بیماری های قلب و عروق در ایران هنوز اولین علت مرگ و میر میباشد و در سال 000/500 قربانی میدهد. پیشگیری از این بیماریها یکی از مهمترین و اساسیترین فعالیتهای تحقیقاتی و پژوهشی طب زیستی و بهداشت اجتماعی امروز میباشد.
به طورمتوسط روزانه 1300نفر در ایران دچار حملهی قلبی میشوند.
انجمن قلب و انیستیتوی قلب و خون ایران عقیده دارد که این مشکل بهداشتی را با تحقیق در مورد علل بیماریهای قلب و عروق، معالجه این بیماریها، تقویت برنامههای بهداشتی و پیشگیری از امراض قلبی از طریق ارائه برنامههای بهداشتی و پیشگیری از امراض قلبی از طریق ارائه پیامهای بهداشتی جهت بالا بردن سطح و وسعت برنامهریزیهای بهداشتی، حل کند. البته در دو دههی اخیر ما شاهد تغییرات شگفتانگیزی در رابطه با پایین آمدن میزان مرگ و میر ناشی از حملات قلبی بودهایم.
این تغییر شگرف با بالا رفتن علاقهی مردم به تغییر روش زندگی روزانه خود، ترک عادات شخصی نادرست و در نتیجه پایین آمدن میزان بیماریهای قلب همراه بوده است.
پیامهای بهداشتی به منظور آموزش عموم بوده و هدف از آنها آگاه کردن مردم از عوامل خطرآفرین اولیهی است که زمینه پیدایش حملهی قلبی میباشند.
در این مقاله به بررسی عملکرد طبیعی قلب و تاثیر مطلوب ورزش قلب خواهیم پرداخت.
فصل اول
قلب و کارکرد و ساختمان آن
# عملکرد طبیعی قلب #
قلب انسان، پمپ عضلانی است که وظیفهاش به جریان انداختن خون در رگها میباشد تا به این وسیله بافتهای بدن بتوانند اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز خود را تأمین نمایند.
از آن جا که تقریباً تمامی بافتهای زندهی بدن با این طریق، نیازمندیهای خود را مرتفع میسازند و عضلهی قلب نیز خود بافتی زنده است بنابراین برای رفع نیاز خود، به جریان خونِ حاصل از تلمبهزنی خودش نیازمند است.
رگهایی که خون را از قلب به بافتها میرسانند سرخرگ نام دارند، سرخرگها توانایی تنگ و گشاد شدن را دارند و بدین جهت بر حسب نیاز، مقدار خونی که بافت دریافت مینماید فرق میکند. هنگامی که یک بافت، فعالیت میکند نیاز بیشتری به خون دارد بنابراین سرخرگهای مربوط به آن بافت گشاد میشوند و برعکس در زمان استراحت یک بافت، به دلیل کاهش نیاز به اکسیژن، سرخرگهای آن بافت تنگ میشوند.
در زمان فعالیت بدنی، سرخرگهای بافتهای فعال، بخصوص ماهیچهها؛ گشاد میشوند، و خون بیشتری باید تلمبه زده شود، لذا قلب کار بیشتری انجام میدهد که سبب میشود نیاز ماهیچهی قلب به اکسیژن بیشتر گردد و در نتیجه رگهایی که خون را به قلب میرسانند گشاد میشوند تا همپای افزایش نیاز عضلهی قلب به خون، میزان خون ارسال شده به عضلهی قلب افزایش یابد.
# ناراحتیهای قلب#
شایعترین نوع امراض قلبی و عروقی عبارتند از : بیماری شریان کرونر، آنژین صدری، حمله یا سکتهی قلبی، امراض پرفشار خونی که در این فصل به تعاریف آن خواهیم پرداخت.
شریانهای کرونر
از آن جایی که قلب همواره در حال تلمبه زدن است، نیاز دائمی به خون سرشار از اکسیژن دارد. اگر چه خون از درون اتاقکها جریان مییابد، خود قلب نمیتواند از خون داخل اتاقکها تغذیه کند، بلکه غذای خود را از شریانهای کرونر به دست میآورد، رگهایی که روی سطح قلب قرار دارند. دو شریان کرونر اصلی قلب را تغذیه می کنند.
شریان کرونر راست طرف راست و پایین قلب را تغذیه میکند و شریان کرونر اصلی چپ دو شاخه می شود: شریان نزولی جلویی چپ، که طرف جلو و چپ قلب و شریان سیرکامفلکس که قسمت پشت قلب را تغذیه میکنند. این شریانهای کرونر اصلی شاخههای زیادی دارند که عضلهی قلب را با خون غنی از اکسیژن تغذیه میکنند.
بیماری شریان کرونر
شریانها در حال عادی قابلیت کشش دارند، ولی وقتی سن بالا میرود، مقداری از توانایی خود را برای انبساط از دست میدهند. لایههای چربی میتوانند در طول شریانها تشکیل شوند. این عمل سخت شدن « آترواسکلروزیس » و در صورتی که در شریانهای کرونر اتفاق بیفتد بیماری شریان کرونر نام دارد. آترواسکلروزیس در هر جای بدن میتواند رخ دهد ولی به نظر میآید بیشتر در شریانهای کرونر رخ میدهد، زیرا بسیار باریک هستند فقط کمی بزرگتر از قطر یک رشتهی ماکارونی نازک و طولی نمیکشد که قسمتی یا تمام آن مسدود میشود. وقتی رسوبات چربی در یک شریان آنرا تنگ یا کاملاً مسدود میکند، جریان خون کند و حتی متوقف میشود. عضلهی قلب در آن سوی نقطهی انسداد از مواد غذایی و اکسیژن محروم شده و ممکن است صدمه ببیند. ابتلا به بیماری شریان کرونر به معنای آن نیست که سکتهی قلبی خواهد کرد. بسیاری از مردم بیماری شریان کرونر دارند ولی سکتهی قلبی نمیکنند ولی از آن جایی که این بیماری میتواند علت حملهی قلبی باشد، شخص درمعرض خطر میباشد.
آنژین صدری ( سینهای )
کاهش موقت جریان خون به قلب میتواند باعث ناراحتی به نام آنژین شود. آنژین یک حملهی قلبی نیست و موجب صدمهی دائمی هم به قلب نخواهد شد. اما یک نشانهی معمول از بیماری شریان کرونر است.
حملهی قلبی
هنگامی که یک شریان کرونر بطور کامل یا تقریباً کامل مسدود میشود، خون حامل اکسیژن و مواد غذایی نمیتواند به قسمت پایین ناحیهی انسداد در عضلهی قلب برسد. اصطلاح « حملهی قلبی » به معنای این است که یک شریان کرونر باعث صدمهی دائمی یا مرگ قسمتی از عضلهی قلب میشود.
فشار خون
قلب، تلمبهای است که با ضربان پیاپی، خون را به داخل سرخرگها میفرستد. با هر ضربان قلب، نیروی پیشروندهای به خون وارد میشود تا خون درون رگها به جریان افتد، این نیرو به فشار پیش برندهای تبدیل میشود که به آن فشار خون اطلاق می گردد و به مانند فشاری است که آب را در لولههای شوفاژ به جریان میاندازد. در زمان ضربهی قلب، این فشار به حداکثر میرسد ولی در زمان بین دو ضربه، فشار افت میکند، به فشار زمان ضربه فشار حداکثر ( سیستولیک ) و به فشار بین دو ضربه فشار حداقل ( دیاستولیک ) اطلاق میگردد.