تحقیق عوامل موثر در یادگیری

از عوامل موثر تربیتی در آموزش و پرورش امروز، فضای معماری مدرسه، معلم، نحوه تدریس معلم، خانواده هستند.

فضاهای آموزشی نه تنها یک محیط بی روح محسوب نمی گردد بلکه به عنوان یک عامل زنده و تاثیر گذار در یادگیری و فعالیتهای آموزشی و تربیتی دانش آموزان محسوب می گدد. به عقیده برخی از صاحب نظران، آموزش غیر کلامی و بیانی می تواند تاثیر بیشتری در انتقال پیام به فراگیران نسبت به آموزش کلامی داشته باشد.

فضاها: « ادوارد تی هال یکی از کارشناسان ارتباطات در نظریه مهم خود به نام زبان صامت معتقد است (حقا سخن می گرید و زن حرف می زند)»[1]

در و دیوارفضاهای آموزشی همانند معلم و کتاب با دانش آموزان سخن می گویند، دیوارهای بلند و ضخیم، راهروهای تنگ و طولانی، حالت حصار را برای دانش آموزان دارد و بلعکس فضایی سرسبز- کلاسهایی با رنگ مناسب و مرتب سبب ایجاد آرامش و سرزندگی دانش آموزان می شود.

جدول بیوکلیماتیک ساختمانی: جدولی است که خصوصیاتی را که یک ساختمان بنا به شرایط اقلیمی خود باید دارا باشد را نمایش می دهد. (مثل وضعیت حرارتی هوای شب و روز، میزان بارندگی، میزان رطوبت و دمای هر منطقه) جدولی است برای هماهنگی ساختمان و شرایط اقلیمی هر منطقه است بررسی ساختمان با توجه به اقلیم مد نظر «فرم ساختمان- تعیین مصال ساختمان- جهت استقرار ساختمان- تهویه مورد نیاز- تقسیمات اقلیمی. »

فرم ساختمان: بهترین فرم ساختمان، شکلی است که کمترین مقدار حرارت را در زمستان از دست دهد و در تابستان نیز کمترین مقدار حرارت را کسب کند، پلان ساختمان با این ویژگی بهتر است به صورت مربع باشد، البته این نظریه بیشتر در مورد ساختمان های قدیمی که پلانی با پنجره های کوچک می باشد صادق می باشد و در مورد ساختمان های امروز که اکثراً دارای پنجره های وسیع می باشد که حکم فرمانیست و فرم ساختمان را باید بر اساس میزان تاثیر دمای هوا و تابش آفتاب در نظر گرفت.

جهت استقراری ساختمان: به عواملی از جمله وضع طبیعی زمین بستگی دارد. بهترین جهت استقرار باید به نحوی باشد که بیشترین استفاده را از تابش آفتاب نماید که جهت جنوب بهترین جهت ساختمان قلمداد شده است به علت آنکه بیشترین دریافت تابش را در زمستان دارد و کمترین دریافت تابش را در تابستان.

اقلیمات اقلیمی و تیپولوژی معماری: خصوصیات متفاوت هر نوع اقلیم در شکل گیری شهرهای مختلف ایران و ترکیب معماری این مناطق تاثیر گذار می باشد.

آلودگی صوتی و هوا:

آلودگی صوتی ناشی از ترکیب های هوایی و زمینی و سر و صدای ناشی از بچه ها در فضای باز و کارگاهها می باشد.

جهت استقرار ساختمان مدرسه: نحوه کلاسها باید طوری باشد که دور از سر و صدا باشد و حداکثر میزان صدای مجاز برای هر کلاس db 45 می باشد.

نور: از مهمترین عوامل در طراحی فضاها و ایجاد آسایش عنصر نور است معیارهای عمده در طراحی یک فضا عبارتند از: 1- میزان روشنایی مورد نیاز 2- نوع نور مورد نیاز 3- اختلاف شدت نور سطوح در نقاط مختلف فضا.

روشنایی مصنوعی: در فضاهای آموزشی اغلب هم از نور طبیعی و هم از نور مصنوعی استفاده می شود. و نحوه قرارگیری چراغ ها باید عمود بر تخته و ردیف نیمکتها قرار گیرد.

رنگ: 1- رنگ از نظر روانی تاثیبر بسزایی در عکس العمل هایی مثل هیجان، آرامش، خستگی دانش آموزان دارد. و رنگ نیز مقدار روشنایی فضا را کنترل می کند.

