مقدمه :
کمین، تکی است غافلگیرانه که از یک موضع پنهانی علیه دشمن متحرک یا ثابت ، ستونهای موتوری و پیاده و موقتاً ثابت اجرا می گردد. کمین یکی از قدیمی ترین و مؤثرترین عملیات نظامی است. کمین ممکن است به صورت یک یورش شدید غافلگیرانه و یا با تیراندازی به هدف اجرا گردد. کمین مؤثرترین و مناسبترین تاکتیک مورد استفادۀ یگانهای نظامی است.
1) کمین مورد استفادۀ چریکها است ، زیرا :
الف- در اجرای کمین نیازی به تصرف و نگهداری زمین نیست.
ب- چریکها با اجرای کمین می توانند یگانهایی را که از نظر جنگ افزار، نفرات و تجهیزات دهها برابر آنها است، به ستوه آورده و نابود کنند.
2) کمین مورد استفادۀ نیرو های ضد چریک است ، زیرا :
الف- چریکها را که گریزان از رزم قطعی هستند، مجبور به نبرد در زمان و مکان نامناسب و درگیر یک رزم قطعی می نماید.
ب- از تحرک و جا به جایی چریکها که امری حیاتی برای آنان است، جلوگیری می کند.
ج- تجهیزات و جنگ افزار و مهمات چریکها ، در اثر اجرای کمین علیه آنان از بین رفته و جایگزینی وسایل مورد نظر برای چریکها مشکلاتی در پی خواهد داشت.
د- سران و نفرات برجستۀ چریکها کشته یا دستگیر شده و توان رزمی و روحیۀ جنگی آنان تضعیف می گردد.
3) کمین برای پشتیبانی از جنگ های منظم، به منظورهای زیر بکار می رود :
الف- کاهش قدرت رزمی دشمن و خسته کردن دشمن.
ب- اجبار دشمن به افزایش اقدامات تأمینی، از تمرکز آنان می کاهد و بیش از اندازه آنان را محتاط و محافظه کار می نماید.
ج- اجبار دشمن به اتخاذ مواضع پدافندی و جلوگیری از گسترش آنان.
د- منحرف ساختن توجه دشمن از انجام مأموریت های طرح ریزی شده و جلو
گیری از گشت زنیهای پیگیر ومجبور کردن آنها به حرکت در ستونها و عده های کوچک.
ه - محدود کردن عملیات دشمن از نظر رزم شبانه به واسطۀ ترس از کمین.
اصطلاحات کمین :
کمینگاه :
زمینی است که مواضع یک کمین نقطه ای در آن استقرار می یابد.
کشتارگاه :
به بخشی از زمین کمینگاه اطلاق می شود که آتشهای کمین به منظور جداساختن ، به دام انداختن و نابودسازی و انهدام هدف، در روی آن متمرکز شده باشد.
نیروی کمین :
گشتی، گروه، دسته و سایر یگانهایی که یک کمین را سازمان داده و برقرار می نمایند، نیروی کمین نامیده می شوند.
عنصر تک کننده :
عنصر تک کننده از عناصر متشکلۀ آتش و مانور در کمین نقطه ای هستند. مانند هجوم و عنصر پشتیبانی آتش در یک گشتی کمین.
عنصر کمین :
عنصری است که سیستم اعلام خبر سریع را برقرار و در حقیقت بخش تأمین کنندۀ نقطه ای به شمار می آید. مانند عنصر تأمین در گشتی کمین.
کمین عنکبوتی :
نوعی کمین نقطه ای است که عنصر تک کننده در حفره روباههای که کاملاً استتار و پوشانیده شده اند، مخفی شده و به محض صدور فرمان حمله، عنصر تک کننده سرپوش واضع خود را عقب زده و ضمن برخاستن از زمین به سمت هدف آتش گشایی نموده و به هدف تک می کند. معمولاً این نوع کمین در زمین های باز و بدون پوشش انجام گرفته و از جمله کمین های نزدیک می باشد.
کمین دور :
نوعی کمین منطقه ای است که عنصر هجوم در مسافت دورتری (بیش از 40 متر) قرار گرفته باشد. معمولاً منظور از این نوع کمین تیراندازی به دشمن است.
کمین ایذایی :
منظور از آن اذیت کردن، بر هم زدن آرایشها و به تأخیر انداختن دشمن است که فقط با تیراندازی به هدف اجرا می گردد.
کمین انهدامی :
کمینی است که به منظور نابودی قطعی هدف اجرا شده و با آتش انبوه همراه است.
