بازارهای مالی از مدتها پیش بوجود آمده‌اند. در این بازارها ابزارهای مالی (Instrument) مختلف خرید و فروش میشود. از بازارهای بورس جهانی(همچون [1] NYSE بازار بورس نیویورک) گرفته تا بازارهای کالا (Commodities) که در آن کالاهای مختلف از جمله طلا، نقره، پلاتین، کالاهای کشاورزی مثل کتان و حتی کالاهای پتروشیمی همچون پروپیلن معامله (Trade) میشود، همه و همه بازار مالی جهت خرید و فروش اجناس و کالاهای مختلف هستند. به هر یک از این اجناس قابل معامله یک ابزار مالی [2] گفته میشود.
فارکس(Forex یا Foreign Exchange) بازار معاملات ارز بین المللی است. در این بازار شما قادرید به خرید و فروش ابزارهای مالی(Instrument) مربوط به ارزهای مختلف بپردازید. حتما شنیده اید که بازار فارکس حجیم‌ترین بازار جهانی از جهت جابجایی پول روزانه است. این بازار در روز بیش از 1.4 بیلیون دلار جابجایی مالی (Turn Over) دارد. این رقم بالاتر از جابجایی پول[3] جمع کل بازارهای بورس جهانی است.
بازیگران بازار فارکس بانکها (Banks)، موسسات و شرکتهای سرمایه گذاری بین المللی، کارگزارها (Brokers)، صادرکنندگان و وارد کنندگان[4] و همچنین سرمایه‌گذاران شخصی(نفرات خرید و فروش کننده) هستند. این بازار برخلاف اکثر بازارهای مالی دیگر مکان فیزیکی خاصی نداشته و بصورت شبکه بین بانکی (InterBank Network) خرید و فروشها انجام میشود. اینکار با پیشرفت تکنولوژی و امکان معامله الکترونیکی و از راه دور ابزارهای مالی مختلف امکان‌پذیر شده است. بصورتیکه در حال حاضر اکثر بازارهای بورس، فلزات و دیگر ابزارهای مالی دنیا بصورت الکترونیک قابل معامله میباشد. البته هنوز معاملات با حجم بالا(مثلا خرید چند ده هزار سهم از شرکت IBM) بدلایل مختلف از طرق سنتی(مثلا با تلفن) صورت می‌گیرد.
عامل واسط بین معامله‌گران (Traders) شخصی و بازار مورد معامله، کارگزار یا Broker میباشد. نقش کارگزار فقط منتقل کردن معاملات فرد تریدر (Trader) به بازار جهانی است. کارگزارها در ازای فراهم کردن امکان خرید و فروش الکترونیک، درصد کمی از هر معامله را بعنوان کارمزد (Comission) کسر کرده و به حساب خود واریز می‌کنند. یعنی هزینه معاملات بصورت اتوماتیک محاسبه شده و به حساب بروکر منتقل میشود.
بازار فارکس برخلاف دیگر بازارهای مالی جهان(مثل بازار سهام[5]) بازاری 24ساعته میباشد. یعنی در تمامی طول شبانه‌روز نرخ‌ها در این بازار در حال تغییر هستند. البته همچون دیگر بازارها دوروز آخرهفته(شنبه و یکشنبه) تعطیل است.
برای موفقیت در بازار فارکس، باید زبان انگلیسی نوشتاری را در حد مناسبی فرا بگیرید. دوره‌های مختلف جهت درک مفاهیم متنی توصیه میشود و همچنین در انتهای مطالب هر روز کلمات جدیدی که در آن روز تمرین شده بصورت جدولی جهت تمرین مجدد و دسترسی آسان به واژه نامه واژگان فارکس آورده میشود.
جفت ارزها
پس از شناخت ابتدایی از بازار فارکس که به اختصار به آن FX نیز گفته میشود، امروز به شناخت عمیق‌تر بازار می‌پردازیم. همانطور که گفته شد، در شبکه بین بانکی(Inter-Bank) خرید و فروش ابزارهای مالی مربوط به ارزهای مختلف صورت می‌گیرد. ارزهای عمده دنیا(که به آنها ارزهای اصلی یا Majors گفته میشود) در جدول ذیل معرفی شده‌اند:
edu2-1.PNG
حدود 90% از ارزها در مقابل ارز اصلی بازار یعنی دلار امریکا خرید و فروش می‌شوند. یعنی ارزها بصورت جفتی(زوج ارز) قیمت‌گذاری می‌شوند. در بازارهای دیگر(مثلا بازار کالا یا فلزات) نیز عمده خرید و فروشها در مقابل دلار امریکا($) انجام میشود. مثلا قیمت جهانی طلا(Gold) در حال حاضر 420$ به ازای هر اونس(Oz.) میباشد. قیمت ارزهای مختلف در بازار ارز نیز در اکثر موارد نسبت به دلار امریکا سنجیده میشود. مثلا هر یک یورو(€) برابر 1.2000 دلار امریکا قیمت‌گذاری شده است. یعنی در بازار جهانی ارز نرخ معامله یورو در مقابل دلار 1.2000 میباشد.
