مقدمه:
فشار خون بالا به فشار خون سیستولی که دائما بالاتر از 140 mmHg و فشار خون دیاستولی که دائما بالاتر از 90mmHg باشد اطلاق می شود. شیوع فشار خون بالا با بالا رفتن سن افزایش می یابد و در بین سیاه پوستان شایع تر از سفیدپوستان است. تقریبا 45 میلیون نفر از مردم آمریکا از فشار خون بالا رنج می برند و فقط 25 درصد آنها فشار خون خطرناک خود را کنترل می کنند. به یاد داشته باشید حتی فشار خون خفیف باید درمان شود. فشار خون سیستولی mmHg140-150 می تواند باعث افزایش 42 درصدی خطر سکته مغزی و افزایش 56 درصدی بیماری قلبی شود. افزایش فشار خون (چه سیستولی و چه دیاستولی) باید درمان شود. بالا بودن فشار خون در یک نوبت اندازه گیری چندان مهم نیست بلکه تشخیص بالا بودن فشار خون زمانی مسجل می شود که در سه مورد جداگانه و در دوره ای چند ماهه کنترل شده و بالا بوده باشد (مگر آنکه فشار خون در همان موعد اول خیلی بالا باشد.) اگر فشار خون سیستولی در حدود mmHg140-150 و دیاستولی در حدود 99 تا 90 mmHg باشد لازم است در طی دو ماه، دو بار بررسی مجدد انجام شود و اگر فشار سیستولی بیشتر از 160mmHg و فشار دیاستولی بیشتر از 10mmHg باشد باید حداکثر بعد از یک هفته تا یک ماه فشار خون ارزیابی شود و چنانچه به طور مداوم بالا باشد بیمار باید تحت درمان و ارزیابی جدی قرار گیرد.
فشار خون بالا در جوامعی که کلرورسدیم (نمک) کمتر مصرف می کنند اصولا وجود ندارد. به نظر می رسد که مصرف کلرورسدیم تا حد مورد لزوم برای سلامتی فرد ضروری است، اما مصرف زیاد آن به همراه وجود سایر عوامل می تواند در ایجاد این ضایعه مؤثر باشد. همان طور که گفته شد وجود عوامل خطر در ایجاد فشار خون بسیار مهم است، چون بیشتر ما می توانیم بدون ایجاد پرفشاری خون، رژیم غذایی پر نمک را مصرف نماییم. ژنتیک و چاقی نقش مهمی را در بروز فشار خون دارد و داشتن هر یک از افراد خانواده مبتلا به فشار خون بالا، خطر ابتلا به آن را افزایش می دهد. برای مثال کودکان مبتلا به فشار خون بالا به احتمال زیاد متعلق به خانواده هایی دارای سابقه چاقی و پرفشاری خون هستد. سایر عوامل مستعد کننده شامل سیگار کشیدن، مصرف مشروبات الکلی (بیشتر از 3 بار در روز) و برخی داروها مانند قرص ضد بارداری و داروهای ضد التهابی غیر استروییدی است.
رابطه ورزش و فشار خون
دلایل حاکی از آن است که ورزش بروز و شدت عوامل خطرزای قلبی عروقی، همچنین پرفشاری خون را تقلیل می دهد و کاهش مصرف داروی ضد پرفشاری خون را امکان پذیر می کند و متعاقب آن از ریسک مرگ زودرس می کاهد. تصمیم به درمان یا عدم درمان بیمار با پرفشاری خون خفیف توسط ورزش می تواند از طریق ارزشیابی نتایج خاص از یک برنامه ورزشی ارائه شده مشخص شود.
شواهد اخیر نشان می دهد که آمادگی جسمانی حد مطلوب با پایین بودن فشار خون سیستولی در حالت استراحت ارتباط دارد و کم شدن وزن و پرهیز از مصرف دخانیات و مشروبات الکلی به کاهش بیشتر فشار خون کمک می کند. بررسی متون نشان داده است که کم شدن فشار خون با انجام ورزش با شدت متوسط میسر است و انجام فعالیت فیزیکی سبک مانند راه رفتن یا باغبانی کردن که مجموعا به سبک زندگی کم تحرک مرتبط است در کاهش آن نقش زیادی ندارد. در این مورد افراد سالمند استثنا هستند، برای مثال تمرین کردن با شدت متوسط برابر 50 درصد مصرف اکسیژن بیشتر یا حد میزان آمادگی نهایی تقریبا به طور کامل فشار خون صبح هنگام را در فرد پایین می آورد و همچنین بر کیفیت تمرین فیزیکی تأثیر مفید دارد. کم شدن فشار خون صبح هنگام به طور خاص مهم است زیرا در این زمان به علت تغییر یافتن کنترل اعصاب سمپاتیک به پاراسمپاتیک احتمال خطر ناتوانی و مرگ ناشی از قلبی عروقی بیشتر است.
توصیه های ورزشی ارائه شده به بیماران با پرفشاری خون (تعداد جلسه ای ورزش در هفته، نوع، مدت و شدت آن) اختلاف قابل توجهی با افراد سالم دارد.
از نتایج بررسی های انجام شده تاکنون چنین بر می آید که تجویز نسخه ورزشی به میزان 70-40درصد حد نهایت آمادگی جسمانی یا به میزان حد 13-11 درصد شدت تمرین (RPE) تأثیر زیادی در پایین آوردن فشار خون در مقایسه با ورزش با میزان شدت زیاد دارا می باشد. کاهش فشار خون ناشی از ورزش کردن معمولا در طی 5-4 هفته حاصل می شود و تا زمانی که برنامه ورزشی ادامه دارد حفظ می گردد. افرادی که به طور مشخص در حالت استراحت دارای فشار خون بالا هستند (سیستول 209-180 mmHg ، دیاستول 119-110 mmHg) نباید قبل از دارو درمانی اقدام به انجام ورزش کنند.
مکانیسم کاهش فشار خون به وسیله ورزش
شایع ترین مکانیسم توضیح داده شده اثر روی شبکه عصبی سمپاتیک است. چندین مطالعه بزرگ طولانی مدت نشان داد است که کاهش تون آدرنرژیک با کاهش فشار خون همراه است (از میزان کاتکولامین های سرم به عنوان نشانه تون آدرنرژیک در تعدادی از این مطالعات استفاده شده بود.) کاهش تون سمپاتیک که با مکانیسم های مختلف باعث افزایش فشار خون می شود احتمالا از مهمترین علل کاهش فشار خون به وسیله ورزش است. کاهش مقاومت محیطی نسبت به انسولین یکی دیگر از مکانیسم های احتمالی است. ورزش با کاهش مقاومت محیطی نسبت به انسولین باعث کاهش انسولین سرم می شود.
کاهش وزن ایجاد شده به وسیله ورزش نیز یکی از مکانیسم های احتمالی مطرح شده است که احتمالا کاهش چربی بدن رکن مهم این کاهش وزن است. هر چند تعدادی از مطالعات نشان می دهد که کاهش فشار خون همراه با 18 ماه برنامه تغذیه ای و پیاده روی وابسته به میزان کاهش وزن است اما ضرورتا کاهش درصد چربی بدن در آن مؤثر نیست.
ارتباط بین کاهش وزن و کاهش فشار خون قطعی نیست زیرا در بررسی های انجام شده تمامی بیمارانی که کاهش وزن داشته اند کاهش فشار خون را نشان ندادند و همچنین همه بیمارانی که به طور قطعی در آنها کاهش فشار خون ایجاد شده کاهش وزن نداشته اند.