مقدمه
تمام گیاهان عالی و بسیاری از گیاهان پست از تعداد زیادی یاخته تشکیل شده‌اند . این یاخته ها پس از تخصصی شدن و قرار گرفتن در بافتهای مختلف ، نخست اندامها و نهایتاً گیاه را بوجود
می آورند . هنگامی که زندگی یک گیاه بطور دقیق مورد مطالعه قرار می‌گیرد ملاحظه می شود که توانایی آن برای ادامه زندگی و تداوم نسل بستگی تامی به همکاری بین بافتها و اندامهای مختلف و سازگاری گیاه با محیط پیرامون خود دارد که از طریق بروز واکنشهای مناسب در مقابل تغییرات ناگهانی یا ادواری محیط ایجاد می گردد . بررسیها نشان میدهند که واکنشها دارای سه مرحله مجزا از یکدیگر هستند .(1)
مرحله اول : دریافت علایم محیطی توسط اندامهای خاص می باشد .(1)
مرحله دوم : درک پیام دریافت شده و صدور فرمانهای لازم به اندام مربوطه است .(1)
مرحله سوم : هورمونها ( افرولان ) (1)
که در این پروژه من به روی هورمونها و مواد تنظیم کننده رشد گیاهی که مرحله سوم است تحقیق کرده ام .
کلمه هورمون منشاء یونانی داشته و اولین بار توسط «ارنست استرلینگ ) فیزیولوژیست انگلیسی در سال 1905 برای هورمونهای جانوری بکار برده شد . سپس گیاه شناسان نیز واژه هورمون برای موادی که پدیده های رشد و نمو گیاهان را تحت تأثیر قرار می‌دادند استفاده کردند .(4)
هورمونهای گیاهی ، ماده ای است آلی که در بخشی از گیاه ساخته شده و به قسمتهای دیگری در گیاه انتقال پیدا می‌کند و می‌تواند با غلظتهای بسیار کم پدیده‌های فیزیولوژیکی گیاه را
تنظیم کند .(3)
هورمونهای گیاهی موادی هستند که بطور طبیعی توسط گیاه ساخته می شوند و مواد تنظیم کننده رشد گیاهی هم بصورت مصنوعی ساخته می شوند و هم ممکن است هورمونها را نیز
شامل شوند . (5)
هم اکنون مواد تنظیم کننده رشد را در 5 گروه طبقه بندی می کنند که عبارتند از : اکسین ها ، جیبرلین ها ، سیتوکنیین‌ها ، اتیلن و مواد باز دارنده رشد.(5)
اکسین ها
اسیداندول استیک (A . I. A ) مهمترین اکسینی است که بصورت طبیعی در بافتهای گیاهی یافت می شود میزان این ماده در بافتهای مختلف گیاهی و در گیاهان مختلف متفاوت است مانند تمامی هورمونهای گیاهی مقدار آن در بافتها بسیار کم است .(2)
اکسین ها اولین گروه افژولان های گیاهی بودند که کشف شدند و مورد استفاده قرار گرفتند . که این کشف در بررسی هایی که بر نورگرایی غلاف برگ اولیه یولاف به عمل می آمد ، حاصل شد و پی بردند که این غلاف لوله ای شکل تنها هنگامی به نور واکنش مثبت نشان می‌دهد که قسمت انتهایی آن سالم باشد و هنگامی که دو یا سه میلی متر از انتهای غلاف قطع گردد باقیمانده آن دیگر نمی‌تواند به طرف نور خم شود . (1)
بویسن - جنسن ، دانشمند دانماری ( 1910-1913 ) نشان داد که با قرار دادن رأس بریده یک کولئوپتیل بر روی کولئوپتیل دیگری که رأس آن قطع شده ، حساسیت فتوتروسیمی کولئوپتیل اخیر تجدید میشود .
همچنین نشان داد که انتقال محرک فتوتروپسیمی نه به وسیله لایه‌ای از ژلاتین و نه با قرار دادن ورقه‌ای از میکل در طرف روشن شده قطع نمی‌شود .(5)
شکل (1) : به سوی کشف اکسین علامت + واکنش را نشان می‌دهد (خمیدگی یا افزایش طول) ، 0 فقدان واکنش (5)
حساسیت اندامهای مختلف گیاه نسبت به غلظتهای اکسین با یکدیگر متفاوت است . در
نمودار (2-1 )مشاهده می شود که وجود غلظتهای حدود یک پی ام اکسین در ساقه سبب رشد
می شود ، در حالی که این مقدار در رشد اثر بازدارندگی دارد . به عبارتی بافت ساقه نسبت به اکسین مقاوم و بافت ریشه حساس است . این موضوع موجب رشد ساقه به طرف بالا و ریشه به طرف پائین میشود .(3)
نمودار 1- 1 : اثر غلظت های مختلف اکسین (LAA ) در رشد شاخه ها و ریشه ها .(3)
آزمون یولاف
آزمون یولاف ونت در مدت زمان معینی ( 1928- 1950 ) مورد استفاده بسیار قرار گرفت . این آزمون شامل پخش کردن اکسین در قطعات ژلوز ( مستقیماً از کولئوپتیل یا پس از استخراج به وسیله اتر ) است و این قطعات دارای اکسین را بر روی کولئوپتیل قطع شده قرار میدهند (شکل 2 ) خمیدگی ثبت شده پس از 90 دقیقه غلظت عصاره را بعد از تعیین عیار با محلولهای اسید اندول
- 3- استیک با عیار معلوم به دست می دهد ( اگر خمیدگی زیاده از حد باشد ، با عصاره رقیقتر شروع می کنند ) .
از آن زمان آزمونهای زیست شناختی دیگری انجام شده‌اند : مانند آزمون گندم بونه ، که دقت آن از آزمون ونت کمتر و شامل افزایش طولی قطعات کولئوپتیل به طول CM 1 است که به حالت معلق در محلول آزمونی قرار دارند ، آزمون نخود ونت بر روی قطعات هیپوکوتیل ، که به شکل V شکافته شده و در محلول آزمونی غوطه ور است ، انجام می شود : بدین ترتیب که اکسین با مقدار متوسط (تا 10 گرم در میلی لیتر ) شاخه ها را از هم جدا می سازد ، اگر غلیظ تر باشد موجب خمیدگی یکی از شاخه ها به طرف دیگری می شود ( شکل