مقدمه
در سال 1929 در شهر کپنهاکHenrik Dam با مطالعه ی جوجه هایی که تحت رژیم عاری از چربی‌بودند این ویتامین را کشف کرد جوجهها دچار خونریزی زیر جلدی می‌شدند که نشانه ی تاخیر انعقاد بود بدین جهت این ویتامین را K نامیدند حرف اول کلمه یCoagulation این ویتامین جهت لخته شدن چند پروتئین ضروری است.
ساختارهای شیمیایی ویتامین
فرمول عمومی آن به صورت است
این ویتامین محلول در چربی بوده و به گروه شیمیاییQuinoness تعلق دارد.در برابر دما و مواد احیاء کننده پایدار است ولی نور اسید قلیا الکل یخ زدگی اشعه ی رادیو اکتیو ان را از بین می برد.
شکل های طبیعی ویتامین عبارتند از :
فیلوکینون phyll oquionone یا K1 یا PK در گیاهان سبز وجود دارد
منا کینون Menaquinone یا K2 یا MK در نتیجه عمل ویروس‌ها در روده ساخته میشود که خود این ویتامین به انواع مختلفی تقسیم میشود و بر اساس کربن تکرار شونده هر یک نامی دارند
MK4 مهمترین ترین شکل ویتامین K2 است حاوی واحد ایزو پرن بوده و در بافتهای بدنMD وMK و PK به MK4 تبدیل می‌شوند این شکل ویتامین K فقط در بافتهای حیوانی وجود دارد به خصوص کلیه جگر جوجه زرده ی تخم مرغ و مقدار کمی نیز در پنیر چدار دیده شده است وبر روی سلامت و کار گناد ها اهمیت بسزایی دارد.
MK6 : فقط در کلیه و جگر وجود دارد.
MK7 : در دسترس ترین شکل ویتامینK است.
در پنیر سازی و سایر محصولات تخمیری وجود دارد.
منادیون Menadione یا K3 یا MD فرم سنتتیکی‌ویتامینKاست در مکمل‌های غذایی ماهی‌ها و سایر حیوانات به کار می رود به دلیل عدم ذنجیره جانبی قابل در اب محلول و از نظر بیولوژیکی فعال تر است در بدن حیوانات و انسان با افزایش یک زنجیره به ویتامین K تبدیل میشود.
سایراشکال‌سنتتیکی‌آنHykinone، Synkyuite ،Mephyton ، Konakion و Monokay که همگی‌در آب محلولند نمک منادیون به صورت(Menadione Sodium bisolfite) MSB است از میزان ویتامینK مصرفی 90% آن ویتامین K1 و 10% ان K2 است.
نقش ویتامین K
1: عامل ضروری سنتز و فعال شدن پروتئین های کنترل کننده تخته خون و تبدیل پروترومبین به ترومبین ( عامل مهم لخته شدن خون ) است.
2: در شکل استخوان ها و ترمیم ان نقش دارد
3: در روده نقش مهمی در تبدیل گلوکز به گلیکوژن دارد که نهایتا گلیکوژن در کبد ذخیره می شود
4: این ویتامین احتمال خطر پوکی استخوان و تحلیل مغز استخوان را کم تر می کند و به نگهداری کمک می کند
5: باعث افزایش طول عمر می شود
6: برای رشد سلول ها نیاز است
7: یک عامل‌ضد سرطان‌و عامل مهمی در درمان بسیاری از سرطان‌ها مانند سرطان جگر ریه معده سینه کلون است به طوری که مصرف آن به عنوان Supplement در افرادی که سابقه ی فامیلی نزدیک سرطانی دارند پیشنهاد می شود
8: جلوگیری از بیماری های قلبی عروقی و کاهش تصلب شریانی که در این راستا نقش ویتامین K2 در سلامت استخوان و ماهیچه ی قلب از همه بیشتر است(ویتامین K2 خطر سکته قلبی را 50% ) کاهش می دهد
9: عامل تنفس سلولی در حیوانات پست است
10: مانع بیماری هموراژیHemorhagic (عدم فعالیت پروتئین پروترومبین در پلاسما ) در استخوان های تازه می شود
11: کوانزیمی برای کربوکسیلاسیون اسید امینه گلوتامیک است.