ابزارهای مالی بازار جهانی ارز(Forex) بصورت جفت ارز هستند. جفت ارزهای اصلی قابل معامله در بازار فارکس در جدول ذیل آورده شده است:
edu2-2.PNG
هر یک از ابزارهای مالی فوق قیمت مشخصی در بازار جهانی ارز دارد و در هر لحظه با قیمت جاری قابل معامله میباشد. مثلا فرض کنید قیمت GBPUSD در حال حاضر 1.7543 است، یعنی شما قادر به معامله این ابزار مالی با این قیمت از طریق کارگزار(Broker) خود هستید. در روزهای آتی خواهید دید که چطور از قیمت جاری هر جفت ارز (Currency Pair) باخبر شویم.
کلمات امروز:
edu2-3.PNG
نکته: در اصطلاحات بازار فارکس به زوج ارز اصلی بازار یعنی EURUSD در اصطلاح Eddie گفته میشود. همچنین به GBPUSD گفته میشود Cable. بعضی مواقع نیز از USDJPY با اسم مستعار Sushi نام برده میشود.
[5] پوند انگلستان(GBP) بعضی مواقع Sterling نیز نامیده میشود.
مکانیزم معاملات
پس از شناخت زوج ارز های اصلی بازار که مهمترین ابزار های مالی قابل معامله در بازار فارکس هستند، امروز به شناخت نحوه معاملات این بازار می‌پردازیم. مثل هر بازار مالی دیگر معامله به معنی خرید و فروش جنس مشترکی است که دو نفر برسر قیمت جنس خاصی به توافق می‌رسند و معامله(جابجایی کالا) صورت می‌گیرد. در بازار فارکس جنس مورد معامله زوج ارزهای قابل ترید هستند. ضمنا در نظر داشته باشید که بخاطر حجم بسیار بالای بازار و الکترونیکی بودن معاملات، شما فرد طرف دیگر معامله(که جنس را از شما می‌خرد یا به شما می‌فروشد) را نمی‌بینید.
اگر نقش کارگزار(بروکر = Broker) در عملکرد بازار را بخواهید بدانید، اینطور است که شما از طریق یک برنامه(Platform) تحت وب از طریق اینترنت به کارگزار خود متصل می‌شوید. تعداد کارگزارها و تنوع سرویس‌های ایشان بسیار زیاد است و در جای خود بدان پرداخته میشود. اگر شما قصد خرید 10,000$ از زوج ارز EURUSD را داشته باشید، از طریق برنامه مربوطه این دستور خرید را به کارگزار می‌فرستید. طبق قوانین و قواعد بازار، کارگزار موظف است برای دستور خرید شما در شبکه بازار بین‌بانکی مشتری دیگری که همان مقدار از همان ابزار(یعنی 10,000$ از EURUSD) را از شما بخرد پیدا کند. بخاطر حجم زیاد بازار هیچوقت نیست که دستور خرید یا فروش شما بدون جواب بماند و همیشه دستورات خرید و فروش شما در لحظه انجام میشود(بروکر به انجام اینکار موظف است(
پس کارگزار نقش واسطه بین شما و بازار جهانی که بصورت شبکه بین بانکهای عمده دنیا است را برعهده دارد. معامله در شبکه بین بانکی حداقلهایی دارد که به مشتریان خرده‌پا اجازه نمی‌دهد در آن معامله کنند. مثلا حداقل مقدار معامله در شبکه بین بانکی 1 میلیون دلار است. کارگزار با داشتن مشتریهای متعدد و جمع کردن معاملات آنها ارقام خود را بالا برده و در شبکه بین بانکی معامله می‌کند.
اگر تابحال خرید و فروش ارز(در صرافی‌ها) انجام داده باشید، حتما دیده‌اید که قیمت خرید و فروش ایشان متفاوت است. به این معنی که مثلا دلار امریکا را 910 تومان(از شما) می‌خرند اما موقع فروش به شما قیمت آنها 912 تومان است. این حاشیه سود(اختلاف بین قیمت خرید و فروش) به اسپرد(Spread) معروف است و دقیقا کارگزاران بازار فارکس نیز از همین روش برای کم کردن کارمزد(کمیسیون) معاملات شما عمل می‌کنند. فرضا اگر شما قصد خرید EURUSD داشته باشید قیمت فروش آنها 1.2120 است اما اگر قصد فروش EURUSD داشته باشید آنرا از شما 1.2017 می‌خرند. این اختلاف 0.0003 (سه ده هزارم) بعنوان اسپرد شناخته میشود.
