دو و میدانی ناب ترین و اصیل ترین رشته ورزشی است که از ریشه یونانی اتلوس به معنی مبارزه و تلاش گرفته شده و به اندازه تاریخ آفرینش انسال قدمت داردپیشینه برگزاری اولین مسابقات دو، پرش و پرتاب در جهان باستان به یونان و ایرلند بازمی گردد.
در مورد تاریخچه دو و میدانی در بازیهای المپیک روایات مختلفی وجود دارد اما نام کوروبوس به عنوان اولین قهرمان این مسابقات در 884 سال قبل از میلاد ثبت شده است. کوروبوس در مسابقه دو 200 متر که تنها مسابقه ادوار اولیه بوده، برنده شده است.
رشته های ورزشی دو و میدانی
یونانی ها به برگزاری مسابقات دو سرعت، پرش طول، پرتاب دیسک و نیزه ادامه دادند و قهرمانانشان به اوج شهرت رسیدند تا هنگامی که تئودوسیوس امپراطور روم، در سال 393 پس از میلاد پایان دوران باستانی بازی ها را اعلام کرد.
از آن زمان تا قرن نوزدهم میلادی، دو و میدانی در مسابقات نظامیان اروپایی به حیات خود ادامه داد تا اینکه در انگلیس شکل مدرن این ورزش پایه گذاری شد.
در سال 1896 که آغاز دوره مدرن بازیهای المپیک بود، دو و میدانی همان مفهومی را داشت که امروزه از آن استنباط میشود. از این ورزش در کنار مسابقات شنا به عنوان قلب بازیهای المپیک یاد شده است.
شعار دو و میدانی در المپیک به زبان یونانی سیتیوس، آلتیوس، فورتیوس به معنی سریعتر، بالاتر و قویتر است.طولانی ترین رقابت در میان مواد مختلف دو و میدانی، دوی 42 کیلومتر و 195 متر ماراتن است که ریشه در تاریخ یونان باستان دارد. فیلیپیدس مسافت شهر ماراتن تا آتن را می دود تا خبر پیروزی آتنی ها بر پارسیان (ایران) را اعلام کند و سپس می میرد.
پرش طول، پرش ارتفاع و سه گام به علاوه پرش با نیزه موادی هستند که در زمین واحد انجام می شوند. رشته های پرتابی شامل پرتاب وزنه، چکش، دیسک و نیزه است اما رقابت مورد علاقه یونانیان مواد چندگانه شامل 10 گانه برای مردان و 7 گانه برای زنان است.
امروزه دو و میدانی با رشته هایی همچون فوتبال، بسکتبال، تنیس و والیبال به عنوان پرتحرک ترین رشته های ورزشی جهان رقابت می کند.
سابقه حضور زنان در مسابقات دو و میدانی المپیک نیز به بازی های 1928 آمستردام برمی گردد. اگرچه برنامه بازی های المپیک از سال 1932 فرق کرده و نسبتا استانداردتر شده است اما برنامه مسابقات مردان و زنان تقریبا مثل هم است و تفاوت های اندکی دارد. دوی 3000 متر زنان برای اولین بار در المپیک پکن گنجانده شده است.
تاریخچه رشته های ورزشی دو و میدانی
منشاء پیدایش دو و میدانى به انسانهاى اولیه برمىگردد. انسانهاى اولیه، در جریات تلاش براى بقاء، شکار و دفاع از دو بدن، پریدن و پرتاب کردن استفاده مىبرند. با گذشت زمان و تغییر شرایط زندگی، انجام این حرکات طبیعى بیشتر براى عملیات جنگى صورت مىگرفت. در زمان صلح که اوقات فراغت جنگجویان بیشتر بود و در این زمینهها به تمرین و رقابت مىپرداختند.
نقوش روى اشیاء و ظروف بجا مانده از دوران باستان، تصاویر انسانهایى را نشان مىدهد در حال دویدن، پریدن و پرتاب کردن مىباشند. براساس مدارک موجود اثبات گردیده است که پیش از اولین دوره مسابقات المپیک دویدن، پریدن و پرتاب کردن به عنوان یک ورزش داراى جاذبه براى مردم یونان بوده است. مسابقه بیشتر دو و میدانى به یونان باستان مىرسد. در سال ۷۷۶ ق - م و رشتههاى ۵ گانه ورزشى مرکب از: دو سرعت، پرش طول، پرتاب دیسک، پرتاب نیزه و کشتى تشکیل مىشد.
