شیر (Valve):
شیر دستگاهی مکانیکی است که برای کنترل مقدار جریان سیال در صنعت لوله گذاری بکار می رود.شیر از دو قصسمت متحرک و بدنه تشکیل یافته است.
متحرک : بر حسب اینکه شیر با نیروی انسان ویا نیروی دیگری بسته یا باز گردد ، نوع متحرک متفاوت است . متحرکهایی که با نیروی انسان کار می کنند از قسمتهای زیر تشکیل شده است :
الف-دسته wleel ب- ساقه stem
ج- گیره Gland د- لایی Packing
ه- سرپوش Bonnet
2.بدنه از قسمتهای زیر تشکیل شده است:
الف- بندآور Disc ب) نشمینگاه seat
بطور کلی شیرها را به سه دسته تقسیم می کنند:
1. شیرهای دستی :Manual valve
2.شیرهای نیمه خودکار :Semi-Automatic valve
3 . شیرهای خودکار : Automatic Valve
شیرهای دستی : برای بستن و یا باز نمودن آنها دخالت کامل انسان نیاز است.
معروفترین آنها عبارتند از : کره ای ،کشویی ، پروانه ای ،سماوری ، دیافراگمی ،زاویه ای
شیرخودکار : شیرهایی هستند که برای بستن وبازنمودن آنها احتیاجی به دخالت انسان ندارند. وانواع آنها عبارتند از : شیرخودکار Control .valve
شیریکطرفه Cheec .valve شیر ایمنی Safety .valve
شیرهای نیمه خودکار: آنهایی هستند که احتیاج به دخالت کامل انسان ندارند.
انواع آن عبارتند از : شیر موتوری Motor .valve
شیر برقی : Solenid .valve
شیر کشویی(Gate .valve): این شیر باید به صورت باز یا بسته کامل استفاده شود.
از مزایای این شیر این است که افت فشار در طول شیر بسیار کم است .
شیر کره ای (Globe.valve) : از این شیر برای تنظیم جریان استفاده می گردد. باید در کار گذاشتن این شیرها دقت نموده تا جریان در باز نمودن شیر به ما کمک کند .یعنی فشار از پایین به بندآور وارد گردد. این عمل باعث افزایش طول عمر لایی شیر می گردد.
شیر دیافراگمی (Diaphragm.valve):از مزایای این شیر این است که خوب بسته می شود ، گیره نداردوافت فشار در طول این شیر کمتر از افت فشار در شیر کره ای است .
شیرروانه ای (Butterfly valve): بندآور این شیر از یک صفحه فلزی تشکیل شده که حول یک محور عمودی می چرخد .بستن و یا بازکردن این شیر تحت یک زاویه 90 درجه انجام می گردد.
شیر سوزنی (Needle valve) : از خانواده شیرهای کره ای می باشد ودر سر راه سیال با فشار بالا بکار می رود . معمولاً در گروه ابزار دقیق بکار رفته وبرای نمونه گیری مناسب است .
شیر خودکار (Automatic. Control. Valve) : این شیرها جریان ، فشار ، درجه حرارت یک روند (process) را متناسب با فرمانهایی که می گیرند ، تنظیم می نمایند .فرمانهایی که برالی تنظیم روند بکار می روند ممکن است هوایی ، هیدرولیکی ، برقی باشد. .در بین فرمانها ، فرمان هوایی معمول تر است.
ظروف یا مخازن (Vessels) :
مخزن برای نگهداری مایعات ، گازها و یا جامدات بکار می رود. مخزن به هر اندازه وشکلی می تواند باشد . از آنجاییکه نمی توان همه موادرا تحت یک شرایط ذخیره نمود از این رو بعضی از مخازن را برای فشار بالا و بعضی را برای فشار جو ، گروهی را برای درجه حرارت بالا ویا پایین ویا شرایط دیگر طرح می نمایند.
معمولترین طبقه بندی مخازن به شرح زیر می باشد:
1.مخزن تحت فشار جو (Atmospheric vessel)
2. مخزن تحت فشار بالا (Pressurized vessel)
3.مخزن زیر زمینی (Under ground vessel)
4.مخزن دو جداره (Jacketed vessel)
5.مخزن تحت حرارت (Vessel with Heater)
6. مخزن با سرپوش شناور (Float Top Vessel)
مبدل حرارتی : (Heat Exchanger)
مبدل حرارتی دستگاهی است که بوسیله آن بین دوسیال تبادل حرارت انجام می شود.
مبدل حرارتی به صرفه ترین دستگاه صنعتی برای انتقال حرارت از یک سیال به سیال دیگر است .