اسامی خاصی برای قیمت خرید و فروش وجود دارد. در مثال فوق به 1.2020 که قیمت خرید شماست Ask گفته شده، و به قیمت 1.2017 که قیمت فروش شماست اصطلاحا Bid گفته میشود. بنابراین همیشه قیمت Bid از Ask کمتر است. اختلاف بین قیمت bid و Ask همان کارمزد یا Spread میباشد. دقت کنید که میزان اسپرد در زوج ارزهای مختلف با هم برابر نیست. مثلا اکثر بروکرهای بازار فارکس برای EURUSD که جذابیت زیادی برای معامله‌کنندگان دارد سه ده هزارم(0.0003) اسپرد و برای ارزهای دیگر مقدار اسپرد بیشتری قائلند. همچنین در نظر داشته باشید که اسپرد(کمیسیون دریافتی) بروکرهای مختلف با هم متفاوت است.
edu3-1.PNG
حتما متوجه شده‌اید که نمونه‌های قیمتی که ذکر میشود، همگی تا 4 رقم اعشار هستند. مثلا قیمت USDCHF(دلار امریکا در مقابل فرانک سوئیس) در حال حاضر 1.2989 میباشد. به این عدد نرخ[1] یا Rate گفته میشود و به معنی رقم برابری دلار در مقابل فرانک میباشد. در بازار فارکس به رقم آخر(ده هزارم) یعنی به رقم چهارم بعد از اعشار یک پیپ یا پیپس (Pips) گفته میشود. پس می‌توانیم بگوئیم که اسپرد EURUSD سه(3) پیپ است. این به این معنی است که قیمت خرید و فروش زوج ارز EURUSD همیشه به اندازه سه ده هزارم(0.0003) با هم اختلاف دارند. مثلا اگر قیمت Bid در حال حاضر 1.2012 است، قیمت Ask به میزان 1.2015 خواهد بود. یعنی برای زوج ارز EURUSD همیشه اختلاف 0.0003 بین Bid و Ask وجود دارد. برای زوج ارز GBPUSD اسپرد معمول چهار(4) پیپ میباشد، اما بعضی از بروکرها هم برای آن اسپرد 5 پیپی در نظر گرفته‌اند.
نکته: اختلاف بین قیمت خرید و فروش به اسپرد(Spread) معروف است
معاملات اهرمی
حتما شنیده‌اید که در بازار فارکس، کارگزار به سرمایه اولیه شما از طریق ضریب اهرمی[1] اعتباری بسیار بیشتر می‌دهد، و شما قادرید مقادیر بسیار بالاتر از سرمایه اولیه خود را نیز خرید و فروش کنید. این موضوع صحت دارد ولی باید از جزئیات آن به‌طور کامل مطلع باشید.
همانطور که می‌دانید ورود به بازار فارکس و شروع به معاملات واقعی[2] با سرمایه بسیار کم(در حد 300$) نیز ممکن است. مثلا فرض کنید سرمایه اولیه[3] شما 1000$ باشد. کارگزارها معمولا ضرایب اهرمی 1:100 یا 1:200 ارائه می‌کنند. پس با فرض اینکه بروکر شما ضریب اهرمی 1:100 به حساب[4] شما اختصاص دهد، شما قادر خواهید بود تا سقف 100,000$ (سرمایه اولیه × ضریب اهرمی) به خرید و فروش زوج ارزهای قابل معامله بپردازید. البته شما مجبور نیستید از کل این سرمایه مجازی(چون سرمایه واقعی شما 1000$ است) استفاده کنید و هر مقداری که علاقمند باشید در معاملات خود بکار می‌گیرید. مثلا شما 10,000$ از زوج ارز EURUSD را در موقعی که قیمت فروش کارگزار(Ask) برابر 1.2256 بوده خریداری کردید.
نکته: در بازار فارکس به100,000$ اصطلاحا 1 لات(1 Lot) گفته میشود. همچنین به 10,000$ گفته میشود 0.1 Lot که حداقل مقدار قابل معامله در حساب‌های مینی(Mini) است.
کارگزاران بازار فارکس دو نوع حساب بنام‌های مینی(Mini) و حساب استاندارد ارائه می‌کنند. حداقل قابل معامله در حساب مینی 0.1 لات و در حساب استاندارد 1 لات میباشد. ضمنا در نظر داشته باشید که حداقل سرمایه اولیه باز کردن حساب مینی معمولا پایین‌تر از سرمایه لازم برای باز کردن حساب استاندارد است. مثلا در اکثر بروکرها با سرمایه اولیه بین 300 تا 500 دلار میتوان حساب مینی باز کرد در حالیکه برای باز کردن حساب استاندارد(که در آن لات استاندارد معامله میشود) بیش از 1000$ و در بعضی موارد 2 یا حتی 5 هزار دلار سرمایه اولیه لازم است.
البته بعضی بروکرها حساب میکرو(Micro) که در آن تا حداقل 0.01 لات(یعنی 1000$) میتوان معامله کرد نیز ارائه می‌کنند که تعدادشان زیاد نیست و حساب مینی معمول‌تر است.