احکام حج (ویژه بانوان )
مطابق با فتاواى مرجع عالیقدر حضرت آیه اللّه العظمى حاج شیخ یوسف صانعى مدظله العالى
وجوب حجه الاسلام
مساله 1 - حجه الاسلام بر شخص مکلف مستطیع ,واجب است .
حج در تمام عمر بیش از یک مرتبه واجب نیست ,و وجوب آن فورى است .
اگر درک حج بعد از استطاعت , متوقف بر مقدماتى مانند تهیه اسباب مسافرت باشد به دست آوردن آن مقدمات لازم است .
شرایط حجه الاسلام
اول و دوم : بلوغ و عقل .
مساله 2 - حج بر کودک و دیوانه واجب نیست .
اگر غیربالغ حج به جا آورد, حج او صحیح است , اما از حجه الاسلام کفایت نمى کند.
مساله 3 - حج براى بچه ممیز, مستحب و حج او صحیح است .
در مورد بچه غیر ممیز باید ولى بچه او را محرم کند ولباس احرام به او بپوشاند و نیت کند که این بچه را براى عمره تمتع یا حج تمتع محرم مى کنم .
بعد از آن که بچه محرم شد یااو را محرم کردند, ولى طفل باید او را از محرمات احرام بازدارد.
مساله 4 - س - نشانه هاى بلوغ در دختران چیست ؟
ج - روییدن موى درشت بالاى عورت , 2 - بیرون آمدن منى ,(هرچند گفته مى شود که منى زن خارج نمى شود.) 3 - دیدن خون حیض .
چنانچه هیچ یک از علائم مذکور محقق نشد, ملاک تمام شدن سیزده سال تمام قمرى مى باشد. ((1)) سوم : حریت .
پس بر کنیز - که سابقا وجود داشته - حج و عمره واجب نیست , هرچند مال داشته باشد.
چهارم : این که انسان مستطیع باشد, یعنى :
1 - از نظر مالى هزینه رفت و برگشت و هزینه عائله خود را تاوقت برگشتن داشته باشد,
2 - توانایى بدنى براى رفتن و انجام اعمال حج ,
3 - باز بودن راه ,
4 - زمان لازم براى رسیدن به مکه و انجام اعمال در ایام حج را داشته باشد.
استطاعت مالى مساله 5 - در وجوب حج , علاوه بر هزینه رفت و برگشت ,داشتن ضروریات زندگى و آن چه را در معیشت به آن نیاز داردنیز شرط است , مثل خانه مسکونى و اثاث خانه و وسیله سوارى و غیر آن در صورتى که مناسب شان او باشد.
همچنین در صورت مراجعت به وطن هزینه سوغات ها ومخارج پذیرایى را داشته باشد, در صورتى که ترک آن , باعث خجلت زدگى او مى شود.
مساله 6 - کسى که نیاز به ازدواج دارد و براى آن پول لازم دارد, در صورتى مستطیع مى شود که علاوه بر مخارج حج ,مصارف ازدواج را هم داشته باشد.
مساله 7 - اگر زنى مستطیع است و براى حج ثبت نام کرده و شوهر او هم مستطیع است , ولى ثبت نام نکرده , جایزنیست نوبت خود را به هر بهانه اى به شوهر خود بدهد, ولى اگرنوبت خود را به شوهر داد, حج شوهر صحیح است و باید خود زن بعدا به حج برود.
مساله 8 - اگر زنى لوازم مازاد بر زندگى مثل لباس ,جواهرات , اشیاى قیمتى و عتیقه دارد, به گونه اى که قیمت آنهابه اندازه هزینه حج است و سایر شرایط را نیز دارا مى باشد,واجب است وسایل مازاد را بفروشد و به حج برود .
همچنین است زر و زیور زنى که در اثر پیر شدن یا شرای ط زمان , نیاز او ازآنها برطرف شده باشد.
