ما در این فصل اندازهگیری فاصله را انجام می دهیم که به روش‌های مختلفی انجام خواهد شد که یکی از این دو روش اندازهگیری فاصله به طور مستقیم خواهد بود و روش دیگر اندازهگیری فاصله به روش غیر مستقیم (بدون شیب) خواهد بود. در روش اندازهگیری فاصله به روش غیرمستقیم (بدون شیب کمر کارمان راحت‌تر و سریع‌تر انجام خواهد شد چون وسایل اندازه گیری فاصله استفاده از دوربین تئودولیت است که در این آزمایش ما زمینی را که بدون شیب است را انتخاب می کنیم و دوربین خود را در آنجا مستقر می کنیم که مستقر کردن دوربین نیز با استفاده از اصول و قوانین خاصی انجام می شود که در شرح آزمایش توضیح خواهیم داد و بعد شاخص را در محل مربوطه ممستقر خواهیم کرد و وقتی که داخل دوربین را نگاه کنیم تار بالا و پایین را مشاهده خواهیم کرد که اختلاف آن دو می تواند با به کار بردن در فرمول مورد نظر جواب اصلی را به ما بدهد که در این آزمایش تنها وسایل مهم ما همان دوربین تئودولیت و شاخص است و در کار عملی دیگر که به روش اندازهگیری فاصله به طور مستقیم است با استفاده از وسایل اندازهگیری ساده مثل متر – زنجیر مساحی و ژالون خواهد بود که این روش هم زمان بیشتر و هم کار خسته کننده‌تر خواهد بود و در آخر کار مقدار اختلاف اندازهگیری وسایل را بدست می آوریم.
کار علمی (1)
موضوع: اندازهگیری فاصله به روش مستقیم
وسایل مورد نیاز: ژالون، زنجیر مساحی، متر فلزی یا پارچه‌ای، دفترچه یادداشت، گچ.
مراحل کار:
1- امتدادگذاری 2- علامتگذاری 3- اندازهگیری توسط وسایل مختلف
4- قرائت 5- یادداشت 6- محاسبه اختلاف
شرح کار:
در مرحله اول دو نقطه‌ای که می خواهیم فاصله آن را بدست بیاوریم و اندازهگیری کنیم باید با استفاده از گچ آن دو نقطه را علامت گذاری کرده تا فاصله‌ای که می خواهیم بدست بیاوریم از این لحاظ دقیق باشد و اگر این کار علامتگذاری را سرسری بگیریم در مسافت‌های طولانی می بینیم که جوابی که بدست آوردیم کاملاً نادرست است و بعد از علامت گذاری، روی علامت‌ها ژالون‌ها را قرار می دهیم که مستقر کردن ژالون‌ها با فاصله های مختلف بستگی به طول مسافت ما دارد که از چه تعداد ژالون استفاده کنیم و وقتی که ژالون‌ها را مستقر کردیم با استفاده از یکی از وسایل اندازه گیری مثل متر اندازهگیری خود را شروع می کنیم و باید دقت کنیم که سر متر را دقیقاً روی نقطه علامتگذاری بگذاریم که برای ما بسیار مهم است و آن فاصله ای که ژالون ها را مستقر کردیم باید به اندازه ای باشد که ما وقتی متر را باز می کنیم بتوانیم با یک بار، فاصله دو ژالون را بدست آوریم و بعد عدد بدست آمده را یادداشت می کنیم و برای انجام کار مثلاً در فاصله هر ژالون را 50 متر می گیریم و بعد می شماریم و برای اطمینان دوباره برعکس این کار را انجام می دهیم و دوباره ما می توانیم همین فاصله را با استفاده از زنجیر مساحی انجام دهیم و این زنجیر یکی از مزایایی که دارد این است که نه گره می خورد و نه می شکند و بعد جوابی که با استفاده از زنجیر مساحی بدست آوردیم آن را هم یادداشت می کنیم بعد فاصله بدست آمده با استفاده از دو وسیله اندازه گیری را در کنار یک دیگر قرار می دهیم و اختلاف آن را بدست می آوریم که معلوم می شود چقدر اختلاف داریم.