کربوکسیلاز اسید امینه ی گلوتامیک انتهایی پروتئین های انعقادی را به اسید امینه‌ی گاما کربوکسی گلوتامیک (GLA) تبدیل می کند GLA در استخوان ها و کلیه وجود دارد و در ساختار استئوکلسیا به کار می‌رود استئوکلسا در فعل و انفعالات زنجیره ی الکترونی که منجر به رها شدن انرژی از اسیدهای چرب و گلوکز می شود دخیل است. چرخه‌ی اسید گلوتامیک جهت بدست آوردنCa اپتیمال بدن ضروری است‌و سنتز این پروتئین‌ها در صورت وجود اجام می شود
منابع ویتامین K
سبزیجات برگی فلور روده دانه ها کلروفیل موجود در کلروپلاست یونجه اسفناج کلم گل کلم هویج توت فرنگی برگ بلوط جوانه جوی صحرایی برگ چغندر غلات جوانه زده روغن سویا گندم کره گوجه فرنگی برگ کدو ذرت گزنه بلوط هندی پنبه دانه نخود سیب زمینی برنج سبوس دار قهوه چای سبز اسپاراگوس بافتهای حیوانی گوشت ها مثل گوشت خوک قلوه گوساله جیگر کره تخم مرغ
جذب وانتقال و دفع ویتامین K
برای جذب ویتامینK وجود چربی ضروری‌است ویتامین K در روده تولید میشود که با رژیم‌های غذایی‌لبنی‌مخصوصا‌ماست مقدار تولید این‌ویتامین‌در بدن افزایش می‌یابد.جذب این ویتامین در قسمت فوقانی مجرای گوارشی(روده کوچک)صورت می پذیرد وجذب نیاز به صفرا و پانکراتیک دارد.
در افراد سالم 80% ویتامین K1 آزاد قابل جذب است در حالی که در سبزیجات برگی مانند اسفناج به دلیل اتصال محکم ویتامینK به تیلاکوئید موجود در غشاء کلروپلاست تنها 10% ان جذب می شود
بعد از جذب این ویتامین از طریق الحاق به شیلومیکرون ها وارد سیستم لنفاوی شده و سپس وارد جریان خون می گرددو از انجا به کبد و مغز استخوان و سایر بافت های مورد نیاز می رسد.
در فرم گردشی‌این ویتامین‌بیشتر به صورت K1 منتقل میشود در حالی‌که فرم ذخیره‌ای آن بیشتر K2 (MK4) است و نهایتا این ویتامین در ادرار و صفرا دفع می شود.
عوامل نابود کننده ویتامین K
1: مصرف‌چربی‌های غیرقابل استفاده در بدن به عنوان ملین باعث‌دفع ویتامینK میشود.
2: دی کومارول Dicumarol وارفرین از لحاظ شیمیایی شبیه ویتامینK و محرک تشکیل اکسید ویتامین K در کبد می‌شده ودر نتیجه باعث کاهش ویتامین در بدن می شوند.
3: انسداد مجاری صفراوی یرقان عوامل ایجاد اختلال در کار کبد عواملی که ترشح نمک های صفراوی‌امولسیون کننده‌چربی‌را کاهش‌می‌دهد باعث کاهش‌جذب چربی‌و متعاقبا کاهش ویتامین می‌گردد
4: سولفونامیدهاوآنتی‌بیوتیک‌ها که‌‌بر روی‌فلور روده تاثیرمی‌گذارندباعث‌کاهش‌تولید ویتامین K می‌شوند.
5: اکسید بالسلیک (مسکن اسپرین) باعث کاهش فعالیت میکروبها و در نتیجه کاهش ویتامینK می‌شوند
6: مصرف گوشت با کازئین هیدرولیز شده توسط کودکان باعث کاهش میکروب ها و در نتیجه کاهش ویتامین K می شود.
7: مصرف‌سالسیلات، سوءجذب، فیبروز، اسهال‌و گرسنگی نیز باعث‌کاهش‌ویتامینK دربدن می شوند
8: عواملی که فرم سیس اسید چرب را به ترانس تبدیل می کنند و نیز هیدروژن دار کردن روغن سبب تبدیلK1 به Dehydrophylloquinone میشود که در حالت دهیدرو در استخوان سازی بی‌فایده است.
9: رنسید شدن چربی، وجود شکر الوده در محیط، وجود مقدار بالای ویتامینE و روغن های معدنی جذب ویتامین K را کاهش می دهند
10: وارفارین و ویتامین K انتاگونیسم دارند