مساله 9 - هرگاه زنى با کسب و کار مى تواند مخارج خویش را متکفل شود و هزینه حج را تهیه کند, و در صورتى که به حج برود, شوهرش براى مخارج خانواده به زحمت مى افتداگر به زحمت افتادن شوهر موجب حرج براى زن نباشد,مستطیع است و باید به حج برود, بنابر این , به زحمت افتادن شوهر مانع استطاعت زن نمى شود.
استطاعت زن به وسیله ارث مساله 10 - اگر شوهر از دنیا برود و زن در حیات شوهرش استطاعت نداشته و بعد از مردن شوهر با ارث او, استطاعت مالى پیدا کند, ولى به جهت مرض یا پیرى نتواند به حج برود,در صورتى که مرض و پیرى او به نحوى است که قدرت رفتن به حج را ندارد مستطیع نشده و حج بر او واجب نیست و اگر بعداز مردن شوهر, شغل یا صنعتى که بتواند بعد از برگشتن از حج ,زندگى خود را اداره کند, نداشته باشد, مستطیع نمى شود,هرچند ارثى که برده براى رفتن به حج و برگشتن کافى باشد.
مساله 11 - زنى که شوهرش زنده است و مخارج زندگى او رامى پردازد, ولى پس از مرگ یکى از بستگانش , اموالى به اورسیده که به مقدار مخارج حج مى باشد, در این صورت , زن مستطیع است و باید به حج برود.
استطاعت زن با مهریه مساله 12 - زنى که مهریه او به مقدار مخارج حج یا بیشتر از آن است , اگر شوهر قدرت پرداخت مهریه را ندارد, در این صورت ,زن حق مطالبه مهریه را ندارد و مستطیع نمى باشد.
مساله 13 - اگر شوهر قدرت پرداخت مهریه زن را دارد ومطالبه آن براى زن مفسده اى ندارد, با فرض این که شوهر نفقه و مخارج زندگى زن را مى دهد, لازم است زن مهریه خود رامطالبه کند و به حج برود و اما چنانچه براى او مفسده دارد, مثل این که ممکن است مطالبه مهر به نزاع و طلاق منجر شود,مستطیع نشده است .
مساله 14 - اگر کسى در وقت ازدواج به همسر خود وعده یک حج بدهد, یعنى به عنوان مهر باشد و در عقد ازدواج هم ذکر شده باشد, باید به آن عمل کند و اگر تنها صرف وعده باشد,لازم نیست عمل کند.
مساله 15 - س - زمانى که ازدواج کرده ام با مهریه ام مى توانستم به حج مشرف شوم ولى چون شوهرم آن را نداد,نتوانستم به حج بروم و الان هزینه حج بسیار سنگین شده ومهریه ام وافى به آن نیست آیا وجوب حج بر من مستقر شده یانه ؟
ج - اگر حج بر شما مستقر نشده , در فرض مذکور حج بر شماواجب نیست و اگر شوهر شما متمکن بوده که مهریه شما رابدهد با این حال مسامحه کرده اید و مهریه را نگرفته اید وسایر شرای ط را نیز داشتید, حج بر شما مستقر شده و بایدحج به جا آورید.
اجازه شوهر در حج مساله 16 - هر گاه زنى مستطیع باشد و بتواند بدون شوهر وبدون مشکل به سفر حج برود, شوهر حق ندارد از رفتن اوجلوگیرى نماید, چون در سفر حج واجب , اجازه شوهر براى زن شرط نیست و زن باید حج واجب خود را به جا آورد.
مساله 17 - اگر زن بخواهد حج مستحبى به جا آورد, باید ازشوهر اجازه بگیرد.
مساله 18 - اگر زنى که در عده طلاق رجعى به سر مى برد ودر آن ایام بخواهد حج مستحبى به جا آورد, باید از شوهر اجازه بگیرد, ولى پس از تمام شدن عده و همچنین در عده وفات وطلاق غیر رجعى اجازه شرط نیست .
