دانلود مقاله بنزوات سدیم مورد مصرف در صنایع غذایی

بنزوات سدیم مورد مصرف در صنایع غذائی 1 - ویژگیها و روشهای آزمون

  0 مقدمه                                   

 پیشرفت صنایع غذائی و تولید انبوه مواد غذائی لزوم استفاده از افزودنیهای خوراکی را ایجاب نموده است .

 استفاده از این ماده نگهدارنده فقط در آن دسته مواد غذائی و به مقادیری مجاز است که مصرف آن در استانداردهای مربوطه قید شده است .

  1 هدف و دامنه کاربرد

 هدف از تدوین این استاندارد ارائه ویژگیها , بسته‏بندی , نشانه گذاری , نمونه برداری و روشهای آزمون بنزوات سدیم مورد مصرف در صنایع غذائی می‏باشد .

  2 تعاریف و اصطلاحات

 در این استاندارد واژه‏ها و اصطلاحات با تعاریف زیر به کار برده می‏شود :

 2 1 بنزوات سدیم 2

 بنزوات سدیم ماده‏ای است شیمیائی با فرمول C6H5COONa و وزن ملکولی 144/1 که مصرف آن در مواد غذائی با اسیدیته بالا می‏تواند از رشد باکتریها , کپکها و مخمرها ( قارچها ) جلوگیری نماید و به این لحاظ در بعضی از مواد غذائی که مصرف آن مجاز شناخته شده است به کار می‏رود . این ماده به سه شکل گرد , دانه و یا پرکهای بلورین 3 در بازار عرضه می‏شود .

 2 2 محموله 4

 محموله مقداری از کالاست که طبق یک قرارداد در یک نوبت حمل و تحویل می‏شود . یک محموله می‏تواند شامل یک یا چند بهر باشد .

 2 3 بهر 5

 در یک محموله واحد , تمامی بسته هایی که از نظر اندازه و محتوی یکسان بوده و از یک پخت 6 واحد تشکیل شده باشد را یک بهر می‏گویند . اگر یک محموله از پختهای مختلفی تشکیل شده باشد بسته‏های متعلق به پخت یکسان باهم گروه بندی شده و هر گروهی یک بهر جداگانه را تشکیل می‏دهد .

  3 ویژگیها

 بنزوات مورد مصرف در صنایع غذائی باید دارای ویژگیهای زیر باشد :

 3 1 ویژگیهای فیزیکی

 3 1 1 قابلیت انحلال

 قابلیت انحلال بنزوات سدیم در آب مقطر و اتانل باید طبق بند 7 2 1 این استاندارد باشد .

 3 1 2 دامنه ذوب

 دامنه ذوب اسید بنزویک حاصل از ترکیب بنزوات سدیم با اسید کلریدریک بین 121/5 تا 123/5 درجه سلسیوس می‏باشد ( روش آزمون طبق بند 7 1 1)

 3 2 ویژگیهای شیمیائی

 ویژگیهای شیمیائی بنزوات سدیم مورد مصرف در صنایع غذائی باید طبق جدول شماره 1 باشد .

  4 بسته‏بندی

 بنزوات سدیم باید در بسته‏های کاملا مسدود و نفوذناپذیر بسته‏بندی شود .

 جنس موادی که برای بسته‏بندی بنزوات سدیم به کار می‏رود باید دارای استحکام کافی باشد به نحوی که از نظر جابجایی , ضربه پذیری و تغییرات کیفی سلامت محصول را تضمین نماید .

 حداکثر مقدار بنزوات سدیم در یک بسته نباید از 25 کیلوگرم بیشتر باشد .

  5 نشانه گذاری

 نشانه‏های زیر باید روی هر بسته بنزوات سدیم نوشته شود :

 - نام کالا

 - عبارت " مناسب برای مصرف صنایع غذائی " 7

 - نام و نشانی تولیدکننده

 - وزن خالص

 - تاریخ و شماره سری ساخت

 - شرایط نگهداری

  6 نمونه برداری

 6 1 نکات کلی در مورد نمونه برداری

 6 1 1 نمونه‏ها باید در محلی محفوظ از رطوبت , گردو خاک و دوده برداشته شود .

 6 1 2 وسیله نمونه برداری باید تمیز و خشک باشد .

 6 1 3 احتیاطهای لازم برای حفاظت نمونه‏ها و مواردیکه باید نمونه برداری شود به عمل آید .

 6 1 4 وسیله نمونه برداری و ظروف نمونه باید به دور از آلودگی‏های اتفاقی باشد .

