کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در برقراری سیستمهای مدیریت مواد زائد تحت نظارت بهداشت که ریسکهای آلودگی در کشورهای در حال توسعه را کاهش می دهند.
چکیده
این مقاله به کاربرد تکنیک فرایند تحلیل سلسه مراتبی (AHP) در زمینه توسعه پایدار آن به منظور برقراری و بهینه سازی سیستم های مدیریت مواد زائد تحت نظارت بهداشت (HCWM) در مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه می پردازد.
این امر با ارزیابی بهترین روش ترکیب AHP با یک روش مدیریت چرخه حیات (LCM) و نشان دادن مهمترین هدف سیستمهای HCWM ، یعنی کاهش عفونت در بیماران و کارگران درون سیستم، محقق می گردد. راهکار اصلاح شده فوق، برای دو مورد مطالعاتی به کار گرفته شد: کشورهای آفریقایی حاشیه جنوبی صحرای آفریقا و استان لسوتو (Lesotho) در آفریقای جنوبی. مقادیر وزنی حاصل از AHP برای شناسایی سیستم های جایگزین که همان اهداف سیستم قبلی را دنبال می کنند، بکار گرفته می شود اما ممکن است سیستم های جایگزین دارای ساختارهای هزینه ای و ریسکهای عفونت متفاوتی می باشند. این دو مورد مطالعاتی نشان می دهند که چگونه AHP می تواند (با تمام نقاط قوت و ضعف خود) در پشتیبانی از تصمیم گیری در مهندسی محیط زیست در کشورهای در حال توسعه نقش داشته باشد.
1- مقدمه
این مقاله به کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در حل مسائل توسعه پایدار در کشورهای حال توسعه، یعنی کاهش ریسکهای عفونت سیستم های مدیریت مواد زائد تحت نظارت بهداشت (MCWM) می پردازد. از این رو، تکنیک AHP بطور مختصر همراه با نقاط قوت و ضعف خود معرفی می شود و کاربرد آن در زمینه توسعه پایدار و HCWM مورد توجه قرار می گیرد تا اهداف خاص این مطالعه روشن گردد.
(Saaty, 1980,1990)AHP یک روش توزین چند صنعتی معروف برای پشتیبانی از تصمیم گیری است. (Madu,1994).
همین طور، AHP برای حل مسائل پیچیده تصمیم گیری در نظامهای مختلف، از قبیل سیاست عمومی، برنامه ریزی استراتژیک، تعیین امکان ادامه حیات، پیش بینی و مدیریت پروژه به کار رفته است.
تعریف شرایط و گروههای وابسته به سیستم
تعریف سیستمی که قرار است ارزیابی شود
اولویت بندی و رتبه بندی معیارها و خصوصیات گزینه های مرتبط با سیستم
AHP ، که از روش مقایسه دوبدو پیروی می کند، بویژه در مناطقی که مقایسه های عددی و اندازه گیری موجود نیست، یک راه برای سنجش یک مقیاس عددی فراهم می سازد. این فرآیند در شکل 1 آورده شده است.
شکل1- نمودار اجمالی فرآیند AHP
فرآیند AHP بطور کلی بعنوان یک تکنیک تحلیل تصمیم گیری چند معیاره (MCDA) دارای یک سری مزایا و محدودیتهاست:
* امکان ارزیابی گزینه های سیاست تصمیم و کمک به فهم مسأله را با یک راهکار سیستماتیک میسر می سازد.
* امکان ترکیب اطلاعات کمی و کیفی را فراهم می کند. MCDA فراتر از ارزیابی نتایج صرفاً اقتصادی عمل می کند و امکان ارزیابی معیارهای غیر اقتصادی بر مبنایی واحد را فراهم می سازد؛ یعنی تکنیک MCDA دارای سطح بالایی از انعطاف پذیری و جامع بودن است که سایر مدلهای مبتنی بر اقتصاد صرف، فاقد آن می باشند.
* اولویت گروههای گوناگون وابسته به سیستم که دارای اهداف ناسازگار با هم هستند، باید مورد محاسبه قرار گیرد.
* روشهای MCDA بهترین راه حل را ارائه نمی دهند، اما مجموعه ای از راه حلهای ممتاز یا یک رتبه بندی کلی از تمام راه حلها ارائه می دهند. بنابراین، حل کردن چنین مسائل چند معیاره بصورت توافقی بوده و بستگی به شرایطی دارد که در آن، فرآیند تصمیم گیری قرار است انجام پذیرد.
* تصمیم گیری نیازمند تجربه و قضاوت شخصی است.
* تکنیکهای MCDA گاهی اوقات خیلی وزین و غیر قابل استفاده هستند.
* تخصیص وزن هر یک از معیارها وابسته به طرز تفکر مشخص است. تغییر وزنها منجر به نتیجه ای متفاوت و نقض رتبه بندی خواهد شد.
محدودیتهای خاص AHP در مسائل تصمیم گیری، بصورت زیر بیان شده اند :
* نارسایی AHP در تعریف سیستم های پیچیده؛ یعنی راهکار سلسله مراتبی ممکن است برای یک سیستم خاص ناکارآمد باشد.