مقاله مدیریت بحران و زلزله در دهستان کاخک از توابع شهرستان گناباد

فصل اول

کلیات

کاخک نگینی بر پیشانی سیاه کوه

بخش کاخک در ارتفاع 1700 متر از سطح دریا به طول جغرافیایی 58 درجه و 39 دقیقه از نصف النهار گرینویچ و عرض جغرافیایی 34 درجه و 9 دقیقه ، دارای 3 رشته کوه می باشد که از سه طرف شهر کاخک را احاطه می نماید و به این علت دارای آب و هوائی معتدل کوهیایه ایاست

این شهر در فاصله 24 کیلومتری جنوب غربی گناباد واقع شده و از طرف مغرب به بخش بجستان ،از سمت جنوب شرقی به شهرستان قاین و از جنوب غربی به شهرستان فردوس بخش سرایان متصل است ، هوای آن معتدل و خشک و آب آن شیرین و گوارا و زیارتگاه مردمی است که از راههای دور و نزدیک به آنجا می آیند ، در گذشته بازار پررونقی داشته که محل داد و ستد شهرستانهای اطراف و مرکز خرید و فروش کالاهای تولیدی و مایحتاج مصرفی بوده است. کارگاههای پررونق نخ تابی ، پارچه بافی ، رنگرزی ، دباغی ، کفاشی ، آهنگری ، مسگری و تفنگ سازی درکنار بارگاه مقدس حضرت محمد ابن موسی الکاظم (ع) جلوه ویژه ای به شهر می بخشید . ییلاقات ، آبشارها ، آسیابهای آبی و کارگاههای روغن گیری آن مکانهایی بوده که از راههای دور، جهت تفرج ، زیارت و آرد کردن گندم و روغن گیری از دانه های روغنی به آنجا می آمده اند.

دهستان کاخک

دهستان کاخک در بخش کاخک و منطقه کوهستانی و پایکوهی جنوب شهرستان با وسعتی برابر 607 کیلومتر مربع، در سال 1385، 3052 نفر جمعیت روستایی داشته است. و مرکز آن روستای مرغش است روستاها و آبادی‌های دارای جمعیت این دهستان بالغ بر 50 مورد است. لیکن اغلب آنان کم جمعیت هستند. بزرگترین روستاهای این دهستان شامل خانیک، دیسفان، پچک و استاد نیز در حفظ جمعیت خود موفق نبوده اند. بعنوان مثال خانیک و دیسفان که بر اساس سرشماریهای قبلی جمعیت آنان بالغ بر 1000 نفر بوده است امروزه به دلیل مهاجرت وسیع روستائیان دارای جمعیت کم و با نسبت جنسی نامتعادل است. از ویژگیهای این منطقه کم آبی و مهاجر فرستی شدید است. لیکن سبقه فرهنگی و آموزشی آن بسیار چشمگیر است و تحصیل کردگان بزرگی داشته و دارد. بسیاری از کسانیکه در تحول اساسی گناباد در نیمه اولیه قرن اخیر مؤثر بوده‌اند فرزندان این دهستان هستند.

مهمترین محصولات این روستا زعفران، گندم، جو، ارزن، حبوبات، جالیز، چغندر و برخی میوه جات و فرآورده‌های دامی است.

امکانات این روستا شامل آب لوله کشی، برق، حمام، خانه بهداشت، پزشک سیار، دبستان، مسجد، حسینیه، کتابخانه، پایگاه بسیج، دفتر مخابرات، فروشندگی مواد نفتی، فروشگاه تعاونی مصرف و نانوایی است و مردم برای رفت و آمد به شهر نیز از مینی‌بوس و وسیله سواری و غیره استفاده می کنند. روستای استاد حدود 200 هکتار اراضی کشاورزی و 52 قنات کوچک وابسته و 2 چشمه دارد.

ایدو

ایدو روستای کوچکی در دهستان کاخک و در قسمت غربی شهر کاخک است. منطبق بر عرض جغرافیایی '09/34 و طول جغرافیایی '36/58 است و ارتفاع آن از سطح دریا حدود 1600 متر است. ایدو روستایی کوهپایه ای است و تا مرکز دهستان 2 کیلومتر و تا مرکز شهرستان 27 کیلومتر فاصله دارد. ایدو بسیار قدیمی است و مردم آن از قدیم الایام به کشاورزی و دامداری اشتغال داشته اند.

این روستا که در سالهای اخیر در یک طرح مطالعاتی نوسازی و خانه های آن از قسمت جنوبی جاده کاخک کلات به قسمت شمالی آن انتقال یافته است در سال 1385 ، 64 نفر جمعیت داشته است در حالیکه جمعیت آن در آخرین سرشماری قبل از انقلاب اسلامی (1355) 142 نفر بوده است، بنابراین مهاجرفرستی شدید داشته است.

