روسازی ها معمولاً تحت تأثیر عوامل زیادی قرار دارند و از این نظر طرح آنها در مقایسه با طرح پلها و ساختمانها و سایر ابنیه فنی از پیچیدگی بیشتری برخوردار است. یکی از اشکالات مهم در طرح روسازیها متغیر بودن عواملی است که در طرح روسازی مؤثرند. به علت طول زیاد یک راه یا محوطه یک فرودگاه و با توجه به این امر که شرایط جوی، خصوصیات خاک زمین طبیعی و نوع و تعداد وسائل نقلیه در طول راه متغیر است، مهندس طراح با عواملی که به شدت در طول راه تغییر می کند، روبرو است. پیچیدگی این مسئله با توجه به اینکه هر یک از این عوامل در هر نقطه مقدار ثابتی نبوده و در مواقع مختلف سال نیز متفاوت است، بیشتر می شود. بالاخره با توجه به اینکه حجم مصالح مصرفی در راهسازی قابل توجه است و معمولاً از نقطه نظر اقتصادی حمل این مصالح در مسافت های زیادی مقرون به صرفه نمی باشد، سبب می شود که مهندس طرح راه را در اغلب موارد اختیار چندانی نیز در انتخاب نوع مصالح نداشته و این امر نیز به نوبه خود به محدودیت ها و پیچیدگی های طرح روسازی می افزاید.
عوامل مؤثر در طرح روسازیها را می توان به 6 گروه تقسیم کرد که عبارت اند از:
الف) خاک بستر روسازی (جنس، مقاومت، قابلیت جذب رطوبت، قابلیت تراکم ...)
ب) مصالح روسازی ( جنس، مقاومت، دوام، نفوذپذیری ...)
ج)شرایط جوی ( رطوبت، یخبندان، درجه حرارت ...)
د) وسایل نقلیه ( نوع، وزن، تعداد ...)
ه) مخارج (مصالح، ماشین آلات، نیروی انسانی، تعمیر و نگهداری، اتلاف وقت ...)
و) سیستم مورد نظر ( راه یا فرودگاه)
روش طرح روسازی معمولاً به این نحو است که ابتدا با بررسی های ژئوتکنیکی خاک بستر روسازی، منابع مصالح، شرایط اقلیمی و جوی منطقه و آمد و شد احتمالی وسائل نقلیه چندین طرح که از نقطه نظر فنی قابل قبول هستند انتخاب می شود. سپس با بررسی این طرحها، طرحی که از نقطه نظر اقتصادی بهترین است به عنوان طرح نهائی انتخاب می شود.
انواع روسازی ها
روسازیها دارای انواع مختلف هستند که از نقطه نظر نحوه گسترش تنش در آنها و نحوه تحمل بارهای وارد آنها را می توان به دو دسته کلی روسازیهای انعطاف پذیر و روسازیهای سخت تقسیم کرد. روسازیهای انعطاف پذیر که شامل انواع روسازیهای آسفالتی و شنی می باشند روسازیهایی هستند که در آنها از لایه های با سختی (ضریب ارتجاعی) کم استفاده می شود. این نوع روسازیها بارهای خارجی را بدون گسترش زیاد و در یک سطح نسبتاً کوچک به خاک بستر روسازی منتقل می کنند. در مورد روسازیهای قابل انعطاف، خاک بستر نقش فوق العاده مهمی را در طرح روسازی بازی می کند و از این نظر بررسی و مطالعه خاک بستر روسازی باید با دقت بیشتری انجام شود.
روسازیهای سخت که شامل روسازیهای بتنی هستند، روسازیهائی می باشند که در آنها از یک یا چند لایه با سختی زیاد استفاده می شود. این نوع روسازیها بارهای خارجی را بدون تغییر شکل زیاد صفحه بتنی در یک سطح نسبتاً وسیع به خاک بستر روسازی منتقل می نمایند. روسازیهای بتنی خود انواع مختلفی به شرح زیر دارد که در فصول مربوط مفصلاً شرح آن آمده است:
1- روسازی های بتنی با دال ساده ( دال غیرمسلح)
2- روسازیهای بتنی با دال مسلح
3- روسازیهای بتنی با دال (فولاد) یکسره
4- روسازیهای بتنی پیش تنیده
5- روسازیهای بتنی با رشته های فولادی.
حداقل مقاومت مصالح سنگی معمولاً بر حسب CBR تعیین می شود. حداقل مقاومت مصالح سنگی بستگی به موقعیت لایه مورد نظر در سیستم روسازی، نوع بارگذاری ها ( راه- فرودگاه) و نظر طراح دارد.
هر اندازه لایه مورد نظر در عمق بیشتری قرار داشته و یا میزان بارهای وارد کمتر باشد حداقل مقاومت را می توان کمتر اختیار نمود.
به موجب آیین نامه سازمان برنامه، انستیتوآسفالت و FAA حداقل مقاومت مصالح سنگی زیر اساس و اساس به ترتیب به 20 و 80 درصد محدود شده است. حداقل مقاومت مصالح رویه های شنی طبق آیین نامه سازمان برنامه 80 درصد مقرر شده است. کلیه این مقادیر برای نمونه های اشباع شده می باشد.
اجرای لایه های زیر اساس و اساس و رویه شنی
مقاومت و قدرت باربری لایه های زیر اساس، اساس و رویه شنی تابعی از تراکم آنهاست. این لایه باید در ضخامت های کم ( 15 سانتیمتر) پخش و در درصد رطوبت بهینه کوبیده شوند. پخش مصالح هر لایه باید پس از اتمام عملیات پخش و کوبیدن لایه زیر آن انجام شود. پخش مصالح ممکن است به وسیله پخش کن مکانیکی یا کامیون های پخش کن و یا تیغه گریدر انجام شود. ساده ترین روش پخش مصالح سنگی ابتدا ریسه کردن و یا کپه کردن مصالح سنگی در طول و بر روی سطح آماده شده راه، و سپس پخش آن با تیغه گریدر است. پخش مصالح به وسیله پخش کن مکانیکی از دقت بیشتری برخوردار است و کیفیت لایه به دست آمده از نظر یکنواختی ضخامت آن بهتر است.