراین برای این عمل به کلیه واسطه هایی برای انجام عمل غذاسازی احتیاج دارد تا بتواند مواد مورد نیاز خود را تأمین کند.
تقسیم بندی قارچ
قارچ به سه گروه تقسیم می شود:
1- قارچ های خوراکی 2- قارچ های سمی 3- قارچ های داروئی
1- قارچ خوراکی : از مهمترین قارچهای خوراکی می توان قارچ دکمه ای و انواع صدفی - والواریا (چینی) ، مورالها، قارچ مرغوب چوب یا رقص پروانه ای، کوپرینوس یا مرد پشمالو، گوش چوب و قارچ خوراکی شی تاکه یا قارچ جنگل و .......... می توان اشاره کرد که این قارچ ها را می توان در محیط مصنوعی پرورش داد و جزء قارچهای زراعی باشند. تعدادی از قارچها نیز غیر زراعی بوده که به صورت وحشی در مراتع و مزارع دیده می شوند.
2- قارچ های دارویی: استفاده از قارچ ها بعنوان دارو از زمانهای دور مرسوم بوده بطوری که آزتکها از قارچ بعنوان مواد توهم زا در فالگیری استفاده می کردند. یکی از مهمترین آنتی بیوتیکها که در مبارزه با بیماری های عفونی کاربرد دارد پنی سیلین می باشد. رتین یکی از ترکیبات ضد سرطانی است که وجود آن در قارچ خوراکی A.campestris گزارش شده است و دیگر نیتروفرون که از عصاره آن استفاده می کنند.
3- قارچ سمی : از گذشته های دور قارچ ها به خصوص انواع وحشی سمی آن موجب ترس و وحشت مردم می شوند و راجع به سمی بودن قارچ ها افسانه و داستانهای زیادی نقل شده است.
قارچ های سمی به دو شاخه مرکب ( comrinus) و مورالها (Morchella) تقسیم می شوند که برخی از قارچ ها اگر همراه با الکل مصرف شوند سمی و کشنده اند ولی مصرف آنها به تنهایی هیچ اثر سوئی ندارند.
چرخه زندگی قارچ
پرورش قارچ خوراکی یکی از مهمترین و بهترین روشهای مشاهده ی چرخه زندگی آنان است این چرخه با یک هاگ شروع می شود که در شرایط مساعد محیطی رشد کرده و یک رشته نازک بنام هیف را تولید می کند این رشته به سرعت رشد کرده تشکیل یک شبکه از چندین هیف بنام میسلیوم اولیه را میدهد که هاپلوئید تک هسته و ناباور می باشد با تلاقی 2 میسلیوم سازگار با هم میسلیوم ثانویه که دیپلوئید و بارور بوده و قدرت شبیه سازی بالایی دارد ایجاد می شود با بلوغ این مسیلیوم سلولهای دو هسته ای آن قادر به تولید مثل بوده که در این مرحله آن را میسلیوم ثالث می نامند
در واقع اکثر قارچ ها هاگ هایی تک هسته و هاپلوئید تولید می نماید این هاگ ها تک جنسی نر یا ماده بوده و برای تولید نتاج بایستی با میسلیوم دیگر حاصل از هاگ دیگر لقاح یابند. قارچ صدفی دارای انواع مختلفی می باشد. مثل قارچ و الواریا(چینی) مورالها، قارچ مرغوب چوب بارتص پروانه ای ، کوپرینوس، یا مرد پشمالو قارچ گوش چوب و قارچ خوراکی شی تاکه با قارچ جنگل می توان اشاره کرد.
تاریخچه قارچ صدفی
کشت و پرورش قارچ صدفی در ایران برای اولین بار در سال 1365 توسط دکتر مصطفوی کارشناس دفع آفات و زراعت کشاورزی در سازمان تحقیقات کشاورزی در اوین شروع شد. قارچ صدفی پلوروتوس استراتوس در سال 1900 میلادی برای اولین بار در چهان مورد کشت و پرورش قرار گرفت.