1- ژالون: میله ای بلند که طول آن حدود سه متر است و جنس آن از فلز که یک سر آن نوک تیز است که برای فرو کرده آن در زمین انجام می شود و سر دیگر آن صاف است که برای نشان دادن مسافت های تعیین شده نیز به کار می رود مثلاً در هر 50 متر یک ژالون کار گذاشته می شود.
محاسبات
وقتی که ما آن قسمت تعیین شده از زمین مثل طول زمین چمن را با استفاده از وسایل اندازه گیری، اندازه گرفتیم باید اعداد بدست آمده بسر وسیله وسایل اندازهگیری را در کنار یکدیگر قرار دهیم و نتیجه اصلی را با توجه به محاسبات بدست آورد.
کار عملی (2)
موضوع: اندازه گیری فاصله به روش غیرمستقیم (بدون شیب)
وسایل مورد نیاز: دوربین تئودولیت، سه پایه دوربین، شاخص، دفترچه یادداشت، گچ.
مراحل کار:
1- امتداد گذاری 2- علامت گذاری 3- مستقر کردن دوربین
4- قرائت 5- یادداشت 6- محاسبات
شرح کار: ما در این کار عملی برای اندازه گیری فاصله به روش غیرمستقیم (بدون شیب) آمدیم عرض میدان صبحگاه را در حیطه کار خود قرار داده ایم که برای اندازه گیری فاصله در ابتدا آمدیم دو طرف عرض میدان را که در یک راستا است با گچ علامت گذاری کردیم که در روی یکی از علامت ها شاخص را قرار می‌دهیم و در روی علامت دیگر دوربین را مستقر خواهیم کرد که شاخص توسط یکی از افراد گروه در روی علامت مستقر می شود و برای مستقر کردن دوربین باید به نکاتی توجه کرد که در ابتدا پایه های دوربین را در جای خود محکم می‌کنیم بعد از اینکه محکم شد دوربین را باید سانتراژ کرد یعنی نسبت به علامت روی زمین در یک راستا باشد که معلوم شود دوربین درست روی علامت قرار گرفته و دقیقاً فاصله ها از روی همین علامت است وگرنه فاصله اندازه گیری شده درست و دقیق نمی شود و ممکن است با اختلاف چند سانتی متر این کار صورت بگیرد بعد از این که دوربین سانتراژ یا شاغول شد حالا باید دوربین را در روی سه پایه تراز کرد که این عمل تراز کردن با استفاده از حلقه‌های پیچی که دوربین روی آن مستقر است انجام می شود و همچنین دو تراز دیگر نیز روی خود دوربین مستقر است که در هنگام پیچاندن حلقه‌های پیچی باید حباب داخل این دو تراز دقیقاً در وسط قرار گیرد و آنقدر این حلقه های پیچی را به چپ و راست می‌چرخانیم که دقیقاً دوربین تراز شود و دو تراز روی دوربین یکی به شکل دایره و دیگری به شکل استوانه است و بعد از اینکه دوربین تراز شد سر دوربین را به سمت شاخص می گیریم و اگر در هنگام دیدن شاخص از داخل دوربین تصویر برای ما واضح و روشن نبود با چرخاندن پیچی که در کنار عدسی دوربین قرار دارد آن را واضح می کنیم و داخل دوربین دو تار بالا و پایین می بینیم که وقتی روی شاخص می گیریم عددهایی را می بینیم که روی شاخص افتاده است و در روی تار بالا و پایین قرار دارد و آن دو عدد را باید از همدیگر کم کنیم و با قرار دادن آن دو عدد در فرمول مورد نظر می توانیم فاصله مورد نظر را بدست می‌آوریم و اعداد را یادداشت می کنیم و حال برای اینکه اطمینان بیشتری از فاصله مورد نظر بدست آوریم و برای درست بودن آن دوباره می آییم جای شاخص و دوربین را عوض می کنیم و دوباره همان مراحل را (سانتراژ – استحکام – تراز) برای این دوربین انجام می دهیم و دوباره این فاصله ها توسط افراد گروه خوانده می شود و دوباره یادداشت می شود و در آخر متوسط اعداد بدست آمده توسط افراد گروه به عنوان عدد اصلی و دقیق ثبت می شود.