مقدمه :
در این پروژه موضوع مورد بحث انواع سیستم های حمل و نقل درونشهری میباشد و محاسن و معایب هر یک از سیستم ها و چگونگی اجرای و نقات ضعف آنها مورد بررسی قرار گرفته است.
به طور کلی هدف تمامی سیستم های درون شهری جابجایی مسافر از مکانی از شهر به مکانی دیگز میباشد. با توجه به موقعیت شهر و اهمیت آن و تعداد جمعیت آن میتوان از هر یک از سیستمها به طور مجزا و یا با هم استفاده نمود. مثلا در شهر کوچک و کم جمعیتی مثل اردکان در زمان فعلی نیازی به منوریل یا تراموا نمیباشد و همان اتوبوس هم جوابگو میباشد و در شهر بزرگی مثل تهران با انبوه جمعیت نیاز حتمی به سیستمهای جدید حمل و نقل درون شهری میباشد.
فصل اول
لوکوموتیو
1-1لوکوموتیو
شکل(1-1). نمایی از قطلر شهری
سه مدل لوکوموتیو که در شرکت پسیفیک نشنال استرالیا کار میکنند.
لوکوموتیو ماشینی کشنده یا وسیله نقلیه ریلی است که واگن‌ها یا قطار به آن متصل می‌شوند و نیروی محرکه برای آنها ایجاد می‌کند. واژه لوکوموتیو از واژه لاتین لوکو به معنای از جایی به جای دیگر به‌علاوه واژه قرون وسطایی موتیووس به معنای ایجاد کردن حرکت ساخته شده‌است. بنابراین از ترکیب این دو واژه، واژه موتور لوکوموتیو به‌وجود آمده‌است. لوکوموتیوها نیروی حرکتی خود را به دو طریق عمده به دست می‌آورند. یا با سوخت فسیلی (دیزل) یا با جریان برق کار میکنند. لوکوموتیو خودش باری بر دوش ندارد و وظیفه آن کشیدن قطار بر روی ریل است.
1-2قطارهای لوکوموتیودار و قطارهای خود گرانشی
دلایل زیادی برای استفاده سنتی از لوکوموتیو برای تولید نیروی محرکه قطار به جای استفاده از گونه خودروی خودگرانشی در قطار وجود دارد.
1-3 سهولت در استفاده
اگر لوکوموتیو از کار افتاد به راحتی با لوکوموتیو دیگری جایگزین می‌شود.
1-4 استفاده از نیروی ماکزیمم در قطار
قطارها با لوکوموتیو جداگانه از نیروی محرکه آنقدر که مورد نیاز است استفاده میکنند.
1-5 انعطاف پذیری
وقتی نیاز به لوکوموتیو کوچک تر در قطار باشد، لوکوموتیو کوچک تر با بزرگ تر عوض می‌شود.
تعویض لوکوموتیو فرسوده
وقتی لوکوموتیو فرسوده شد بدون احتیاج به تغییر در سایر قسمت‌های قطار، تعویض می‌شود.
1-6 مزیت قطارهای خود گرانشی
بازدهی بالا
عدم نیاز به سر و ته کردن قطار(در مسافرت های برگشتی)
اطمینان از باز نایستادن قطار
امنیت
شکل 1-2 نمایی از قطعات لوکومتیو
دریچه سیلندر ولسکارتس در یک لوکوموتیو بخار. در این پویانمایی، رنگ قرمز نشاندهندهٔ بخار زنده واردشونده به سیلندر و رنگ آبی نمایانگر بخار استفاده شده و خروجی از سیلندر است.
1-7 طبقه بندی لوکوموتیوها
لوکوموتیو بخار
لوکوموتیو دیزل
لوکوموتیو دیزل هیدرولیک
لکوموتیوهای دیزل هیدرولیک به دو نوع کلی هیدرواستاتیک و هیدرودینامیک تقسیم میگردند. نوع متداول که اغلب در کشورهای اروپایی در عملیات مانور استفاده میگردد سیستم هیدرودینامیک است .
لوکوموتیو الکتریکی با توربین گاز
لوکوموتیو الکتریکی
لوکوموتیو مغناطیسی
لوکوموتیو هیبرید
لوکوموتیوهایی که هنوز در مرحله آزمایشی هستند.
1-8 تحویل اولین موتور لوکوموتیو ملی
با امضای قرارداد ساخت موتور لوکوموتیو ملی بین راه آهن و وزارت صنایع و معادن مهر 89 اولین لوکوموتیو ملی تحویل می شود.حسن زیاری مدیرعامل راه آهن در این مراسم با بیان اینکه لوکوموتیو یکی از گلوگاه های اصلی راه آهن به شمار می آید، اظهار داشت: «با مشکلاتی که امروز در تاخیر قطارهای مسافربری رو به رو هستیم بسیاری از آنها به کمبود و خرابی لوکوموتیوها در کشور برمی گردد.» وی گفت: «موتور بخش حساس و پیچیده لوکوموتیو است و آنچه هم اکنون استفاده می کنیم، محصول ساخت کشورهای خارجی است.»