 6 1 5 محتویات هر ظرف با بسته‏ای که برای نمونه برداری مشخص می‏شود باید حتی‏الامکان با وسیله مناسبی مخلوط شده و سپس نمونه معرف از آن تهیه شود

 6 1 6 نمونه‏ها باید در ظروف شیشه‏ای تمیز , خشک , مناسب و یا ظروف دیگری که بر روی نمونه‏ها تأثیری نداشته باشد نگهداری شود .

 6 1 7 گنجایش گنجایه‏های نمونه باید به اندازه‏ای باشد که تقریبأ با نمونه‏ها پر شود .

 6 1 8 ظروف نمونه پس از پرشدن باید به طور غیرقابل نفوذ درزبندی و مشخصات بهر , محموله و تاریخ نمونه برداری بر روی آن قید گردد .

 6 1 9 نمونه‏ها باید دور از منابع گرما و نور نگهداری شود به نحوی که دمای آن نسبت به دمای محیط تغییر نکند .

 6 2 روش نمونه برداری

 - ابتدا تعداد بسته‏های موجود در بهر مورد نظر را معین کرده و سپس با مراجعه به جدول شماره 2 تعداد بسته هایی را که باید از آن نمونه برداری شود مشخص نمایید .

 - با استفاده از جدول اعداد تصادفی تعداد بسته‏های مشخص شده را از بهر برداشته و کنار بگذارید .

 - در صورتی که جدول اعداد تصادفی در اختیار نباشد تعداد بسته‏های موجود در بهر را به تعداد بسته‏هائی که باید از آن نمونه برداری شود تقسیم نموده و عدد صحیح حاصله را ملاک عمل قرار دهید .

 مثلا اگر تعداد بسته‏های موجود در بهر 53 باشد باید تعداد 8 بسته برای نمونه برداری مشخص شود که برای این کار عدد 53 را به 8 تقسیم نموده و عدد صحیح حاصله را که 6 است ملاک عمل قرار دهید .

 - شمارش را از یکی از بسته‏ها شروع کرده و ششمین بسته را کنار بگذارید این عمل را در مورد باقیمانده بسته‏های موجود در بهر آنقدر ادامه دهید تا تعداد بسته‏های کنار گذاشته شده به عدد 8 برسد .

 - از هریک از بسته‏های کنار گذاشته شده مقدار 18/75 گرم با تقریب اضافی نمونه برداری نمائید .

 - نمونه‏های برداشته شده را کاملا مخلوط کرده و سه قسمت 50 گرمی از مخلوط حاصله برداشته و هر قسمت را در گنجایه‏های  شیشه‏ای مناسب ( که تقریبأ حجم آن پرشود ) ریخته و طبق بند 6 1 8 عمل کنید .

 - یک نمونه را به صاحب کالا و دو نمونه دیگر را برای آزمایش و نگهداری به عنوان شاهد به آزمایشگاه ارسال نمائید .

(1) تقریب اضافی نباید بیش از نصف حداقل مقدار نمونه ذکر شده در ستون جدول سوم باشد

 یادآوری - چنانچه شمار بسته‏های موجود در بهر بیش از 100 باشد , آن را به زیربهرهای حداکثر 100 تائی تقسیم و طبق جدول فوق نمونه برداری نمائید .

  7 روشهای آزمون

 7 1 روشهای آزمون مربوط به تشخیص بنزوات سدیم

 برای تشخیص بنزوات سدیم از سه روش زیر استفاده می‏شود :

 7 1 1 دامنه ذوب

 7 1 1 1 اصول روش :

 اصول این روش برمبنای رسوب دادن بنزوات سدیم به وسیله اسید کلریدریک و سپس اندازه‏گیری دامنه ذوب اسید بنزوئیک حاصله می‏باشد .

 7 1 1 2 مواد لازم

 - اسید کلریدریک رقیق

 طرز تهیه : 260 میلی‏لیتر اسید کلریدریک (25 درصد وزنی حجمی V/W) را با مقدار کافی آب مقطر مخلوط کنید و سپس به حجم یک لیتر برسانید .

 - محلول نیترات نقره ده درصد

 - اسید نیتریک خالص

 7 1 1 3 وسایل لازم

 - لوله موئین با ضخامت دیواره 0/1 تا 0/15 میلی‏متر و قطر داخلی 0/9 تا 1/1 میلی‏متر

 - دستگاه مخصوص اندازه‏گیری دامنه ذوب

 این دستگاه دارای مخزنی است که حاوی مایعی مانند پارافین یا روغن سیلیکون می‏باشد و مجهز به همزن و دماسنج کمکی 8 است .

 7 1 1 4 روش کار

 آماده کردن نمونه : محلول دو درصد حجمی بنزوات سدیم را تهیه نموده و سپس با اسید کلریدریک آن را اسیدی کنید رسوب سفید رنگی تشکیل می‏گردد . رسوب حاصله را با آب مقطر تا خروج کامل کلر بشوئید . عمل شستشو را تا زمانی که افزایش چند قطره نیترات نقره درصد به آب شستشو ایجاد کدورت نکند : ادامه دهید .