انواع مبدل حرارتی :
1. لوله دوجداره (DOBLE Wall HEAT Exchenger) :
ساده ترین نوع مبدل حرارتی است که از دولوله مختلف القطر متحدالمرکز تشکیل شده است .
2. رادیاتور (Fin TUBE Heat Exchenger) :
رادیاتور مبدلی است که برای گازها باضریب انتقال حرارت پایین بکار می رود.
این مبدل بیشتر به عنوان خنک کننده به کار می رود. سیال خنک کننده هوا می باشد که معمولاً توسط چند بادبزن به مبدل وزیده می شود.
3. پوسته ولوله (Shell &Tube Heat Exchenger) :
مبدل پوسته لوله متداولترین مبدل حرارتی است که از قسمتهای زیر تشکیل شده است :
(A پوسته Shell : لوله قطوری که تعدادزیادی لوله با قطر کم درون آن قرار دارد.
(B لوله Tube : لوله هایی با قطر بین ¼ تا 1 اینچ که درون پوسته قرار می گیرند.
(c صفحه نگهدارنده لوله (Tube. Sheet)
در دو انتهای پوسته صفحه منقوطی شکلی وجوددارد که انتهای لوله ها از دوطرف داخل آن پرچ شده است . این صفحه ها از یک طرف نگهداری لوله ها را به عهده دارند واز طرفی سیال داخل لوله را از سیال داخل پوسته جدا نگه می دارند.
(D نیم صفحه نگهدارنده (Baffle)
این قطعات به صورت نیم دایره بطور متناوب ودر فواصل مساوی در طول لوله ها کارگذاشته شده اند ، کاراین نیم صفحه ها این است که : الف ) از خوابیدن لوله ها روی هم جلوگیری نماید.
ب) پوسته را پر از مایع نگه می دارند تا حداکثر انتقال حرارت صورت گیرد.
(E سرپوش (Cap)
در دو طرف پوسته قرار دارد وبه ترتیب سرپوش ورودی و خروجی نامیده می شود .
موادی که باید سرد یا گرم شوند می توانند از داخل پوسته یا لوله عبور داده شوند ولی اگر شرایط خاصی در سیکل باشد مثلاً رسوبی برجای ماند ماده را از داخل لوله عبور می دهند.
انواع مبدل های پوسته ولوله : 1) خنک کننده (cooler)
2)گرم کننده (Heater) 3) چگالنده (condenser)
4) دوباره جوشاننده (Reboiler) 5) تبخیر کننده (Evaporator)
6) بخار کننده (vaporizer) 7) سردکننده (Cheler)
8) خشک کننده (Drger)
پمپ : (PUMP)
پمپ دستگاهی است که با ازدیاد فشار سیال با عث انتقال آن از نقطه ای به نقطه دیگر می گردد.
انواع پمپ : بطور کلی پمپ را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
1.پمپ گریز از مرکز :Centerifugal pump
2.پمپ رفت و برگشتی :Reciprocating pump
3.پمپ دورانی : Rotary pu
پمپ گریز از مرکز : همانطور که از اسمش پیدا است اساس کار آن برپایه نیروی گریز از مرکز استوار است یعنی اینکه قسمت متحرک پمپ با حرکت دورانی سیال رااز مرکز به خارج پرتاب می کند . چون قطرات سیال پرتاب شده دارای سرعت زیادی هستند در برخورد با پوسته سرعت آنها تبدیل به فشار می شود ،این اثر باعث خروج سیال از پوسته میگردد.
اجزاء اصلی پمپ گریز از مرکز : 1. پوسته (Casing) 2. پروانه (Impeller)
انواع پروانه ها : 1. پروانه باز 2. پروانه بسته 3.پروانه نیمه باز
پمپ رفت و برگشتی : در این پمپ جزءمتحرک در یک فاصله معین رفت و آمد می کند.
در این پمپ هادر هر حرکت رفت جسم متحرک ، حجم معینی از مایع جابجا می شود.
پمپ های رفت و برگشتی به سه دسته ی گردند:1. پیستونی 2.پلانجری 3. دیافراگمی
پمپ های دورانی : این پمپها از نوع جابجایی مثبت اند. ودارای ساختمانی ساده اند .جریان خروجی یکنواختی دارند.ازدو قسمت پوسته وجزءمتحرک که اصولاً چرخ دندانه دار وبصورت تیغه می باشد تشکیل شده است . مایع از ورودی بوسیله چرخ دندانه به سمت خروجی برده می شود. چرخ دندانه هایی که آزاد می گردند، خلاء جزئی در مکش ایجادکرده ومایع سریعتر وارد دندانه ها ی آزاد می گردد. این پمپ برای ظرفیت نسبتاً کم با فشار متوسط کاربرددارد.