مقدمه:
هر فرد حسابدار یا کسی که در واحد حقوق و دستمزد کار می کند نیاز به داشتن دانش تخصصی در این زمینه خواهد بود این اطلاعات را می توان به صورت خلاصه شناخت سیستم های کنترلی حقوق و دستمزد، شناخت قوانین بیمه و مالیات و سایر موارد قانونین مثل اضافه کاری و ماموریت و تهیه اسناد و مدارک ثبت لیستهای حقوق و دستمزد نام برد.
در ضمن قوانین کشور، واحدهای اقتصادی را ملزم نموده اند تا اطلاعاتی از تعداد کار کنان و حقوق و دستمزد و مزایای مربوطه را همه ماهه به دستگاههای زیربط همچون وزارت دارایی برای وصول مالیات حقوق و سازمان تامین اجتماعی برای ارایه خدمات ارسال دارند که در نتیجه موارد فوق ایجاد یک سیستم منظم و دقیق را برای حقوق و دستمزد ضروری کرده است.
بنابراین یک سیستم حقوق و دستمزد باید به شکلی طراحی شود که اطلاعات لازم را به سرعت و به موقع جمع آوری و مبلغ صحیح قابل پرداخت به هر یک از کارکنان را محاسبه کند و از روشهای کنترلی مناسبی برای جلوگیری از پرداخت وجوه به شکل غیرقانونی به افراد سوء استفاده کننده را ایجاد کند. و امروزه کامپیوتر بخش عمده ای از محاسبات حقوق و دستمزد را در مدت زمان بسیار کوتاه انجام می دهد ولی باز کامپیوتر یک ابزار در دست کاربران است و داشتن اطلاعات در ارتباط با حقوق و دستمزد لازم و ضروری است.
اجزا و عناصر تشکیل دهنده یک سیستم حقوق و دستمزد به طور عملی و بدون در نظر گرفتن این که این سیستم برای بازرگانی و خدماتی و یا تولیدی طراحی شده به شرح زیر است:
دایره کارگزینی
دایره ثبت ورود و خروج پرسنل
دایره حسابدرای حقوق و دستمزد
وظایف: 1) کارگزینی: وظیفه آن تهیه و تدوین دستورالعملها و آئین نامه ها استخدامی پرسنل با رعایت و مدنظر قرار دادن قوانین کار و امور اجتماعی
و سایر قوانین را بر عهده دارد و از طرفی وظایف دیگری در ارتباط با پرسنل همچون آموزش ، نحوه استفاده از مرخصی و تعیین شدج وظایف ، نقل انتقال پرسنل به سایر بخش های موسسه را دارد .
2- ثبت ورود و خروج پرسنل وظیفه این بخش جمع آوری اطلاعات مربوط به زمان انجام کار پرسنل و در واقع حضور و غیاب هر یک از کارکنان در موسسات و واحد ها می باشد .
3- حسابداری این دایره وظیفه تهیه و نظیم لیست حقوق و دستمزد تعیین مبلغ تا خالص و خالص حقوق و دستمزد قابل پرداخت به هر یک پرسنل را به عهده دارد .
اشاره شد و در کارگزینی توافق کاری و شرایط کار – مدت کار – حقوق پایه (مبنا) – ساعت کار – محل انجام کار – تاریخ انعقاد قرارداد – مدت قرار داد تعیین می شود .
حقوق مبنا : حقوقی است که با رعایت قانون کار یا به وسیله ی عقد قرارداد که مخالف قانون کار نباشد برای انجام کار تعیین شده به صورت ساعتی – روزانه – هفتگی یا ماهانه پرداخت می شود .
کسورات قانونی :
مالیات حقوق : با توجه به ضریب جداول مالیاتی محاسبه می شود و به حساب وزارت امور اداری واریز می شود .
