تحقیق توسعه پایدار

الف - تعریف مسئله:

اولین بار کاربرد واژه توسعه پایدار (Sustainable development) توسط خانم باربارا وارد (B.Ward.Cocoyoe-1970) در اعلامیه کوکویاک درباره محیط زیست و توسعه بکار رفت.بدنبال آن پس از گزارشات باشگاه رم(modoze 75) و بنیاد هامرشولد(Daghammarskjold-75) بتدریج توسعه پایدار در طی سالهای دهه 1980 و از زمانی که اتحادیه بین المللی برای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی (IUCN-82) ، راهبردهای جهانی از محیط زیست و منابع طبیعی با هدف کلی دستیابی به توسعه پایدار را از طریق حفاظت از منابع حیاتی (زنده) را ارائه کرد، مورد توجه جدی و اساسی اندیشمندان و متفکران توسعه قرار گرفت.بدنبال آن با گزارش کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه (WCED)  موسوم به گزارش برانتلند (Our common future 87, Brandt land report) مجموعه ای از پیشنهادها و اصول قانونی جهت دستیابی به توسعه پایدار برای کشورهای در حال توسعه فراهم آمد.سپس موضوع توسعه پایدار در کنفرانس سازمان ملل متحد در زمینه محیط زیست و توسعه (UNCED-92)  در شهر ریودوژانیرو ( بعنوان اجلاس زمین) بطور گسترده ای مورد توجه قرار گرفت. بر اساس نتایج این اجلاس اهداف اساسی مبتنی بر مفهوم توسعه پایدار بدین شرح مورد توجه قرار گرفت.

1- تجدید حیات رشد اقتصادی 2- تغییر کیفیت رشد اقتصادی   3 -برآورده ساختن نیازهای ضروری اولیه

4- اطمینان از سطح پایداری جمعیت 5- حفاظت از منابع طبیعی و ارتقاء منابع 6- جهت گیری مجدد دانش فنی (دانش بومی)

7- محیط زیست و تصمیم گیری اقتصادی 8- جهت گیری مجدد روابط اقتصادی و بین المللی 9- اقدام در جهت مشارکتی ساختن توسعه

با این پیشینه، در باب تعریف و اصطلاح توسعه پایدار ادبیات نسبتا فراوانی موجود می باشد که حکایت از برداشتهای متفاوت توسط اندیشمندان و محققین رشته های علوم اجتماعی ، جغرافیا ، کشاورزی ، اقتصاد و بیولوژی دارد.1 به همین منظور به یک جمع بندی و تصویر کلان از آن تعاریف بسنده می شود.به عبارت جامه توسعه پایدار بعنوان یک فرایند ، لازمه بهبود و پیشرفت است.فرایندی که اساس بهبود وضعیت و از بین برنده کاستیهای اجتماعی - فرهنگی جوامع پیشرفته است و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل ، متناسب و هماهنگ اقتصادی - اجتماعی و  فرهنگی تمامی جوامع و بویژه کشورهای در حال رشد باشد. به تعبیر روشنتر توسعه پایدار در صدد فراهم آوردن راهبردها و ساز و کارهایی است که بتواند به اهداف مهمی نظیر تلفیق حفاظت زیست محیطی و توسعه ، تامین نیازهای اولیه زیستی بشر ، دستیابی به عدالت اجتماعی و از بین رفتن فقر و محرومیت عمومی، خود مختاری و تنوع فرهنگی و حفظ یگانگی اکولوژیکی (مبتنی بر بوم شناسی ) دست یازد.

با عنایت به تعریف فوق، همواره پایداری و چگونگی ارزیابی آن در جوامع مختلف از اهمیت بسزایی برخوردار است در این ارتباط همواره چهار رویکرد اساسی تا بحال فراهم آمده است.

رویکرد اول نگرش پایداری از جنبه محیط شناختی (Enviromentally Sustainable Development) است.

دراین رویکرد روابط توسعه پایدار محیط در قالب مثلث که دارای (Barrow.C.G,1995-Harris,J.M,2000) ارتباطات مستقیم است، معنا و مفهوم پیدا می نماید.اصولا یک بعد اقتصاد ، بعد دیگر اکولوژیک و بعد سوم اجتماع قرار دارد ، اما در هر کدام یک از این ابعاد، زیرمجموعه های دیگری قابل تعریف است.

رویکر توسعه پایدار از دیدگاه محیط(ESD)

                                                                 اقتصاد   1-رشد پایدار Sustainable growth

                                                                              2- بهره وری سرمایه Capital efficency

                           اکولوژیک                                                   اجتماع

تمامیت اکوسیستم Ecosystem integrity          1- برابری Equity

منابع طبیعی Natural resources                       2- تحرک اجتماعی Social mobility

تنوع زیستی Biodiversity                                 3- مشارکت Participation

ظرفیت زیستی Carrying capacity                    4- نیروبخشیEmpowerments

رویکرد دوم نگرش پایداری از دیدگاه اقتصادی است  (Economic Sustainable Development) در این رویکرد پایداری از جنبه های اهداف مترتب بر اهداف اقتصادی، اکولوژیکی و اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد و بالطبع بدنبال پایداری اقتصادی است تا جنبه های اجتماعی و اکولوژیکی (World Bank.2000)

رویکرد توسعه پایدار از دیدگاه اقتصاد

               (Economics Objective) اهداف اقتصادی

                                                                             1- رشد/کارایی Growth /efficeny

Ecological objective اهداف اکولوژیک                                                 اهداف  اجتماعی Social objective

1- شناسایی محیط enviromental assessment                                        1- فقر/برابری poverty/epuity

2- ارزیابی Valuation                                                        2- مشارکت Participation

3- درونی کردن Intranalization                                    3- مشورت Consulation

4- منابع طبیعی Natural resources                                4- کثرت گرایی Pluralism

رویکرد سوم پایداری از دیدگاه چهار بعدی با تکیه بر بعد فرهنگی است (F.D.Castri,1997) در این رویکرد توسعه پایدار تنها آنگاه از منطق کارآمد برخوردار خواهد بود که چهار بعد توسعه (اقتصادی ، زیست محیطی ، اجتماعی و فرهنگی ) در نظر بگیرد و در ثانی ارتباطات متقابلشان را در یک دیدگاه سیستمی مورد توجه قرار دهد (تعبیر صندلی توسعه پایدار که دارای چهار پایه بوده و ثبات آن را تضمین می نماید) و در عین حال یک جنبه دیگری را نیز بیشتر مورد توجه قرار می دهد و آن ویژگی فرهنگی بعنوان یک جزء جدید از نگرش سیستمی توسعه پایدار است.