2-رنگ کلاسها اگر به صورت مات یا آبی کم رنگ، سبز کم رنگ، سفید یا کرم اغلب شود برای رنگ کفپوش کلاسها باید از رنگهای روشن مثل سفید و خاکستری استفاده کرد همچنین رنگ میز و صندلی دانش آموزان نیز باید مات باشد.

« شبکه ترافیکی: مکان یابی فضای آموزشی در ارتباط با فرم و شکل زمین دارای زوایای بسته می باشد اگر زوایا کمتر از 70 درجه باشد به زمین بیشتری نیاز داریم همچنین پس از احداث بنا باید اشراف دید ساختمانهای همسایه به مدرسه، مخصوصاً مدارس دخترانه را رعایت کرد، به طوری که دید مستقیم نداشته باشد.

دسترسی پیاده عدم ارتباط مستقیم ورود و خروج با خیابانهای اصلی چهارراهها و میدانها از طریق ایجاد فضای سبز و باز و در قسمت ورودی و خروجی آنها انتخاب عرض مناسب پیاده رو و نوع دسترسی به ترتیبی که در شرایط عادی هیچ دانش آموزی مجبور نباشد برای خروج از دسترسیهای مواردی استفاده کند. شعاع دسترسی به عواملی از جمله: 1- تراکم جمعیت 2- اندازه مدرسه 3- مقطع کمیتی بستگی دارد. »[2]

کاربردهای سازگار و ناسازگار با فضای آموزشی: کاربریهای سازگار با فضای آموزشی عبارتند از: فضای سبز آتش نشانی، پلیس، مراکز فرهنگی و سینما و تئاتر و کاربریهای ناسازگار با فضاهای آموزشی عبارتند از: تاسیسات شهر، شبکه ارتباطی حمل و نقل گسترده .

ویژگی های مطلوب یک فضای آموزشی عبارتند از: مکان طراحی باید از کمترین شیب برخوردار باشد و باید نسبت به ساختمان اطراف طوری باشد که امکان تهویه هوای مناسب را دارا باشد.

تقسیم بندی فضاها ص 29 کتاب قواعد آموزشی

فضاهای فرهنگی و کتابخانه : باید از نور کارفی و تهویه مطبوع برخوردار باشد و تابش نور خورشید باید از سمت چپ نسبت به مطالعه کننده بتابد.

تجهیزات مورد نیاز کتابخانه: میزهای اداری پارتیشن (جدا کننده)، میز مطالعه، قفسه ها و میزهای کاربردی (کتابدار) کتابدار نزدیک در ورودی باید قرار گیرد و اندازه ارتفاع مناسب برای صندلی کتابداری 44 سانتی متر و ارتفاع میز کار 6 سانتی متر باشد.

کلاسهای آموزشی و عمومی: ویژگی فضای آموزشی بنا به مقطع تحصیلی باید تکمیل باشد.

«فضای دبیرستان: تقسیم بندی فضاهای آن بستگی به مساحت زیر بنا دارد.

بیشترین فضای این مقطع طراحی می شود. و نسبت مناسبات اشنائی آن نیز باید بررسی گردد.  بهترین وضعیت صندلی برای نشستن دانش آموزان باید دارای ارتفاع 10 میلی متر پایین تر از گودی زیر زانو باشد و ارتفاع میز و صندلی با توجه به مقطع سنی دانش آموزان متفاوت است. اندازه استاندارد کلاس به طور مختصری به شرح زیر است.»

ابعاد و اندازه وسایل مدرسه: (قواعد و    ) جدول ص 33 فقط تست سن 16-14 ، 18-16

فاصله بین 2 میز در مقطع دبیرستان 60 سانتی متر است، و حد مقاطع پائین تر کمتر است زیرا با بالارفتن مقاطع سنی، چه از نظر رشد بدنی و چه از نظر وسائلهایشان به فضای بیشتری نیاز دارند.

«اولویت بندی با ضرایب در مقطع متوسطه: 45% تحصیلی  ابزار ارتباطی 10% پرورشی و 11% سطوح اشغال دیوارها و 7% و 4% اداری است. »

پله ها: دسترسی پله ها باید به نحوی باشد که حداقل عرض پله8 1/3 باشد و ارتفاع دست انداز در دبیرستان 84 سانتی متر می باشد و راه پله ای نزدیک ورودی اصلی ساختمان است معمولاً گریض تر است و در فضاهایی که دارای چند طبقه می باشد حداکثر هر یک طبق دارای 8 کلاس می تواند باشد.