زیاری با اشاره به اینکه در حال حاضر قطعات ناچیز لوکوموتیو در داخل کشور ساخته می شود، خاطرنشان کرد: «بیش از90 درصد از قطعات را وارد کشور می کنیم و مسائلی مانند تحریم سبب شده در زمینه خرید قطعات با مشکل برخورد کنیم.»
وی با بیان اینکه در بخش خرید قطعات لوکوموتیو وابستگی های بالایی داریم، گفت: «در حال حاضر حرکت خوبی در تولید قطعات در یک سال گذشته انجام شده اما نیاز به لوکوموتیو و موتور مساله اساسی در کشور به شمار می آید.»
مدیرعامل راه آهن تاکید کرد: «با امضای این قرارداد که با همکاری شرکت دسای وزارت صنایع و معادن انجام می گیرد، شاهد ساخت و طراحی تولید موتور لوکوموتیو خواهیم بود و در زمینه تولید موتور لوکوموتیو دی 87 که از نوع لوکوموتیوهای مانوری هیتاچی است در این زمینه به خودکفایی خواهیم رسید.»
وی تصریح کرد: «تاکنون چهار میلیارد تومان در مطالعات و طراحی اولیه برای ساخت موتور لوکوموتیو ملی هزینه شده و امروز نیز قرارداد خرید 35 دستگاه موتور لوکوموتیو ملی و دی 87 امضا می شود.»
احمد قلعه بانی رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نیز در ادامه این مراسم گفت: «تولید موتور ملی لوکوموتیو مرحله تحقیقاتی خود را پشت سر گذاشته و هم اکنون در مرحله ساخت و تولید قرار گرفته است.»
وی با اشاره به اینکه موتور ملی لوکوموتیو در زمینه های دریایی و نیروگاهی نیز کاربرد دارد، افزود: «تا پایان سال جاری 35 دستگاه از این موتور تحویل شرکت راه آهن کشور می شود.»
وی در واکنش به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه چه ضمانتی وجود دارد شرکت دیزل سنگین ایران (دسا) در تعهدات خود مبنی بر تحویل موتورهای یادشده درست عمل کند، عنوان کرد: «این پروژه با حمایت های دانشگاهی و دولتی به این مرحله رسیده و امیدواریم با کمک مسوولان شرکت دیزل سنگین ایران و شرکت راه آهن به کلیه تعهدات عمل شود.»
قلعه بانی همچنین درباره فعالیت های سازمان گسترش در زمینه تولید صنعتی ساختمان گفت: «سازمان گسترش با همکاری وزارتخانه های تعاون و مسکن و شهرسازی و در قالب طرح مسکن مهر تاکنون حدود70 تفاهمنامه در زمینه احداث کارخانه های تولید مصالح مدرن ساختمانی با بخش خصوصی امضا کرده که برخی از این شرکت ها در مرحله ثبت قرار دارند.»
به گفته قلعه بانی این کارخانه ها قرار است زنجیره تامین مصالح ساختمانی را در کشور به عهده داشته باشند.
رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه چه برنامه ای دارید که تولید موتور ملی لوکوموتیو نیز به وضعیت صنعت کشتی سازی دچار نشود، گفت: «این پروژه یکی از پروژه های مهم وزارت صنایع و معادن است که وزیر صنایع بارها بر آن تاکید کردند: «از چند سال پیش این فعالیت را آغاز کرده ایم و امیدواریم در بخش تولید موتور لوکوموتیو موثر واقع شویم.»
وی گفت: «تاکنون نزدیک به شش میلیارد تومان هزینه شده که با این قراردادی که امروز برای ساخت لوکوموتیو ملی امضا می شود، نتایج این تحقیقات به بار می نشیند.»
مراسم امضای قرارداد خرید 35 دستگاه لوکوموتیو ملی دی 87 امضا شد که موضوع این قرارداد فروش 35 دستگاه موتور 12 سیلندر دی 87 به توان نامی هزار کیلووات در شرایط آی اس او 3046 به منظور نصب و راه اندازی روی لوکوموتیو های مانوری هیتاچی است.»
2-1 تراموا:
تراموا قطار خیابانی است که ریل‌گذاری آن روی سطح خیابانهای شهر انجام شده و معمولاً در محدوده داخل شهرها، کار جابجایی مسافر را انجام می‌دهند. تراموا در صورت استفاده از تونل‌ها در حقیقت عملکرد مترو را خواهد داشت.
