مقدمه
شکر خداوند بزرگ و بی همتا، مهربان و توانا که سلامتی، بزرگ ترین نعمت الهی را نصیب بنده ی حقیر گردانید تا بتوانم قطره ای از اقیانوس بی کران عظمت خلقت یعنی گیاهان رادرک کنم و کلماتی درباره ی این مواهب را به رشته ی تحریر در آوردم.
هر گیاه دنیایی بی انتهاست؛ چرا که در دل خود هزاران ماده و پروده و با آن انس گرفته است. هر ماده دنیایی عجیب است که از ده ها اتم و ملکول ساخته شده و هم اتم خود دنیای دیگر، به قول ابن سینا دانشمند بزرگ ایران زمین
دل هر ذره را که بشکافی
آفتابش در میان بینی
دنیای بدون گیاه به معنی پایان حیات است. گیاهان در تغذیه، زیبایی، تولید اکسیژن، تولید انرژی، جذب گاز کربنیک، تعادل رطوبت و دما، تامین پوشاک، تامین رایحه، مواد دارویی و ... سرنوشت سازند.
بشر برای آلام و امراض، با خواص گیاهان آشنا و آن را به عنوان درد آشنای هزاران سال استفاده نمود، اما در یک تجربه ی تلخ که در 5/1 قرن پیش به مدت چند دهه اتفاق افتاد از گیاهان به عنوان دارو فاصله گرفته؛ انسان همیشه خواستار بهتر زیستن بوده و با عوارض این طبیعی و غیر طبیعی مبارزه نموده است. به همین دلیل در مبارزه با عوارض داروهای صناعی دست به دامن طبیعت دراز نموده و همین امر باعث شده که در سه دهه ی اخی داروها و مواد آرایشی و بهداشتی با منشاء گیاهی زیادی به جهان عرضه شود.
علل نگرش و گرایش دوباره ی جهان به گیاهان دارویی و گیاهان درمانی
از زمان تهیه ی مصنوعی یا به اصطلاح سنتزی اولین جسم به نام اوره حدود 150 سال می گذرد. تا قبل از آن هیچ ماده ی غیر طبیعی وجود نداشت و هر چه به عنوان ابزار دارویی مصرف می شد دارای منشاء گیاهی ، حیوانی و معدنی بود. پس از سنتز اوره، اسید استیک و به ترتیب مواد دیگر تهیه شدند. عواملی از جمله کمبود منابع طبیعی، گرانی این مواد، اثرات کند، و مزه ی نامطلوب بسیاری از آن باعث تفکر سنتز مواد در انسان بود.
بشر در سال های اولیه ی سنتز مواد دارویی، نیز بسیار خوشحال و امیدوار بود؛ چرا که توانسته بود موادی را تهیه کند که ارزان تر، دارای اثر سریع تر و قوی تر بودند و تولید آن ها به هر میزان دارای محدودیت نبود، به همین دلایل، مواد مصنوعی (سنتزی ) یکی پس از دیگری جای گزین مواد طبیعی شدند؛ تا جایی که پس از چند سال مصرف این مواد، نیز متوجه آثار جانبی آن ها شد و دیری نگذشت که فاجعه ی تالیدومید رخ داد. فاجعه ی تالیدومید که بر اثر خوردن این دارو توسط زنان حامله رخ داد، حدود 20 هزار کودک ناقص الخلقه بی دست و پا، کر و لال و ... در جهان بر جای گذاشت. فاجعه تالیدومید در حقیقت اثر تراتوژنی داروهای شیمیایی بود که نشان داد بعضی از مواد شیمیایی نه تنها می توانند به روی فرد مصرف کننده آثار جانبی به جای گذارند بلکه می توانند نسلی بعدی را نیز مورد خطر قرار دهند. با وجودی که کارخانه ی سازنده بر حسب حکم دادگاه مجبور به پرداخت غرامت به همه ی آن ها شد ولی بشر با ناباوری و تاثر مجبور به نگرشی دوباره اما عمیق به استفاده از مواد طبیعی شد. در حقیقت چندین عامل باعث تشویق و تعمق بشر بدین موضوع شد از جمله:
-حداقل 620 هزار گونه ی گیاهی در کره ی خاکی می روید که بیش از 95 درصد آن ها به عنوان دارو هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته ند و راز و رمزهای فراوان در آن ها نهفته است.
- هر گیاه حاوی صد ها ماده با اثراتی جالب می باشد و در حقیقت بزرگترین آزمایشگاه طبیعت است که به عنوان منابع بی انتها در اختیاز نیز قرار دارند.
- تمام مواد سنتزی، از الگوی اسکلت مواد استخراج شده از طبیعت، برگرفته شده اند و یا بسیاری از مواد نیمه مصنوعی ، از تغییر در مواد طبیعی حاصل شده اند؛ از این رو برای تهیه ی هر جسم تازه باید اسکلت آن را از طبیعت به دست آورد و به همین علت است که همیشه بعد از کشف مواد طبیعی، سنتز آن ها مورد مطالعه قرار می گیرد.
- بسیاری از فرمول های درشت به خصوص با شکل های فضایی پیچیده قابل سنتز نیستند. نمونه ی بارز آن ها داروهای ضد سرطانی مانند وینکریستین، وینبلاستین و تاگزول است که به علت درشتی فرمول، غیر قابل تهیه هستند و باید حتماً کشت گیاهان آن ها را از طبیعت به دست آورد.
- داروهای گیاهی به علت سازگاری بهتر با بدن دارای عوارض جانبی بسیار کم تری نسبت به مواد مصنوعی هستند.
- داروهای سنتزی قادر به تسکین یا درمان کلیه ی مشکلات نمی باشند.
امروزه بسیاری از داروهای گیاهی و طبیعی در رشته های گیاه درمانی، هوموپاتی، رایحه درمانی، لجن درمانی، گل درمانی و روش های طب مکمل دیگر، در حال استفاده ی وسیع بوده و میلیون ها نفرد رد جهان از آن استفاده می کنند.