« سلسله مراتب دسترسی به صورت شماتیک ص 49 ص 50 ص 51 ص 52»

ویژگی فضاها جهت تابش نور طبیعی باید به گونه ایی باشد که نور به تخته بتابد و از سمت چپ ارتفاع آزمایشگاه ها از 3 تا 31 متر پیشنهاد می شود، سطح پنجره ها نباید از 5/1 متر از کف آزمایشگاه کمتر باشد رنگ میزها و سطوح دیوار باید مات باشد. میزهای آزمایشگاه باید چوبی باشد یا روکش منداسید داشته باشد مجهز به سیستم تاسیساتی شامل آب گرم و سرد و دارای سرویس برق و سینگ باشد فضای آزمایشگاه بهتر است در غرب یا شرق باشد چون به نور زیادی احتیاج ندارد.

اسکن ص 99 تا ص 105 است در CD

پروژه نمونه:

راهنما:

1) کلاسها                    2) اداری 3) کمدهای لباس          4) کلاس خانه داری

5)اتاق کار                      6) کلاس باغداری           7) سرایدار        8) پخت و آماده سازی غذا

9) کلاس ژیمناستیک                10) اتاق ورزش    11) کمدهای لباس و دوشها

12) بازی تنیس   13) فضای ورزش            14) بازی فوتبال 15) والیبال

16) بازی هاکی روی چمن

فضاهای آموزشی . قواعد و معیارها

راهنما:

1)ورودی 2) کلاسها        3)اداری  4) اتاق معلمان              5) کتابخانه

6) کمدهای لباس          7) کلاس گلدوزی           8و9) کلاسهای خانه داری

10) فضای عمومی         11) آتلیه آزاد                 12) کارهای چوبی          13) اتاق کارهای فلزی     14) اتاق ریخته گری                   15و16) کلاس باغبانی               17) سرایداری

18) غذاخوری                 19) آشپزخانه               20) پخت غذا                21) کلاس ژیمناستیک              22)جایگاه استاد             23) فضای ورزش            24) هال کوچک

25) کمدهای تعویض لباس                    26) دوشها

 فضای اداری، فضای آموزشی، فضای تفریحی

فضاهای اداری در این پلان قسمت اعظمی از فضا را در برگرفته است که این فضاها چه از نظر نورگیری و چه از نظر عایق صوتی در جای خوبی قرار گرفته اند.

فضای آموزشی در این پلان دارای ابعاد خیلی کوچک نسبت به سایر فضاها می باشد در ضمن اگر مجموع دو کلاس نزدیک به هم قرار می گرفت بهتر بود. نورگیری فضاهای آموزشی هم نورگیری بسیار مناسبی می باشد چون کلاسها نور جنوب را بیشتر از سایر نورها دریافت می کنند.

فضای سبز به مدرسه سکوت، آرامش و سایه می بخشد. فضای تفریحی که در قسمت غربی مدرسه قرار گرفته است جهت سرگرمی دانش آموزان فضای مناسبی را فراهم کرده است.

فضای فرهنگی، فضای تفریحی

از نظر فضاهای تفریحی و فرهنگی در این پلان ایرادی وجود ندارد و کلیه این فضاها در جای خوبی قرار گرفته اند. نور خوبی دریافت می کنند و برای فضاهای فرهنگی که احتیاج به سکوت دارند بوسیله درخت از ورود سر و صدای خارج از مدرسه به داخل آن جلوگیری می شود و فضاهای تفریحی نیاز به عایق صوتی ندارند.

فضای سبز، فضای ارتباطی

فضای سبزی که برای این پلان در نظر گرفته و طراحی شده است مناسب و کافی       می باشد و برای کلاسها که نیاز به سکونت دارند ایجاد آرامش و سایه می کند.

فضاهای ارتباطی نیز بر طبق اصول مدرسه سازی حداقل فضا را اشغال کرده است تا از ایجاد فضای بیهوده جلوگیری شود. فضای ارتباطی در این پلان به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می شود.

فضاهای آموزشی چه از نظر زیربنا و نور در موقعیت خوبی قرار دارند.

فضاهای ارتباطی را بیشتر پله ها تشکیل می دهد. در ضمن یک مسیر ارتباطی به آزمایشگاه منتهی می شود و مسیر دیگر به سالن، به طور کلی تقسیم بندی فضاها مناسب است.

فضا های فرهنگی در این پلان شامل اتاق کار همگانی و آزمایشگاه می شود.

نکته: ابعاد آزمایشگاه به نسبت سایر فضاها کوچک می باشد.