چکیده:
پزشکی قانونی یکی از رشته های بسیار مهم و در عین حال محروم در کشور محسوب می شود. نقش پزشکی قانونی در اجرای صحیح عدالت در جامعه بر کسی پوشیده نیست، بطوریکه پزشکی قانونی در بسیاری از پرونده های قضائی، نقش اصلی را ایفا می نماید و با اظهار نظر کارشناسی علمی و تخصصی یکی از توانمندترین ارگانهای قوه قضائیه می باشد. اگرچه با تخصصی شدن این رشته در سالهای اخیر گام بزرگی در جهت ارتقاء علمی رشته پزشکی قانونی برداشته شده است ولی هنوز هم تا سطح ایده آل فاصله زیادی وجود دارد. منابع معتبر پزشکی قانونی بخصوص منابع فارسی در کشور ما بسیار اندک ایست و مدتها بود ضرورت ارائه کتابی که بتواند نیاز دانشجویان پزشکی را به پزشکی قانونی برآورده نماید، احساس می شد. بویژه از آنجائیکه رشته تخصصی پزشکی قانونی در مملکت ما یکی از رشته های نوپاست و متخصصین این رشته بسیار معدود می باشند، پزشکان عمومی زیادی در مراکز پزشکی قانونی انجام وظیفه می نمایند که براحتی قادر به استفاده از منابع تخصصی این رشته نمی باشند. کتاب حاضر که با این نیت به همت اعضاء هیئت علمی گروه پزشکی قانونی، دانشگاه علوم پزشکی تهران تهیه شده است، سعی بر این دارد تا حتی المقدور نیاز دانشجویان پزشکی و پزشکان عمومی را بر طرف نماید ولی با توجه به وسعت علم پزشکی قانونی و اهمیت اظهار نظرهای پزشکی قانونی در پرونده های قضایی و حقوقی، مطالعه سایر منابع، بخصوص منابع تخصصی برای پزشکانی که به عنوان پزشک قانونی انجام وظیفه می نمایند توصیه می گردد. لازم به ذکر است که کتاب حاضر علاوه بر دانشجویان پزشکی و پزشکان عمومی می تواند مورد استفاده دانشجویان دندانپزشکی، حقوق، علوم قضایی، قضات و دستیاران پزشکی قانونی نیز قرار گیرد.
تاریخجه پزشکی قانونی
در مصر قدیم قوانین مدونی برای طب قانونی و نظام پزشکی و طب کار وجود داشت .
پزشکان مجبور به رعایت موازین طبی که در مدارس پزشکی به آنان درس داده میشد ؛ بودند.
انواع جراحات و بخصوص زخم های نلشی از آلات برنده شناخته شده بود. شکستگی ها ی جمجمه را حتی وقتی که بدون جراحات خارجی بود تشخیص می دادند.
ایرانیان طب پیشرفته ای داشتند . با تسلط بر بین النهرین بتدریج تمام آسیا ی صغیر ( ترکیه امروزی) و یونان و سوریه ؛ سپس فلسطین و مصر و لیبی را تحت سیطرهء خود گرفتند و تجربیات و دانش سومری ها ؛ آشوری ها ؛ کلدانی ها و یونانی ها و سپس مصری ها را به علوم پزشکی خود افزودند. همسایگی با هند وچین و مراوده ایرانیان با همسایه های شرقی خود ؛ باعث شد که از زمان هخامنشیان به بعد ؛ طب ایران ؛ جامع دانشهای پزشکی جهان آن روز گار گردد.
در ایران عزیز ما قبل از انقراض ساسانیان ؛ چنانکه در تاریخچه پزشکی قانونی در ایران قدیم خواهد آمد؛ "پزشکی" از ابتدا به معنی "در مانگری" بود نه مانند "طب" که به معنی "افسونگری" اطلاق می شد. پزشکان در ایران قدیم چهار دسته بودند: در مان پزشکان( پزشکان داخلی و عمومی) که خود به دو دسته تن پزشک و گیاه پزشک تقسیم می شدند؛ کارد پزشکان یا کرتو پزشک ( جراحان ) دادپزشکان یا دات پزشک (پزشکان قانونی ) و روانپزشکان یا مهتر پزشک ؛ که روانپزشکان همان موبدان - روحانیون زرتشتی- بودند. انان با صحبت با بیماران و امیدوار کردن آنان به لطف و کرم پرور دگاری و احیانا" دعا؛ آنان را درمان می نمودند.
در چین از سه هزار سال قبل مواردی از کاربرد علمی پزشکی قانونی گزارش شده است 0 چینیان در شناخت داروهای مخدر و مسمومیت ها و کاربرد حشیش ، به عنوان یک داروی بیهوشی برای موارد جراحی ، تبحر داشتند 0
- در سال 1250 میلادی کتابی در رشته پزشکی قانونی به نام His Yuan Lv ( آنچه که باید پزشک قانونی بداند ) در چین به چاپ رسید که در آن به مباحث مرگ ، بچه کشی ، سقط جنین ، خودکشی ، انواع خفگی ها ، سوختگی ، مسمومیت ها درج شده است .
- در یونان از پزشکی قانونی اندکی دیرتر از سایر جوامع باستانی از جمله ایران ، شروع به استفاده نمودند و با ظهور پزشکان نامدار یونان ، طب و به پیروی از آن پزشکی قانونی پیشرفت بسیار زیادی نمود 0
بقراط ، با بحث در باره مرگهای ناگهانی و جراحات کشنده ، به پزشکی قانونی اعتبار فراوان بخشید 0
ارسطو ، با تألیف کتابی در زمینه جنین شناسی به تشخیص سقط های جنائی کمک شایان توجهی نمود .
رومیان قدیم که وارث علوم و فنون یونانی ها از جمله طب آنها بودند ، با فتح ممالک متمدنی در آسیا و اروپا و آفریقا و دست یابی به کتابخانه های بزرگ اسکندریه و آتن و سایر شهرهای بزرگ و استفاده از همسایگی با ایران ، در طب و علوم به اوج اعتلاء رسیدند .
رویه های پزشکی قانونی در متون رومی ، آنچنان علمی و قابل قبول است ، که هنوز هم جای خود را در قوانین اروپایی دارد .
تشریح در موارد ضروری انجام می گرفت . هنگامی که ژولیوس سزار ، قیصر معروف روم در توطئه کودتایی به قتل رسید ، آنتیس تیوس ( Antis Tius) طبیب رومی با تشریح جسد او ، گزارش داد که از بین بیست و سه جرح وارده فقط یک جرح کشنده بود که آن هم از بین دنده های اول و دوم وارد قفسه سینه شده و موجب آسیب ریوی و خونریزی و مرگ او گردیده است .
جالینوس اهل شهر پرگام آسیای صغیر بود. وی به ایران و مصر سفر کرد ودر اسکندریه ؛ به مدت پنج سال دانش آموخت وبا دسترسی به کتابخانه عظیم اسکندریه که مشحون از کتب علمی گذشتگان بود و موزه تاریخ طبیعی نیز در کنار داشت ؛ در علم طب به اوج کمال رسید.وی با تشریح میمون و معاینات اسکلت انسان و مشاهده جراحات گلادیاتورها ، رساله مبسوطی در کالبدشناسی انسان نوشت .با تشریح نخاع میمون شبکه بازوئی و سیاتیک را بطور علمی بررسی نمود.