 رسوب تهیه شده را روی شیشه ساعت یا ورقه نازکی پهن کنید و در درجه حرارت زیر دامنه ذوب ( دامنه ذوب اسیدبنزوئیک بین 121/5 تا 123/5 درجه سلسیوس است ) خشک کنید و یا به مدت 24 ساعت در دسیکاتور مجهز به خلاء که دارای اسیدسولفوریک است , قرار دهید . ماده خشک را در لوله خشک موئین بریزید و سپس به آرامی ته لوله را چند مرتبه به سطح سفتی بکوبید تا تمامی گرد به ته لوله منتقل شود به طوری که ارتفاع ماده در لوله موئین به اندازه 2 تا 4 میلی‏متر شود . سپس لوله موئین و محتویاتش را به یک دماسنج استاندارد 9 طوری بچسبانید که قسمت حاوی اسیدبنزوئیک آن در وسط حباب دماسنج قرار گیرد . دستگاه اندازه‏گیری نقطه ذوب ( بند 7 1 1 3) را روشن کرده و طوری تنظیم کنید که دمای آن در هر دقیقه 3 درجه سلسیوس افزایش یابد . زمانی که دما به 116/5 درجه سلسیوس رسید دستگاه را مجددا طوری تنظیم کنید که افزایش دما در هر دقیقه بین یک تا دو درجه سلسیوس باشد .

 هنگامی که اولین قطره مایع در داخل لوله موئین تشکیل شد دما را یادداشت کنید و مجددا زمانیکه تمامی ماده داخل لوله موئین کاملا ذوب شد ( که با تشکیل یک هلالی مشخص می‏شود ) دما را یادداشت کنید .

 برای تصحیح دما از روش زیر استفاده کنید :

 قبل از شروع اندازه‏گیری ابتدا دماسنج کمکی را به دماسنج استاندارد به نحوی وصل کنید که حباب آن در وسط فاصله درجه ذوب مورد انتظار (121/5 تا 123/5 درجه سلسیوس ) و سطح مایع حرارت دهنده قرار گیرد . وقتی که محتویات لوله موئین ذوب شده دماسنج کمکی را بخوانید و عدد قرائت شده روی دماسنج استاندارد را از فرمول زیر تصحیح کنید .

(t - T) N * 0/00016

 که در این فرمول :

 N = تعداد درجات دماسنج استاندارد بین سطح مایع حرارت دهنده و سطح جیوه

 T = دمای قرائت شده به وسیله دماسنج استاندارد

 t = دمای قرائت شده به وسیله دماسنج کمکی

 یادآوری - پس از تصحیح دمای شروع ذوب شدن و دمای ذوب شدن کامل اعداد به دست آمده معرف دامنه ذوب نمونه مورد آزمون خواهد بود .

 7 1 2 واکنش با کلرورفریک جهت تشخیص بنزواتها

 7 1 2 1 مواد لازم

 - محلول کلروفریک (S.T) 10

 طرز تهیه : 9 گرم فریک (FeCl3.6H2O) را در مقدار کافی آب مقطر حل کرده و سپس به حجم 100 میلی‏لیتر برسانید .

 7 1 2 2 وسایل لازم

 وسایل معمولی آزمایشگاه

 7 1 2 3 روش کار

 10 گرم بنزوات سدیم را در مقدار کافی آب مقطر حل کرده و سپس به حجم 100 میلی‏لیتر برسانید . این محلول با محلول کلرورفریک ( بند 7 1 2 1 ) رسوب زرد رنگ نخودی می‏دهد .

 7 1 3 آزمون با شعله جهت تشخیص ترکیبات سدیم

 ترکیبات سدیم در مقابل شعله آتش یک شعله زرد رنگ طلائی ایجاد می‏کنند .

 7 2 روشهای آزمون مربوط به ویژگیهای فیزیکی بنزوات سدیم

 7 2 1 قابلیت انحلال

 7 2 1 1 مواد لازم

 - اتانل خالص

 7 2 1 2 وسایل لازم

 وسایل معمولی معمولی آزمایشگاه

 7 2 1 3 روش کار

 مقدار یک گرم بنزوات سدیم را دقیقأ وزن نموده و به یک ارلن مایر 250 میلی‏لیتری منتقل نمائید و به آن 2 میلی‏لیتر آب مقطر و یا 90 میلی‏لیتر اتانول اضافه کنید . این محلول در 27 درجه سلسیوس در آب و یا اتانل حل می‏شود . محلول بنزوات سدیم در اتانل ممکن است کمی کدر شود .