تفکر خلاق چیست ؟
ممکن است از خود بپرسید : چرا باید تفکر خلاق را یاد بگیریم . برای پاسخ به سئوال شما می خواهم ذهن شما را برگردانم به مواقعی که در زندگی تان احساس کرده اید به بن بست رسیده اید . زمان هایی که واقعاً مستأصل مانده اید و نمی دانسته اید چه باید بکنید . نمی دانسته اید راهی که به صلاحتان باشد کدام است . نمی دانسته اید با مشکل خود چگونه کنار بیایید . در این میان دنبال کسی می گشته اید که از او راه حل بخواهید و البته گاه با پیدا کردن راه حل خیالتان راحت می شده است . بعد با خود می گفته اید :
« راه ، چه جالب ، چرا به فکر خودم نرسید ؟ »
خلاقیت در واقع به جریان انداختن قوه تخیل و اندیشه و توانایی های فکری است که به جریان افتادن در رویارویی با موانع فکری یا عملی خود را نشان می دهد .
خوب ، یک سئوال طرح می کنم تا فکر شما حرکت کردن و به جریان افتادن را تجربه کند :
به یک عدد آجر سفال فکر کنید آن را تجسم کنید . حال بگویید این آجر چه فوایدی می تواند داشته باشد و چه استفاده هایی از آن می شود کرد ؟ شاید اولیه جواب شما این باشد : با آجر می توان خانه درست کرد . اما سئوال این بود که با یک عدد آجر چه می کنید و شما آجر را در کل در نظر گرفتید .
پس اولین اصل در جریان تفکر ، درست اندیشیدن و دقت کردن نقش اصلی را در این جریان دارد . شاید گفته باشید با یک عدد آجر می توانیم جلو به حرکت درآمدن یک اتومبیل خاموش در سراشیبی را بگیریم و 0000 دهها استفاده دیگر از آجر را می توانید ذکر کنید که در ابتدا به نظرتان نرسیده بود ولی جریان یافتن فکر شما آنها را خلق کرد . پس خلاقیت یعنی جریان یافتن یک فکر که می تواند به عمل درآید .
فرد خلاق ، هم ایده های جدی می آفریند و هم ایده هایش را به عمل نزدیک می کند تا از آن نتیجه بگیرد . تا زمانی که فکر در ذهن باقی بماند تنها فکر است و به هیچ دردی نمی خورد چون اگر به عمل درنیاید چیزی در مسیر زندگی شما عوض نمی شود . دنیا پر است از افکار گوناگونی که به عمل درنیامده اند و به همین سبب فایده ای هم به صاحب فکر نرسانده اند .
ژول ورن روزی در افکار خود سفر به اعماق زمین را می پروراند ولی جایی نخوانده ام که خودش آن را به عمل درآورده باشد . او به سفر به دور دنیا در هشتاد روز فکر می کند ولی آن را در عمل پیاده نکرد به سفر هوایی و مسافرت به فضا می اندیشید ولی بعدها کسانی هواپیما را ساختند و اولین پرواز انسان را به نام خودشان ثبت کردند چون آن را به عمل درآوردند .
ادیسون به اختراع برق فکر کرد و آن را به عمل درآورد و استفاده اش را از این فکر برد و به دیگران هم استفاده رسانید . تفکر در تمام ادیان و فلسفه ها مورد ستایش بوده است ولی مهمتر از آن بر جریان عملی درآوردن تفکر است.
اگرخلاق نباشیم چه می شود ؟ زندگی مان نمی گذرد ؟ قطعاً می گذرد ولی نحوه گذشتن زندگی مان با زمانی که خلاق باشیم فرق می کند . شما می توانید یک عمر زندگی کنید بدون آنکه حتی یک بار فکر تازه و سازنده ای کرده باشید . ولی شما آنگاه احساس پویا بودن و زنده بودن و زندگی کردن می کنید که در زندگی خود و دیگران تأثیر بگذارید .
غنای زندگی ما در خلاقیت است . چرا ما را اشرف مخلوقات نامیده اند ، آیا به خاطر وجود عقلمان نبوده است ؟ عقلی که خلاقیت کند و پدیده های نو بیافریند . پس وظیفه و رسالت ما استفاده صحیح از این موهبت خدادادی است . مهمتر از همه باید شکرگزار خدایی باشید که این توان را در اختیارتان گذاشته است .
قدرت تفکر و نیروی منطق و استدلال ، مهمترین ابزاری است که انسان در برابر مشکلات زندگی و موانع پیشرفت و کمال در اختیار دارد .
این خطاست که فکر کنید فقط بعضی افراد ( نخبگان و هوشمندان ) استعداد خلاقیت دارند و دیگران چنین استعدادی را ندارند ، علم و تجربه ، هر دو ، ثابت کرده اند که تمام افراد با فراگیری مجموعه ای از دانش ها و مهارت ها خواهند توانست خلاق باشند و قوه درک و استدلال خود را در امور مختلف قوی تر کنند . اگر شما جزو گروهی هستید که خلاقیت کمتری در خود احساس می کنید احتمالاً یا راهکار آن را بلد نیستید و یا به آن عمل نکرده اید ، اگر بخواهید خلاق باشید ، قطعاً می توانید ، می گویند خواستن توانستن است . اما « خواستن ، توانستن است به شرط دانستن » باید راهکارها را یاد بگیرید و عمل کنید تا به خواسته خود برسید .
در واقع تفکر خلاق ، همان تفکر نقادانه است . یعنی تفکری که همه چیز را بررسی و ارزیابی و به اصطلاح نقد می کند و نتیجه این بررسی ها یافتن راهکاری جدید است که به خلق یک اثر می انجامد .
با استفاده از تفکر نقادانه فرصت می یابید تا اطلاعات لازم برای تصمیم گیری درست را جمع آوری ، دسته بندی و تجزیه و تحلیل کنید .
این مهارت شما را قادر می سازد تا واقعیت ها را دریابید و خودتان را اسیر حدس و گمان نکنید .
قبل از آن که دست به عمل بزنید می توانید در مورد عواقب آن به مطالعه بپردازید و اطلاعات خود را کامل کنید . در نتیجه احتمال خطای خود را کاهش می دهید و جلو اشتباهات احتمالی شما گرفته می شود .
مهارت تفکر نقادانه می تواند از آسیب های روانی – اجتماعی مثل دزدی ، اعتیاد فرار از منزل ، فرار از مدرسه ، بزهکاری ، خیانت و 000 پیشگیری کند .
مهارت تفکر نقاد راهی برای زندگی سالم تر و موفق تر را پیش روی شما می گذارد .
جمع بندی :
چه کنیم تا تفکرمان نقادانه باشد .
به موضوع مورد نظرتان دقیق شوید .
اگر چیزی برایتان مبهم مانده است ، بپرسید .
همیشه فکر کنید ممکن است راه دیگری هم وجود داشته باشد .
مسایل را برای خودتان تجزیه و تحلیل کنید .
برای تجزیه و تحلیل درست و اصولی نیازمند اطلاعات هستید .
هوشمندانه رفتارکنید نه متعصبانه
همیشه در نظر بگیرید اگر این کار را بکنید چه می شود و اگر نکنید چه می شود ؟
دست به عمل بزنید . نکته مهم آن است که پس از جمع آوری اطلاعات ، تجزیه و تحلیل نکات مثبت و منفی و احتمالاً مشاوره ای که انجام می دهید باید دست به عمل بزنید . تا اقدام نکنید تفکر نقاد شما فقط به همان صورت فکر باقی
می ماند . دراقدام کردن تردید نکنید و زمان را از دست ندهید .