حقوق بیمه اجتماعی یا خدمات درمانی : با پرداخت مبلغی به عنوان حق بیمه حق استفاده از مزایای مقرر را دارد . ( دفترچه بیمه : دفتر چه ای در اختیار بیمه شدگات قرار می گیرد و بیمه شدگان برای استفاده از مزایای درمانی از این دفترچه استفاده می کنند .
بدهی به صندوق تعاونی : که در نهایت جمع کسورات از حقوق و دستمزد کسر و مبلغ خالص پرداختی به هر فرد مشخص می شود .
عیدی و پاداش : توسط هیئت دولت مشخص می شود و مبلغی به عنوان عیدی پرداخت می شود .
انواع سیستم های محاسبه پرداخت حقوق در کشور (در آموزش و پرورش )
سیستم بکفا 2- سیستم پرسنلی 3- سیستم حقوقی
سیستم بکفا : در شروع سال تحصیلی فرم هایی که شامل اطلاعاتی از تعداد معلمین، تعداد دانش آموزان و تعداد کلاس های می باشد به مدارس ارسال می شود و این فرم از طریق مقاطع مربوطبه اداره آموزش و پرورش به مدارس ارسال می شود. مقطع ابتدایی برای مدارس ابتدای. مقطع راهنمایی برای مدرارس راهنمایی و از طریق مقطع متوسطه به مداس متوسطه ارسال می شود و این فرم پس از تکمیل توسط مدیریت به اداره عودت داده می شود و در صورت داشتن اشکالاتی مجدد به مدرسه ارسال نموده تا تصحیح گردد و بعد به مدرسه ارسال می شود و این فرم از طریق مقاطع مربوطه اداره آموزش و پرورش به مدارس ارسال می شود مقطع ابتدایی برای مدارس ابتدایی، مقطع راهنمایی به مدارس و از طریق مقطع متوسطه به مدارس متوسطه ارسال می شود و این فرم پس از تکمیل توسط مدیریت مدارس به اداره عوت داده می شود و در صورت داشتن اشکالاتی مجدد به مدرسه ارسال نموده تا تصحیح گردد و بعد به اداره ارسال گردد.
دایره آمار و بودجه اداره آموزش و پرورش هم فرمهایی طراحی و به مدارس ارسال کرده و اطلاعاتی شامل آمار و تعداد معلمین و دانش آموزان و کلاسها و محیط مدرسه می باشد که این هم فرم هم توسط مدیریت تکمیل و به دایره آمار و بودجه اداره ارسال می شود و پس از جمع آوری فرم ها از مدارس توسط مقاطع مربوطه و دایره آمار و بودجه این مقاطع با دایره آمار و بودجه فرم را کنترل و چک می نمایند و در صورت عدم صحت اطلاعات این فرم ها مجدداً به مدرسه عودت داده می شود تا اصلاح شود پس از کنترل اطلاعات این فرم ها باید در مقاطع و دایره آمار و بودجه با هم یکی باشند و با هم تراز شوند که این خود یک سیستم کنترلی نیز می باشد.
پس از این کنترل مقاطع شروع به صدور ابلاغ برای همکاران می نمایند و ساعات و روزهای کارکرد آنان را مشخص می نمایند و در صورت ابلاغ علاوه بر ساعات و روزهای کارکرد، نام مدرسه، نوع موظف و یا غیرموظف بودن آن و تاریخ شروع به کار و تاریخ خاتمه نیز مشخص می شود.
ساعات موظف: باید برای هر دبیر پایین 20 سال سابقه تدریس، 24 ساعت موظف و بالای 20 سال سابقه تدریس 20 ساعت تدریس موظف در مقاطع راهنمایی و متوسطه درنظر گرفته شود و برای مقطع ابتدایی بالای 20 سال، 24 ساعت و پایین 20 سال 28 ساعت و عوامل اداری 36 ساعت می باشد.
ساعات غیرموظف: اگر در مدرسه ای با نیروی موظف تکمیل نگردید نیروی غیرموظف اعزام می گردد.