شکل 2-1 نمایی از تراموا از روبرو
پیدایش و تکمیل تراموا به سال 1832 میلادی برمی‌گردد که اولین بار در نیویورک واگن‌های اسبی به کار افتاد، اتاقک این واگن‌ها به کمک چرخ و با نیروی اسب روی ریل حرکت می‌کرد.
در آلمان برای اولین بار در سال 1865 میلادی واگن‌های ریلی اسب‌کش در برلین مورد بهره‌برداری قرار گرفتند. اولین تراموا در جهان که با نیروی الکتریسیته کار می‌کرد در سال1881 میلادی در برلین به حرکت درآمد.
بهترین وسیله برای سفر درون شهری تراموا است . ترامواها زود به زود حرکت میکنند و سریع و بسیار قابل اعتمادند . بسته به نوع تراموا بلیت آن را میتوانید از از راننده یا راهنمای مستقر در عقب تراموا یا دستگاهی که در وسط قرار دارد خریداری کنید . گفتنی است که اگر بلیت را از قبل از مغازه های تنباکو فروشی (TOBBOCO) یا ایستگاه قطار یا اداره پست تهیه کنید بسیار ارزانتر خواهد بود . بلیت را توسط دستگاه زردرنگ داخل تراموا پانچ کنید . یک بلیت پانچ شده برای یک ساعت معتبر است و فرقی ندارد که شما در این مدت چند تراموا یا اتوبوس عوض میکنید .
تراموا ها تا نیمه شب کار میکنند و آخرین تراموا ساعت 12:15 نیمه شب از ایستگاه به راه می افتد . بعد از این ساعت باید از اتوبوسهای شبانه استفاده کنید.
ترامواها نه تنها بازگشت موفقیت آمیزی به خیابانهای شهرها داشته اند بلکه این موفقیت و پیشروی را در حوزه های جدید دیگر ادامه می دهند، و این نکته دیگر بخشی از دانش عمومی ما محسوب می شود .گرچه بدیهی است که این نمی تواند تنها به خاطر مزایای ذاتی تراموا به عنوان یک سیستم حمل و نقل ریلی باشد بلکه به این دلیل است که تراموا شروع کرده تا خود را از خطوط بالاسری رها نماید . این موقعیت، سیستم های بهره بردار را وادار کرده تا خود را به بهترین نحوی که می توانند برای موفقیت در نوآوری و سازگاری با مشکلات عادی که به واسطه استفاده از تکنولوژی جدید نمایان می شود، آماده سازند .
2-2 ترامواها در تاخت و تاز
مزایای متعدد ترامواها، دلیل گسترش روز افزون آنها در شهرهاست . در عصری که حمل و نقل از شکل انفرادی در حال تغییر به حمل و نقل عمومی است ، ضرورت کارآمدی در مقوله ظرفیت (با میانگینی معادل 800 نفر در یک ساعت در یک جهت )بیش از هر زمان دیگر احساس می شود .ظاهر دیدنی ترامواها در شهر ، حاکی از جایگاه اجتماعی و مشتری پسندانه آن می باشد. استفاده از انرژی الکتریکی نکته مثبتی برای تراموا به حساب می آید ،علی الخصوص در محدوده هایی که توسعه در آنها اجتناب ناپذیر است .وقتیکه استفاده از فضا فاکتور مهمی محسوب می شود تراموا نوک پیکان حرکت به سمت بهینه سازی استفاده از فضاهای سطح شهرها هستند .بعد از شعار "بدون پارکینگ تجارت غیرممکن است " در شهرها ، ما می دانیم که" بدون تراموا، دسترسی به مرکز شهر امکان پذیر نیست" .
همانگونه که همه می دانند ، سرعت تجاری بعنوان یک عامل اصلی محسوب شده و جنگ در این زمینه همیشگی است .افزایش سرعت از 15 به 17 یا حتی 19 کیلومتر بر ساعت ، مساوی با 15 تا 30 در صد افزایش ظرفیت ( با همان هزینه قبلی )برای سیستم بوده و به همان مقدار افزایش درآمد را در پی دارد . بنابراین سرعت و تناوب حرکت ،نقش اصلی را در اولویت بندی در مبحث تراموا به عهده دارند .طراحان رسمی شهری خیلی زود فهمیدند که تراموا ابزاری است که حال و هوای خاص به مراکز شهرها می بخشد.در یک جمع بندی کوتاه: ترامواها و شهرها برای یکدیگر ساخته شده اند . با چنین جایگاه خاصی ، پذیرفتنی است که ترامواها پیشرفت و گسترش خود را ادامه خواهند داد.ناگفته نماند که نقطه ضعف ترامواها در بعضی شهرهای خاص که هنوز خطوط تراموا ندارند، ترس از به هم ریختگی ظاهر بناهای تاریخی شهر بوسیله سیستم تغذیه بالاسری ترامواست .