کمین طرح ریزی شده ( با فرصت ) :
کمینی است که با دقتی خاص طرح ریزی شده تا علیه هدفهای خاص به کار برده شود. در این گونه کمین ها باید اطلاعات دقیقی از استعداد، ماهیت، سازمان، جنگ افزار، ساز و برگ، مسیر حرکت، رسیدن و یا گذشتن هدف از نقطۀ معینی به دست آورد. کمین با فرصت را زمانی طرح ریزی می کنیم که :
مطمئن باشیم دشمن از مسیر دلخواه و مورد نظر ما عبور خواهد کرد.
گشتی ها، ستونها، قسمت های ترابری و قسمت های مشابه با عبور و مرور منظم خود نمونۀ ثابتی از چگونگی فعالیت های دشمن را نمایش داده و اجازه می دهند تا با دقت بتوان کمین مؤثری را طرح ریزی و اجرا نمود.
کمین ناگهانی :
کمین، علیه هدفهایی است که به طور ناگهانی در مسیر حرکت، ظاهر می شوند و اغلب در اجرای عملیات بکاوبکش ، گشتی ها ناگزیر به اجرای آن می شوند. به طور کلی زمانی که اطلاعات و اخبار مناسبی از دشمن در دسترس نباشد، از کمین ناگهانی استفاده می شود که نیاز به تمرین وسیعی هم دارد.
ملاحظات مهم در یک کمین موفقیت آمیز
غافلگیری ، آتشهای تطبیق شده و کنترل، عوامل اصلی در یک کمین موفقیت آمیز به شمار می روند، زیرا :
1. غافلگیری :
یعنی زدن ضربه در زمان و مکانی که دشمن هرگز انتظار ندارد. به انگیزه رعایت غافلگیری است که کمین از دیگر تک های مشابه مشخص، می شود. با استفاده از غافلگیری ، نیروهای کمین کننده می توانند ابتکار عمل و کنترل وضعیت عملیاتی را به دست آورند. چنانچه به طور کامل نتوانیم غافلگیری را رعایت کنیم، ناگزیر باید اقدامات غافلگیرانه را تا آن درجه گسترش دهیم که دشمن قبل از افتادن به کمین، اطلاعاتی به دست نیاورد. در این صورت اقدامات ضد کمین زمانی به طور مؤثر فراهم می شود که طرح ریزی و آمادگی با دقت خاصی انجام گردد.
2. آتشهای تطبیق شده :
همۀ جنگ افزارها، مین ها، مواد منفرجره باید طوری استقرار یابندکه از حداکثر تطبیق برخوردار باشند. همچنین آتشهای توپخانه و خمپاره انداز را نیز در صورت موجود بودن با دقت در کشتارگاه کمین تطبیق و هدایت نمود تا بتوان :
الف- کشتارگاه کمین را به طور مؤثر و قاطع زیر آتش گرفت و ضمن جداسازی و محدود ساختن آن امکان دریافت کمک از نیروهای عکس العمل را نیز ساقط نمود.
ب- آتش انبوه و متمرکزی را توأم با غافلگیری بر روی کشتارگاه کمین روانه نمود. این آتش انبوه باید از آن چنان قدرت نابودسازی و انهدام برخوردار باشد که در موقع یورش سریع به هدف، عناصر هجوم اصولاً با مقاومتی روبرو نشوند و در حقیقت هدف کاملاً منهدم شده باشد.
3. کنترل :
باید اقدامات کنترلی شدیدی به هنگام حرکت، اشغال و به هنگام قطع درگیری سریع پس از اجرای مأموریت کمین معمول گردد، از این رو ، فرماندۀ عملیات کمین باید همۀ عناصر کمین کننده را به طور مؤثر از نزدیک کنترل نماید. کنترل در مواقعی خیلی حیاتی است که به هدف نزدیک می شویم. اقدامات کنترلی به دلایل زیر مورد توجه قرار می گیرد :
الف- سریع و به موقع خبر کردن کمین کننده از نزدیک شدن هدف.
ب- رعایت انضباط آتش، زمانی که هدف کاملاً در کشتارگاه کمین قرار گرفته است.
ج- باز کردن آتش در زمان معین.
د- به کار بردن اقدامات منطقی و مؤثر در صورت کشف شدن کمین پیش از اجرای آن.
ه- بلند کردن و یا تغییر سمت دادن به آتشهای پشتیبانی زمانی که عناصر هجوم به هدف هجوم می برند.