مساله 19 - اگر زن قبل از ازدواج نذر کرده باشد که حجى به جا آورد, و بعد از آن ازدواج کرده است , باید به نذر خود عمل کند و اجازه شوهر شرط نیست .
در این صورت , شوهر هم نمى تواند او را از انجام حج بازدارد.
مساله 20 - اگر زن بدون اجازه شوهر نذر کند که حجى به جاآورد, نذر او صحیح نیست و عمل به آن واجب نیست .
وجود همراه در سفر حج مساله 21 - اگر زن بتواند به تنهایى به حج برود و بر خود نترسد,لازم نیست محرمى همراه او باشد, ولى اگر امنیت ندارد وتنها نمى تواند به حج برود, واجب است یکى از محارم یا فردمورد اطمینانى را همراه ببرد.
مساله 22 - اگر زنى به همراه نیاز داشته باشد و همراه هم مزد مى گیرد, باید مزد او را هم بدهد, ولى چنانچه توانایى پرداخت مزد او را ندارد, مستطیع نمى باشد.
استطاعت زن به وسیله بذل و بخشش دیگران مساله 23 - زنى که هزینه حج را ندارد, ولى شوهرش یا پدرش و یا دیگرى , به وى بگوید: به حج برو, من تمام هزینه آن رامى پردازم .
چنانچه به گفته او اطمینان داشته باشد, واجب است قبول کند و به حج برود.
مساله 24 - اگر کسى مالى را به همسرش بدهد که حج به جاآورد ودر قبول آن هیچ گونه منت و خلاف شان نباشد و مال هم به مقدار حج و تامین زندگى او باشد, باید قبول کند و به حج برودوپس ازقبول مستطیع است وحج او حجه الاسلام مى باشد.
مساله 25 - اگر براى زنى به وسیله بذل مال فرزندش استطاعت بذلى حاصل شود, در این صورت حج بر او واجب است و رضایت شوهر شرط نیست .
مساله 26 - حج بذلى از حجه الاسلام کفایت مى کند, یعنى اگر بعد از انجام این حج , خودش هم استطاعت پیدا کند, واجب نیست دوباره به حج برود.
مسائل متفرقه استطاعت
مساله 27 - س - زنى پس از فوت شوهرش , از طریق ارث مستطیع شده است , ولى به علت بیمارى نمى تواند به حج مشرف شود, وظیفه او چیست ؟
ج - در صورتى که مرض او به گونه اى است که قدرت رفتن به حج را ندارد و قبلا حج بر او واجب نشده بود, مستطیع نشده است و حج بر او واجب نیست .
مساله 28 - س - زنى مقدارى ملک دارد که منبع درآمد سالانه او است و جز این ملک درآمد دیگرى براى امرار معاش ندارد,آیا فروش آن براى رفتن به حج , واجب است ؟
ج - اگر ملک وسیله اداره معاش و زندگى او است و در صورت فروش و صرف آن در حج مخارج زندگى او تامین نمى شود,مستطیع نیست .
مساله 29 - س - با توجه به این که از رفتن زنان حامله به حج جلوگیرى مى کنند, از نظر شرعى آیا استطاعت براى آنان حاصل مى شود یا خیر؟
ج - اگر احتمال خطر براى خود یا فرزند باشد, فعلا مستطیع نیست .
مساله 30 - س - زنى که بچه شیر مى دهد و مستطیع شده وسفر حج براى بچه او ضرر دارد, آیا مى تواند حج را ترک کند؟
ج - اگر خوف ضرر شدید یا تلف شدن براى بچه هست ,مستطیع نیست .
مساله 31 - س - همسر شهیدى که چند طفل صغیر دارد وعملا سرپرستى آنها را به عهده دارد و به عنوان خانواده شهیدقرعه حج به نام او درآمده است , آیا مى تواند مخارج حج را ازاموال فرزندان صغیر بردارد؟