آشنایی با قارچ صدفی
قارچ صدفی تجزیه کننده اولیه است یعنی قادر است که سلولز و لیگنین گیاهان را تجزیه کرده و برای رشد خود مورد اسفاده قرار می دهد. این قارچ احتیاج به واسطه ندارد و خودش مواد غذایی خود را تهیه ورشد می کند. همچنین مستقیما روی کاه و کلش رشد کرده و قدرت میسلیومی بسیار بالایی دارد و قادر است از همین مواد ساده ، پروتئین مورد نیاز ما را تامین کنند. پرورش این قارچ در محیط های ساده ، بدون نیاز به دستگاههای پیشرفته امکان پذیر است . کشت و پرورش این قارچ در مقایسه با قارچ های دیگر بسیار ارزان و کم هزینه است و می توان در مقیاس کوچک و کارگاهی به کشت آن پرداخت. قارچ ارزش غذایی بالا دارد ولی قارچ صدفی از مهمترین نوع قارچ خوراکی است که املاح (سدیم و پتاسیم و آهن) و ویتامین C و B و پروتئین و 2% چربی که 4/1 املاحم معدنی بدن برای یک هفته تامین می کند. از مشخصه های این قارچ این است که
1- تجزیه کننده اولیه است
2- حرارت بالا را تحمل می کند. به این قارچ اصطلاح پوست کلفت داده می شود چون تحمل شرایط شرایط سخت را می تواند داشته باشد. یعنی رنج دمای آن 30-20 درجه سانتی گراد است. حتی این قارچ در دمای 19 درجه هم می تواند رشد کند.
3- کشت آن در هر جایی ممکن است
4- رشد در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری
قارچ صدفی از خانواده پلوره تاسه است. راندمان کاری و عملی بالایی دارد . محصول زیادی می دهد . راندمان بیولوژیکی در مورد قارچ صدفی اغلب 100 درصد است که از نظر تولید قارچ در دنیا حداکثر میزان محصول را به خود اختصاص داده است و مزیت دیگر آن این است که بسته آن را دور نمی اندازیم که برای خوراک دام و خاک گلدان مناسب است زیرا سرشار از املاح و مواد معدنی است.
قارچ خوراکی شی تاکه (قارچ جنگل) Lentinus edodes
امروزه ارقام و نژادهای بیشتری از این قارچ در بخشهای خصوصی و تجاری موجود است سازمان کلکسیون نمونه های زراعی آمریکا که مسئولیت فروش کشت های این قارچ خوراکی را به سازمان های آموزشی های و تحقیقاتی بعهده دارد مجموعه های زیادی از کشت های مولد وحشی و اهلی را در حال حاضر در اختیار دارد غالباً این نژادها را بر اساس رابطه بین مقدار محصول دهی و نوع اقلیم (گرم- سرد) از همدیگر تفکیک می نماید این قارچ در آسیای جنوب شرقی به قارچ سیاه چینی یا ژاپنی معروف است.
مشخصات
رنگ کلاهک زرد کم رنگ تا قهوه ای مایل به تیره محدب که به مرور زمان کمی صاف می شود لبه کلاهک برحسب نوع در موقع جوانی به داخل پیچ خورده است سطح کلاهک بویژه در حاشیه لبه با بقایای سفید رنگ پرده ای پوشیده شده است بافت گوشتی قارچ سفت انعطاف پذیر و سهولت خشک و باز بحالت اول (تازه) برمی گردد تیغه های سفید خیلی نزدیک به هم و غالباً با حاشیه مفرس و نامنظم که در صورت صدمه دیدن تیغه های رنگ قهوه ای کبود پیدا می کند ساقه ی کوتاه و فیبری آن از مرکز کلاهک به آن متصل شده و روی آن را نقاط فیبری پراکنده ای باقی مانده از پرده غشایی اولیه پوشانده است توده هاگ های آن سفید رنگ است.