دو و میدانى نوین در قرن ۱۹ در امپراطورى انگلستان بوجود آمده و رشتههاى قدیمى ابقاء و رشتههاى جدیدى مانند: دو با مانع، دوهاى استقامت، پرش طول و پرش سه گام، پرتاب چکش و وزنه جزو رشته دو ومیدانى درآمدند. درسال ۱۸۱۰ میلادى مسابقهاى در زمینه دو و میدانى در انگلستان انجام گردید. در بین سالهاى ۱۸۵۷ و ۱۸۶۰ و مسابقات دو و میدانى بین دانشگاههاى مشهور آکسفورد و کمبریج برگزار مىگردید. ۲۰ سال بعد رشته دو و میدانى آن چنان توسعه پیداکرد که انجمن دو و میدانى آماتورى انگلستان تأسیس گردید.
دو ۳۰۰۰ متر با مانع بصورت امروزى از مسابقات صحرا نوردى که بسیار مورد علاقه سربازان انگلیسى بود مشتق گردید. از سال ۱۹۰۰ مسابقات با مسافتهاى مختلف انجام مىشد، وى از سال ۱۹۲۰ مسافت رسمى ۳۰۰۰ متر تعیین شد. ایده واردکردن دو ماراتن در سال ۱۸۹۶ در اولین دوره المپیک جدید بوجود آمده و انجام پذیرفت.
پرش ارتفاع همراه با انواع حرکات آکروباتیک، در قرن ۱۹ از جزایر انگلستان رونق یافت. پرش سه گام نیز از جزایر ایرلند آغاز گردید، در طى قرن ۱۹ ایرلندىها در این رشته تبحر پیدا کردند. ماده پرتاب وزنه نیز به جزایر انگلستان مربوط مىشد. در آغاز براى پرتاب از سنگ استفاده مىشده است ولى بعدها در اواسط قرن ۱۸ از گلولههاى آهنى استفاده گردید. در آغاز قرن ۱۹ نیز محل پرتاب از مربع به دایره تبدیل گردید. پرتاب چکش نیز از قرن ۱۶ از جزایر انگلستان شروع گردید البته شکل جدید چکش از اسکاتلند آغاز شد. موارد ۱۰ گانه نیز در اواسط قرن ۱۹ در ایرلند انجام مىشد. البته پیشگامى اسکاندیناوىها موجب ورود این رشته در مسابقات المپیک استکهلم گردید.
در مسیر تکاملى دو و میدانی، مسابقه دو ۶۰ متر سرعت در المپیکهاى ۱۹۰۰ و ۱۹۰۴ برگزار گردید. رشته ۲۰۰ متر سرعت نیز از دومین دوره المپیک در برنامه قرار گرفت. مسابقات دو صحرانوردى از سال ۱۹۱۲ انجام گردید. در سالهاى ۱۹۰۰ تا ۱۹۰۴ ماده ۳۰۰ متر با مانع، پرش ارتفاع و پرش طول درجا انجام گرفت. پرش سه گام بدون دورخیز نیز طى سالهاى ۱۹۰۰ و ۱۹۰۴ به اجرا درآمدند. ماده پیادهروى نیز در سال ۱۹۰۸ و ریله المپیک نیز در سال ۱۹۰۸ انجام پذیرفت.
بطورکلى نقش انگلستان در توسعه تجدید حیات رشته دو و میدانى بسیار بوده است. بطوریکه در طول سالهاى ۱۸۲۰ و ۱۸۶۰و این رشته در دانشگاهها و مدارس راه یافته و دانشآموزان و دانشجویان به آن تمایل خوبى نشان مىدادند. رونق دو و میدانى در انگلستان باعث روىآورى سایر کشورهاى اروپایى به این رشته شد. آنها در کشور و نیز در مستعمرات خود دو و میدانى را ترویج کردند. باشگاه دو و میدانى نیویورک در سال ۱۸۶۸ تأسیس و مسابقات منظم در موارد دوها، پرشها و پرتابها برگزار گردید.
تفکر تأسیس فدراسیون بینالمللى دو و میدانی، همزمان با برگزارى مسابقات المپیک ۱۹۱۲ استکهلم بوجود آمد. سه روز پس از برگزارى آن مسابقات، اولین کنگره فدراسیون بینالمللى دو و میدانى با شرکت کشورهای: استرالیا، اطریش، بلژیک، شیلی، کانادا، دانمارک، مصر، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، نروژ، روسیه، سوئد، آمریکا و انگلستان، برگزار گردید. اولین مقررات بینالمللى دو و میدانى نیز در سال ۱۹۱۴ در کنگره لیون فرانسه به تصویب رسید.
دو 5000 متر استقامت
دو ۵۰۰۰ متر یا دو ۵ کیلومتر یکی از رشتههای ورزش دو و میدانی است که در بازی های المپیک تابستانی و مسابقات جهانی دو و میدانی برگزار میشود.
بهترین رکورد بهدست آمده در این رشته ورزشی ۱۲:۳۷٫۳۵ (دوازده دقیقه و سی هفت ثانیه و سی و پنج صدم ثانیه) توسط کننیسا بکله ورزشکار اهل کشور اتیوپی است.