محصولات اصلی آن زعفران، گندم، جو، حبوبات، چغندر، بادام و جالیز و فرآورده های دامی می باشد. وسعت اراضی دایر آن حدود 25 هکتار و دارای سه قنات کوچک است.

آب لوله کشی، برق، دفتر مخابرات، مسجد و دبستان از امکانات موجود آن است و وسیله اصلی رفت و آمد مردم موتور سیکلت است.

باقرآباد

به قسمت سایر مکانهای جمعیتی دهستان کاخک مراجعه شود.

بختار داد:

به قسمت سایر مکانهای جمعیتی دهستان کاخک مراجعه شود.

برجوک

روستای برجوک از روستاهای کوچک و قدیمی دهستان کاخک است که در فاصله 13 کیلومتری مرکز دهستان کاخک و 25 کیلومتری مرکز شهرستان گناباد در نزدیکی جاده اصلی مشهد بیرجند واقع شده است. روستایی جلگه‌ای است و مردم آن دامدار و کشاورز هستند.  برجوک منطبق بر عرض جغرافیایی '11/34 و طول جغرافیایی '47/58 است و در ارتفاع 1290 متر از سطح دریا قرار دارد.

در سال 1385 ، 91 نفر جمعیت داشته و جمعیت سال 1355 آن نیز 89 نفر بوده اند.محصولات اصلی روستای برجوک پنبه، زعفران، گندم و جو، جالیز و چغندر و فرآورده‌های دامی است.وسعت اراضی این روستا 75 هکتار است و آب آن از قنات تأمین می شود.

آب لوله کشی ، برق حمام، دبستان و مسجد و دفتر مخابرات دارد. مردم برای رفت و آمد به شهر از وانت و موتورسیکلت استفاده می کنند.

 بلوچی

به قسمت سایر مکانهای جمعیتی دهستان کاخک مراجعه شود.

بنفش

به قسمت سایر مکانهای جمعیتی دهستان کاخک مراجعه شود.

پای گدار

به قسمت سایر مکانهای جمعیتی دهستان کاخک مراجعه شود.

پچک

روستایی قدیمی و نسبتاً بزرگ در جنوب غربی کاخک است. منطبق بر عرض جغرافیایی '08/34 شمالی و طول '38/58 شرقی است و 1740 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. از تیپ روستاهای میانکوهی به حساب می‌آید. فاصله این روستا تا مرکز دهستان 2 کیلومتر و تا مرکز شهرستان 27 کیلومتر است.

در سال 1385، 275 نفر و در سال 1355، 765 نفر جمعیت داشته است. مهاجرفرستی آن شدید است و مردم عموماً به کاخک، مشهد و تهران مهاجرت کرده اند. محصولات اصلی آن زعفران، گندم، چغندر، جو، حبوبات، بادام ، گردو و فرآورده های دامی است.آب آن از قنات تأمین می شود و حدود 270هکتار زمین کشاورزی دارد.

امکانات اصلی و موجود در روستا آب لوله کشی، برق، حمام، خانه بهداشت و پزشک سیار و بهورز ، مدرسه راهنمایی و دبستان، مسجد و حسینیه می باشد:

ترنج:

به قسمت سایر مکانهای جمعیتی دهستان کاخک مراجعه شود.

تک میدان

روستایی کوهستانی و مرتفع در دهستان کاخک است. منطبق بر عرض جغرافیایی '09/34 شمالی و طول جغرافیایی'30/58 شرقی است و 2160 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.فاصله آن تا مرکز دهستان حداقل 20 کیلومتر و تا مرکز شهرستان حدود 30 کیلومتر است. در سال 1385 فقط 24 نفر جمعیت داشته و جمعیت آن در سال 1355 ، 98 نفر بوده است. جمعیت آن به کاشمر، گناباد و تهران و فردوس بیشترین مهاجرت را داشته اند.روستای مذکور باغات خوب و اراضی حاصلخیزی دارد. روستایی زیبا و ییلاقی و بسیار خنک است در کنار ارگ فرود واقع شده و جاذبه‌های زیبایی بویژه در تابستان دارد.

آب آن نسبتاً فراوان و کشاورزی در آن پررونق است لیکن راه بسیار نامناسبی دارد و به همین دلیل جمعیت آن مهاجرت کرده اند.

دفتر مخابرات، مسجد و مدرسه و برق روشنایی از امکانات اصلی آن است و مردم برای رفت و امد به شهر اغلب از وانت و موتور سیکلت استفاده می کنند

تک زو

این آبادی در جنوب کاخک قرار دارد و کوهستانی است.جمعیت تک زو در سال 1385، 39 نفر و در سال 1355، 59 نفر بوده است.

تک زو در عرض جغرافیایی'05/34 و طول جغرافیایی '36/58 واقع شده است و ارتفاع آن 1890 متر از سطح دریا می باشد.