کنترل بیولوژیک آفات
انسان در عصر حاضر با مسائل زیادی در ارتباط با تلفات محصولات کشاورزی رو به رو است. خشکسالی ، تنش حرارتی و شرایط نامناسب انبارداری می‌توانند از جمله عومل مهم ، به از بین رفتن این محصولات منجر شوند، اما شاید بتوان گفت؛ نقش آفات و بیماری‌های گیاهی در این میان برجسته‌تر است و هر ساله مقادیر زیادی از انرژی کشاورزان رامی گیرد ودر عوض خسارت هنگفتی نصیبشان می‌شود.
به گزارش گیاهپزشکان ایران و به نقل از ایسنا، کشورهای توسعه یافته با بهره گرفتن از خرد، دانش و فناوری نوین توانسته‌اند تا حد زیادی از خسارات آفات و بیماری‌های در امان باشند تا جایی که بسیاری از این کشورها اکنون با مساله مازاد تولید مواجه‌اند. این در حالی است که که کشورهای در حال توسعه متاسفانه هم چنان تاوان سنگین ناتوانی خود در بهره‌گیری از فناوری مدرن را می پردازند. ناآگاهی و عدم دسترسی به روش‌های جدید کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی و تکیه بر روش‌های سنتی و پرخطری چون استفاده مکرر و بی رویه از سموم آفت کشها، باعث شده این کشورها نه تنها موفقیتی در این زمینه نداشته باشند که انسان و محیط زیست را نیز قربانی فعالیت‌های نادرست خود کند.
در سال های اخیر با توجه بیشتر بشر به محیط زیست، نگاه جستجوگر انسان توانسته راه‌های برای کنترل آفات و بیماری های گیاهی بیابد که مفید و در عین حال بیشتر از دیگر راه ها کارها به طبیعت نزدیک باشد. یکی از این روش‌ها ، کنترل بیولوژیک نام دارد که در برنامه مدیریت تلفیقی آفات لحاظ شده است.
همچنین آلودگی شیمیایی محیط زیست به آفت کشها وخطرات ناشی از آن برای انسان به حدی مورد بحث و بررسی قرار گرفته که نیازی به توضیح اضافی ندارد اما مشکلات ناشی از مصرف بی رویه آفت‌کشها زمانی ملموس تر می شود که بدانیم ادامه این روند نامطمئن موجب طغیان افات و حتی بدتراز آن ظهور آفات جدید می شوند.
کنترل بیولوژیک را می توان استفاده هدفمند انسان از موجودات زنده قبیل شکارچی‌ها، پارازیتوئیدها، عوامل بیماری‌زا و غیره به عنوان دشمنان طبیعی دانست به نحوی که با بکارگیری آنها، جمعیت آفات کاهش یافته و خساراتی به مراتب کمتر از آنچه ممکن می‌بود وارد سازند.
در همین زمینه دکتر محمدرضا رضاپناه عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور در چهارمین هم‌اندیشی توسعه کنترل بیولوژیک افات گیاهی با یادآوری اینکه براساس اصل پنجاهم قانون اساسی ایران، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید درآن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند وظیفه عمومی تلقی شده وفعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یاتخریب غیر قابل جبران ملازم پیدا کند ممنوع است ادامه داد: استفاده ناآگاهانه، بی مورد، بی رویه و بیش از حد معمول از سموم شیمیایی ، ناهنجاریها و نابسامانیهای متعددی را به دنبال دارد.
وی افزود: با توجه به روند مصرف محصولات ارگانیک متوجه خواهیم شد که افرادی که به هیچ وجه خریدار محصولات ارگانیک نبوده‌اند کاهش یافته و در مقابل آمار خریداران محصولات ارگانیک رو به افزایش است.
رضاپناه با اشاره به اینکه مصرف کودهای شیمیایی در ایران در چهل سال اخیر حدود 75 برابر شده است ادامه داد: حدود دو دهه برای کنترل بیولوژیک آفات گیاهی تلاشهایی شد ولی متاسفانه به نظر می‌رسد این روش مقهور توسعه کنترل شیمایی شد.
عضو هیات عملی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور باقی مانده سموم را یک موضوع انتزاعی در کشور دانست و افزود: براساس آمار اعلام شده در سال 1995، دو میلیارد کیلوگرم آفت کش در سراسر جهان مصرف می‌شود که تنها سه درصد آفت کشی که استفاده می‌شود به آفت می‌رسد.
وی ادامه داد: اخیرا در اسپانیا مشخص شده که در 100 درصد مردم آثار باقی مانده سموم قابل تشخیص است که قطعا اگر این آزمایش در کشورهای دیگر نیز انجام شود موارد مشابهی به دست می‌آید.
او خاطرنشان کرد:50 درصد کل عوارض مربوط به آفت کشها و 72.5 درصد مسمومیت‌های کشنده حاصل از آنها در کشورهای در حال توسعه است.
وی با تاکید بر اینکه با یکسری اقدامات ساده می توان به سمت تولید محصولات ارگانیک حرکت کرد افزود: در این قضایا قطعا نیازمند برنامه‌ریزی و عزم ملی هستیم و یک برنامه جاری بلند مدت با متولی مشخص ضرورت دارد.