موضوع نگهداری و تعمیرات از معدود علوم کاربردی است که شاید در طول تاریخ حیات انسان جران داشته است و با بهره گیری از دانشهای پایه ای مانند : ریاضی ، فیزیکی و علوم کاربردی ، مهندسی و مدیریت به موازات سایر علوم تجربی شکل آکادمیک به خود گرفته و پیشرفت کرده است .
ضرورت طراحی و استقرار سیستم های نگهداری و تعمیرات در کارخانجات یکی از مسائل حیاتی امروز صنایع مملکت ماست و این امر در امور خدماتی نیز صدق می کند از جمله بخش حمل و نقل که از مهمترین امور خدماتی در هر کشور می باشد .
نگهداری و تعمیرات در صورت اجرا شدن در مرکز تولیدی و خدماتی موجب کاهش هزینه و بالا رفتن کیفیت کار و در نهایت بالا رفتن بهره وری خواهد شد .
با پیچیده تر شدن امکانات در زندگی بشر روشهای استفاده و نگهداری و تعمیرات این امکانات پیچیده تر می شدند و برای این امر نیاز به دانش و تجربه خواهد بود .
باید سعی شود تا جایی که ممکن است عمر تجهیزات را اضافه کرد و در طول شبانه روز بیشترین کارایی را از آنها گرفت که این امر با داشتن یک
سیستم مناسب نگهداری و تعمیرات با صنعت موردنظر امکانپذیر می باشد .
با داشتن یک سیستم نگهداری و تعمیرات کارآ می تواند قیمت تمام شده محصولات یا خدمات را کاهش داد .
در جهان امروز با قیمت کمتر و کیفیت بالاتر می توان رقابت کرد و در عرصه رقابت ماند . بامقدمه بالا ما به اهمیت کار نگهداری و تعمیرات پی بردیم حال می خواهیم اهمیت آن را در حمل و نقل دریایی و در زمینه تخصصی دستگاه های ارتباطی و اوبری کشتی ها بررسی کنیم .
در یک کشتی حداقل 50 نفر انسان وجود دارد که نمی توان برای جان آنها قیمتی در نظر گرفت زیرا قابل قسمت گذاری نیستند .
خود کشتی حداقل 30.000.000 دلار قیمت دارد که رغم بسیار بالایی است و در هر کشتی حداقل 20.000.000 دلار کالا بار زده می شود . حال اگر یکی از دستگاههای ارتباطی یا ناوبری مثل رادار درست عمل نکند ممکن است یک حادثه بوجود آید و در پی آن همه چیز از بین برود و این یعنی یک زیان بسیار بالا و در صورتی که حادثه به طوری باشد که طی آن دو کشتی با هم برخورد کنند این زیان دو برابر خواهد شد و غرق شدن یک کشتی در دریا عوارض سنگین زیست محیطی در بر خواهد داشت که با میلیون ها دلار هزینه و صرف وقت بسیار بالا و به کارگیری نیروهای متخصص زیاد می توان آن را رفع کرد مانند آنچه در اثر غرق شدن یک نفتکش در دریا بوجود می آید .
تعریف نگهداری و تعمیرات
نگهداری : مجموعه فعالیت هایی که به طور مشخص و معمولاً به صورت برنامه ریزی شده و با هدف جلوگیری از خرابی ناگهانی ماشین آلات تجهیزات و تاسیسات انجام گرفته و با این کار قابلیت اطمینان و در دسترس بودن آنها را افزایش می دهیم ، نگهداری لقب می دهیم .
تعمیرات : شامل مجموعه فعالیت هایی است که بر روی یک سیستم یا وسیله ای که دچار خرابی و یا ازکار افتادگی گردیده ، انجام می دهیم تا آن را به حالت آماده و قابل بهره برداری بازگردانده و در جهت انجام وظیفه ای که به آن محول گردیده است ، آماده اش سازیم .
انواع روشهای نگهداری و تعمیرات
1)نگهداری و تعمیرات به منظور بهبود :
ماشین آلاتی را که ما در امور تولیدی و یا خدماتی به کار می گیریم
ساخت دیگرانند و ممکن است نواقصی داشته باشد .
زمانی را که برای تعمیر ناشی از این نواقص صرف می کنیم روند تولید را متوقف می سازد و هزینه به ما تحمیل می کند .
2)نگهداری و تعمیرات اصلاحی :
از کار افتادگی ناگهانی ماشین آلات ممکن است کل سیستم را متوقف سازد و زیانهای سنگینی وارد کند.
یکی از روشهای مبارزه با این امر نگهداری و تعمیرات اصلاحی است بدین ترتیب که با پیش بینی علت خرابی و اصلاح آن قبل از توقف ناگهانی دستگاه از این زیان جلوگیری نمود .
3)نگهداری و تعمیرات پیشگیری :
نگهداری و تعمیرات پیشگیری عبارت است از یک روش سیستماتیک برنامه ریزی و زمان بندی شده جهات انجام کارهای نگهدار مورد نیاز بر طبق برنامه تنظیمی که در جهت حفظ شرایط بهینه تجهیزات و تاسیسات با توجه به موارد زیر تهیه گردیده است :
الف)حداقل نمودن تولیدات از دست رفته که ناشی از خرابی و از کار افتادگی تجهیزات و تاسیسات باشد .
ب)تامین و تضمین عمر مفید و قانونی تجهیزات سرمایه ای .
متغیرهای موثر در انتخاب روشهای نگهداری و تعمیرات
1)نوع فعالیت سازمان (خدماتی ، تولیدی ، ... ).
2)بودجه مرد نظر سازمان برای سیستم نگهداری و تعمیرات .
3)کوچکی یا بزرگی سازمان .
4)پیچیده بودن یا نبودن دستگاه های سازمان .
5)قیمت خرید دستگاههای نو در بازار .
6)عوامل زیست محیطی که بر اثر از کار افتادن یا خوب کار نکردن دستگاه که ممکن است بوجود آید و ...
مراحلی که باید برای طراحی یک سیستم نگهداری و تعمیرات طی کرد
1)شناسایی تجهیزات
2)تهیه شناسنامه تجهیزات
3)تعیین استاندارد ها
4)زمان بندی فعالیت های نگهداری و تعمیرات
5)اجرای برنامه
6)تهیه و تدارک برای اجرای برنامه (قطعات مورد نیاز و انبارداری آنها)
7)کنترل فعالیت ها از طریق ثبت سوابق آنها
8)ارزیابی سیستم و انجام اصلاحات به منظور بهبودسیستم .